T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali

 
89
korumaktır.
318
 Daha sonra, Çeremiş isyanı (1582–1584)
319
 olunca yeni şehirlere ihtiyaç 
duyulmuş Kozmodemyansk, Çuvelek, Çarevokokşaysk, Urjum, Çarevosançursk gibi 
birçok yeni şehir daha kurulmuştur. Bu silahlanmış  şehirler stratejik önemlerinden 
başka, iskân için de önemli bir yere sahiptir ve yeni şehirlere yeni gelen Rus göçmenler 
yerleştirilmiş, yeni göçmenler de Rus olmayan yerli ahaliyi baskı altına almıştır. XVII. 
yüzyılın ortalarında ise küçük stratejik şehirler (Bilyarsk, Staroşeşminsk) Kama 
arkasında da oluşmaya başlamış ve burası “Eski Zakamsk” olarak adlandırılmıştır.
320
 
2.2.3. İlk Manastırlar  
Kazan ve çevresindeki müslüman ve putperest halkın hıristiyanlaşması için en 
önemli etken manastırlar olacağı gerçeğini fark eden IV. İvan, 
321
 ilk olarak Kazan'a 
Zilantov manastırını yaptırmış, hemen peşinden Spaso-Preobrajenskiy manastırının 
yerini ayarlamıştır; Aynı zamanda Sviyajsk'da Troitsko-Sergiyevski manastırının 
temelini attırmış ve Bogoroditse-Uspenski kilisesinin yapımını başlatmıştır.
322
 
Yeni istilâ edilen bölgede hıristiyanlığı yayma göreviyle işe başlayan 
manastırlara büyük araziler tahsis edilerek maddi yönden sınırsız imkânlar verilmiştir. 
Bölgede sırasıyla Sviyajsk Uspenski (1552),  Kazan Zilantov (Yılandağı) (1552), Kazan 
Spaso-Preobrajenskiy (1556), Çeboksarı Troitskiy (1557), Alatır Troitskiy, Çeboksarı 
                                                 
318
Aktı İstoriçeskiye, C. I,  Bölüm XIII; St. Petersburg, 5 cilt; 1841–1853 (Dopolneniya) 1846- 1872, 12 cilt. 
319
  “İlk Çermis ayaklanması 1552 yılının sonunda Bozkır Çeremişleri tarafından başlatılmıştır.  İsyanı başlatan 
Mamiç-Berdi isyana katılmayan Dağ Çeremişleri tarafından yakalanıp Moskova'ya gönderilmiştir. II. Çeremiş 
ayaklanması birkaç yıl sonra başlamıştır. Otlak Çeremişleri Kırım Hanı Devlet Giray ile iş birliğine girip Dağlı 
Çeremişleri, sonra da Başkurt ve Ostyakları kendi taraflarına çektiler. Bu ayaklanma Sibirya’ya kadar uzanmıştır. Bu 
isyan 1572 yılında Straganov'un adamları tarafından yatıştırılmıştır. Daha 10 yıl geçmeden 1582 yılında yine 
Çeremişler ayaklandı ve bu ayaklanma Kazan'daki askerî güçler tarafından yatıştırılamamış ve Çar'dan yardım 
istenmiştir. Bu isyan 1584 yılının sonunda yatıştırılmıştır. Daha sonra Çeremişler, 1609 yılında Çivilski'ye baskın 
yapmışlar ve yağmalamışlar bu sefer de bastırılmışlardır. 1670 yılındaki Stepan Razin isyanında da çoğunluk 
Çeremiş’tir; Pugaçev isyanı yani XVIII. yüzyılda da yine Çeremişler öndedir. Çeremişler Pugaçev isyanını 
bastırılışıyla bir daha sahneye çıkamamış ve yenilgiyi kabul etmişlerdir.” Ayrıntılı bilgi için bakınız: Mojarovskiy,  
İzlejeniya, s. 7 
320
  Mojarovskiy, ,  İzlojenie.., s. 7; Bu şehirlerin kuruluş amacı yeni yerleşen Ortodoks Rus göçmenlere güvenli 
bölgeler oluşturmaktır. Rusya'nın iç kısımlarından bölgeye gelen göçmenler yerli halkı Rusların kültürüyle 
tanıştırırken aynı zamanda misyonerlerin faaliyetlerine alan açmış oluyorlardı. Bu yerleştirmenin asıl amacının 
bölgeyi hıristiyanlaştırmak olduğu Kazan'ın istilâsıyla birlikte yapılan kiliseler den de anlaşılmaktadır. Geniş bilgi 
için bakınız; Mojarovskiy, İzlojenie, s. 7-8 
321
İstoriya Rosiskoy İerarhii, c. II, s. 11, St. Petersburg, 1810. 
322
 Mojarovskiy, İzlojenie.., s. 18 

