T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali



Yüklə 8,12 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/147
tarix11.09.2018
ölçüsü8,12 Mb.
#68103
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   147

 
3
toplamı 50’dir ve son 25’i henüz değerlendirilmemiştir, ancak Kazan’da çıkan  İdil 
dergisinde Malov’un bu vesikaları 1993 yılında Marsel Ahmetcanov imzasıyla 
yayınlanmaya başlamıştır.
5
 Ayrıca Murad Aliş kendi çabasıyla Malov’un arşivinden 
seçmeler düzenlemiş ve Bayraş
6
 adıyla bastırmıştır. Bu çalışma Malov’un Kazan 
Üniversitesi Kütüphanesi Nadir Kitaplar ve Elyazmaları  Kısmında Fond No. 7 (Otdel 
redkih knig i rukopusey) ile Tataristan Fenler Akademisi Alimcan İbragimov Dil, 
Edebiyat ve Tarih Enstitüsündeki 56 nolu fondda bulunan evraktan çıkarılan notlarla 
yapılmıştır. Saime Gökgöz’ün çalışması genel misyon bilgisiyle başlamakta ve birinci 
bölüm tamamen misyon ve içerdiği anlamı tartışmaktadır.  İkinci bölüm doğrudan 
yaşanan XVI, XVII ve XVIII. yüzyıllar hatta XIX. yüzyılın ilk yarısı da geçilerek 
Malov’un biyografisine geçilmekte, devamla Akademik hayatı, misyon bilgisinin 
kaynakları, ruhbanlığı, islam karşıtı misyon hareketindeki yeri ayrı bölümler olarak 
incelenerek konu bitirilmektedir.
7
 Bu çalışmalara rağmen henüz Malov günlüklerinin 25 
tanesi bilimsel çalışma için beklemektedir. 
Bizim çalışmamız ise, Ortodoks misyon hareketinin daha doğuş evresinden 
başlayarak kronolojik olarak kurumsallaşmasına kadarki süreyi içermektedir, yani tarihi 
süreç bozulmadan XVI, XVII, XVIII ve XIX. yüzyıllarda misyon hareketinin durumu, 
seyri ve oluşturduğu kurumsal yapılar incelenmiştir. Türkiye’de olduğu gibi dünyada da 
Ortodoks misyonun, misyoner kaynaklarına dayalı başlangıcından kurumsallaşmasına 
kadarki süreci bütünüyle kronolojik olarak inceleyen çalışmalar pek yapılmamıştır. 
Tezin birinci bölümünde önce coğrafya belirlenmiş ve bu coğrafya üzerinde nüfus 
değişimi, yine Rus tarihi perspektifiyle tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca istilâdan 
sonraki tarihi süreçte Türk bölgesine akın akın gelen Rus köylülerinin yıllar içinde 
demografik yapıyı değiştirdikleri gösterilmiş ve bu süreç tablolar, şekillerle 
görselleştirilmiştir. 
                                                 
5
  İdil dergisinin 1993’te 5, 6, 7,8. sayılarında çıkan Malov’un günlükleri 1871 ila 1884 yılları arasında yaşadığı 
olayları konu eder. Derginin 5/93, (s. 48–52) tarihli sayısında 1871 Temmuz–1875 Aralık arasında tuttuğu notlar yer 
alırken 6/93, (s. 38–41), 1877 Aralık–1884 Mart, 7-8/93 (s. 61-66) 1884 Haziran-1890 Şubat arasındaki notlardan 
seçmeleri içermektedir.    
6
 Murad Aliş,  Bayraş Kitabı, Kazan 1999; “3 Şubat 1869 tarihli notla başlayan eserin misyonerlerin faaliyetleri 
bölümü, 5 Ağustos 1909 tarihine kadar devam etmektedir. Ayrıca eserde Yahudilere karşı misyoner faaliyetleri 
bölümü de 10 Mayıs 1890 tarihli notla başlayıp, 13 Aralık 1913 tarihli notla bitmektedir. Eserde Malov’un 
müslümanlar için tuttuğu notlar üçüncü bölümde yer almakta ve 1915,1916, 1917 ve 1918 yıllarında tuttuğu notları 
içermektedir.     
7
 Saime-Selenga Gökgöz,  İdil-Ural’da Misyon Hareketi: Yevfimiy Aleksadroviç Malov, Basılmamış doktora tezi, 
Hacettepe Üniversitesi, Ankara 2003. 