---

 
90
Preobrojenskiy, SpasoYungiinskiy (1625), Tvilsk Tihvinskiy (1675) manastırları 
yapılarak araziler ayrılmıştır.
323
 
Kazan'da başpiskoposluk yapan German döneminde; 1566 yılında 
Çeboksarı’de Troiski; 1567'de Kazan'da iç kale yakınına İvan-Predteçen manastırı inşa 
edilmiştir. Yine aynı  yıllarda, Kazan'da iç kaleye (Kremlin) içinde Troiskiy manastırı 
yapılmıştır. XVII. yüzyılın başlarında ise; Tetuşi'de Pokrovskiy, Kazan yakınlarında, 
Çeremişlerin tarım bölgesinde Sedmiozernya ve Raiyesk, Dağlık Çeremiş'te Spaso-
Yunginski manastırları yapılmıştır.
324
 
Rus devleti bu manastırları farklı dinden ve dilden olan Kazan halkı üzerinde 
zaferini pekiştirecek en iyi ve güvenilir yol olarak görmüş, bu nedenle bu misyon 
kurumları her yönüyle desteklenmiştir. Devlet, manastırları bir taraftan maddi yönden 
destekleyerek bolluk içinde yaşamalarını sağlarken, yeni topraklar bağışlayarak ta gelen 
Rus köylülerine uygun yerleşim alanları açmıştır.
325
 Diğer taraftan da onlara 
“dokunulmazlık payesi” vermiş, “igumenlerin (erkek manastır görevlileri) köylüler 
üzerindeki haklarını artırmış, mahkemeler kurmalarına izin vermiş, aynı zamanda askeri 
mahkemelerde söz sahibi olmalarını” temin etmiştir.
326
 Ancak manastır monah ve 
igumenleri kutsal faaliyetlerini aralıksız sürdürse de göçmen Ruslar arasında islama ve 
diğer hıristiyan gruplara geçenler olduğu tarihi kayıtlarda yer almaktadır.
327
 
Misyonerler kendi politikalarını belirleyerek hıristiyan olmayanları 
hıristiyanlaştırmak için kurum ve vaiz kadrolarını oluşturmak zorunda idiler. 
                                                 
323
 N. V. Nikolskiy, “Hristiantsvo sredi Çuvaş Srednego Povoljya v XVI-XVIII vekah”, İzvestiya Opşestva arheologii 
İstorii i etnografii,( İOAİE), Kazan 1912, XXVIIII, sa. 1-3, s. 35-36, 52-53. 
324
 Geniş bilgi için bakınız; G. Ratşin, Polnoe sobranie İstoriy Svidenya o manastra i tserkovı v Rossii, pod rubrikoy, 
Kazankaya guberniya, Moskva 1852 g. . 3-7. 
325
DAİ, C. I, No. 191. 
326
 “Devlet mahkemelerde kâtipler ve hâkimlerin yanında manastırlara da söz hakkı vermiş bu da köylüler nezdinde 
manastırların değerini artırmıştır; Çünkü manastır mahkemeleri diğerlerine göre yumuşaklık ve merhametliliği ile 
askerî mahkemelerden daha sevimli görülüyordu. İlk olarak Kazan'daki Zilantov, Sviyajski – Bogoroditsi ve Spaso –
Preobrajenski manastırları bu yetkiye haiz olmuş, daha sonra diğer manastırlar bu hakları temin etmiş ve devlet de 
manastırları çoğaltarak bölgede amacını büyük ölçüde gerçekleştirmiştir. Bu manastırlar sayesinde Kazan ve etrafı 
Ruslarla dolmuş Ruslar da kendileri ile Rus âdetleri ve inançlarını getirmişlerdir.” Mahkemelerle ilgili daha geniş 
bilgi için bakınız; Mojarovskiy, Pravoslavnıy Sobosednik, “Papoçeniye otoçestvennoy tserkvi vnutrerennem 
blagoustroystvo Ruskavo grajdanskovo obşestva”, Ocak sayısı, Kazan 1861; Kazan bölgesindeki manastırları için 
daha geniş bilgi bakınız; Pravoslavnıy Sobesednik, “Vlyayiye manastırey na raseleniye narodnoye v Kazan krayı” , 
Ocak -Şubat, Kazan 1864.  
327
 Mojarovskiy, “Başpiskopos Germogen'in Çar Feodor İvanoviç'e 1593 yılında bir rapor gönderdiğini, bu raporda 
Kazan ve çevresinde Rus tebasından bazılarının hıristiyanlıktan müslümanlığa ve Almanların mezhebi olan 

---