 
4
İkinci bölüm, Rusların Ortodoksluğu benimseyip kurumsallaştırmaları ve bir 
emperyal siyaset olarak istilâ ettikleri topraklarda tahakkümün simgesi olarak 
kullanmalarının ilk örneklerini içermektedir. Yani Kazan hanlığının başkenti Kazan’ın 
Rus istilâsına uğramasıyla resmen başlayan hıristiyanlaştırma dolayısıyla Ruslaştırma 
hareketinin tanımlanmasına, beraberinde oluşan yeni kurumsal olan veya olmayan 
müesseseler incelenmiştir. Bununla beraber yine kaynakların gösterdiği kişilerin 
faaliyetleri üzerinden misyon faaliyeti metodu merkez alınmıştır. Bölümün başlangıcı 
bu nedenle Rusların Ortodosluğa girişine ayrılmış ve bu konu Türkiye’de çalışılmadığı 
için olabildiğince geniş tutulmuştur.  Yine bu bölümde Rus çarlığına ait kanunların 
toplu kataloğu 
Polnoye Sobraniye Zakanov (İmparatorluk Kanunları) 
da 
değerlrndirilmiştir.
8
 Ayrıca kilise faaliyetlerini anlatan misyonerlerin yazdıkları da, bu 
dönem için önemli kaynak oluşturmaktadır. Ancak bu bilgiler Mojarovskiy’den 
kalmıştır. Bu eser özellikle XVIII. yüzyıla kadarki misyon hareketindeki faaliyetlerin 
tarihinde temel eser niteliğindedir.
9
 Bu arada Petersburg’daki Kutsal Sinod arşivindeki 
malzemenin yerini de bu eser vermekte, bizlere ararken kolaylık sağlamaktadır. Kutsal 
Sinod arşivinin; 383 Pervyi Departament Ministerstva Gosudarstvenih Amuşçetvı, 796 
Kantsselyarya Sviyatiyaşago Sinoda ve 821 Departament Duhovnih del İnostrannih 
İspevodanniy  adlı dairelerinde Kazan yeparhiyasıyla ilgili misyon faaliyeti kararları 
tezimizde kullanılmıştır. Yine Tataristan Merkezi Devlet Arşivinin  4 numaralı 
Kazanskaya Duhovnaya Konsitoriya fondu 1823–1850 yılları arasındaki ihtidâ 
hareketlerinin kayıtlarını içermesi bakımından bizim için çok önemlidir ve önemli bir 
boşluğu doldurmuştur. 
Tezimizin üçüncü bölümü; XVIII. yüzyıl ve misyon ile ilgili kurulan idareyi 
içermektedir. Bu dönemle beraber, İlminskiy, Malov Maşanov, Nurminskiy gibi meşhur 
misyonerlerin temel kabul edilebilecek eserleri bizlere rehberlik etmeye başlamakta ve 
malzeme birden çeşitlenmektedir. Özellikle E. Malov’un, Mojarovski’yle paralel Yeni 
Kreşen  İdaresiyle ilgili yazdığı temel eser, bu dönemin birinci derecede kaynağıdır.
10
 
Yine Rus tarihine ait basılmış külliyatlar da bu dönem için önemlidir. 
                                                 
8
  Polnoe Sobranie Zakonov Rossiskoy İmperii I, (PSZ), 1649–1830, 50 cilt, St. Petersburg, 1830; Polnoe Sobranie 
Zakonov Rossiskoy İmperii II, (PSZ), 1830–1884, 55 cilt, St. Petersburg, 1830–1884. 
9
 Apollon Mojarovskiyi, İzlojenie Hoda Missionerskogo Delo po Prosveşeniyu Hristianstvom Kazanskih İnorodtsev,  
s 1552 po 1867, Moskva 1880, 261s. 
10
 E. A.  Malov; O novokreşenskih Kantore, Kazan 1878, ayrı basım 


Yüklə 8,12 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   147




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə