T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali

 
98
Çar IV. İvan ve Metropolit Makariy Aziz Guriy'i yeni ele geçirdikleri Kazan, 
Astrahan ve Kasım hanlıklarının topraklarına gönderirken ona bir yazılı talimat da 
vermiştir. İşte bu talimat o dönemden kalan en önemli ve nadir belgedir.
351
 Bu belgede 
Çar Tatarların severek hıristiyan olmalarını istemiş ve bu görevi arhiyepiskopa en 
önemli görev olarak vermiştir. 
Çar kanunun temsilcisi yöneticilerle dinî idarenin sınırlarını verdiği emirlerle 
belirlemiş, özellikle hıristiyanlığın yayılmasına engel olabilecek tutumlara daha baştan 
verdiği kat’i emirle engel olmuştur. Zira emirlerden anlaşıldığı kadarıyla arhiyepiskop 
yapılan bütün hukuki icraatların üzerinde tasarruf sahibidir. Ayrıca devlet yöneticileri 
icraatlarını emre göre arhiyepiskopa danışmak durumundaydı.
352 
Yine Çar 
Arhiyepiskopa kendi tebası arasında karşı dine geçen veya asi olanlara da yaptırım gücü 
vermeyi ihmal etmemiştir.
353 
 
Aziz Guriy'nin Kazan'da yaptığı misyoner faaliyetleri günümüze taşıyan Çar'a 
yazdığı mektuplar ve Çar'ın da ona verdiği cevaplar ve Kazan Metropoliti Germagen'in 
Guriy’nin hayatına dair verdiği bilgilerdir.
354
 Birinci mektuptan anlaşıldığına göre; Çar 
                                                 
351
Aktı İstoriçeskiye, C. I, No. 241, Belge I- II; İlk buyruğunda Çar yeni istilâ ettiği topraklar üzerinde uygulayacağı 
dinî siyaseti ve devletin buradaki dayandığı temeli belirtiyordu. İkinci kısımda ise, hem kendisi hem de Metropolit 
Makariy'nin yeni başpiskoposa faaliyetlerindeki stratejisi için nasihatler içeriyordu. “Eğer bir Tatar senin yanına bir iş 
için gelirse onu bağından yedir, içkisini ver, eğer dışarıda bulunuyorsan bal yedir. Yumuşak konuş sert konuşma, 
onlara haklarını ve görevlerini yumuşak bir uslupla öğretin.” “Yeni vaftiz olanlara daima İsa-Mesih’den korkmaları 
gerektiğini anlatın, kendinîze alıştırın, yedirin, içirin, hürmet edin, onları her şeyden koruyun. Sizin onlara 
gösterdiğiniz bu saygı ve sevgi diğerlerini özendirecektir, onlar da vaftiz olmak isteyecek, hıristiyan olmak 
isteyeceklerdir. Böylece kutsal ruh, baba ve oğul yücelecektir.”  Çar dinsizleri hıristiyanlaştırmak için şu yolu 
önermiştir. “Önce isteyenleri vaftiz edin. Halkın arasında saygın olanları kendi evlerinde bırakıp diğerlerini 
manastırlara dağıtın, yalnız gönüllü olanları alın; vaftiz olanlara Ortodoks kanunlarını  öğretin, sıkça yanınıza 
çağırarak inançlarını kuvvetlendirin, sevdiğinizi ifade etmek için bazen manastırlarda yedirin.” “Tatarlardan istekli 
olanları vaftiz edin, iyileri kendi yanınızda tutarak hıristiyanlığın bütün kurallarını onlara öğretin ve onları mümkün 
olduğunca hoş tutun; diğerlerini manastırlara dağıtın, vaftiz olanlardan öğrenciliğini bitirip ayrılanları asla başıboş 
bırakmayın sık sık onları arhiyepiskopluğa davet edin.” Yine Çar arhiyepiskopluğa çeşitli sosyal görevler de 
veriyordu: Halk mahkemesi tarafından yargılanmış ve cezalandırılmış şahıslar hıristiyan olmak isterse arhiyepiskopa 
suçluyu bağışlayıp yer verme hakkını da vermiştir.  “Herhangi bir suçtan dolayı sana sığınan ve hıristiyan olmak 
isteyen Tatara kapılarını aç ve vaftiz et, suçlayanlarla konuş ve orada kalmasını sağla, bunu sağlayamazsan sakın geri 
verme, vergi ve teftiş işinde kullan; Kazan'da kalmasını temin edemezsen vaftiz et ve Kneze veya Çar'a yolla. Eğer 
suçlu Tatar ölüm cezası almışsa ve halktan da kurtarmak için ricacılar varsa onun için de ricacı olabilirsin.”  Çar 
küçük suçlular içinde arhiyepiskopa affetme yetkisi veriyordu: “Nasıl yaparsan yap ama Tatarları kendine alıştır, 
onların severek vaftiz olmalarını sağla ve korkutarak vaftiz olmalarına vesile olma.” 
352
 Aktı İstori.,  C. I,  No: 241 Belge, I-II. 
353
 Aktı İst., Belge II; “Arhiyepiskop Kazan'da bulunan askerler, Boyar çocukları veya sade halktan birinde ve hatta 
kendi manastır yardımcılarından kendisine ve hıristiyanlığa karşı saygısızlık görürse, şefkatle nasihat edecek; 
dinlemek istemezlerse,  yasaklar koyacak, yine tutulmazsa haklarındaki kararını Knez ve Çar'a yazılı bildirecektir. 
“Arhiyepiskop  şehirde ve köylerde huzursuz olan vatandaşları için yardımcılarını görevlendirebilir, eğer onlar 
rahatsızlıkları gideremezse Çar'a ve Knez'e doğru şekilde olayları bildirmekle görevlidir.” 
354
 A. Kremlevskiy, Sviatilet Guriy”, Kazanskiy İzvestiya po Kazanskoy Eparhii, Kazan 1905, No. 28; 30; 31; s. 818-
827; Germagen, “Svatilet Guriy”, Pravaslavnıy Sobesednik, Haziran 1868. s. 102-118 

---

 
99
İvan, Guriy'e manastırlar yapmasını istemiş, o da bu emirden hareketle Kazan 
yakınlarında Zilantov, Kazan Kremlin'de Spaso-preobrajenski, Kremlin merkezinde 
Troitski ve Sviyajski Uspenski manastırlarını yapmıştır. Amacı halkı  hıristiyanlaştırıp 
Rusya içinde sadık vatandaş yapmak olan bu manastırlar için Aziz Guriy Çar'dan 
kendisine yetecek bütçe talep etmiştir.
355
 Çardan gelen yardımlarla Guriy ve 
yardımcıları manastırları yaptırmış ve buralarda muhtaç olanları barındırmıştır. 
Misyoner faaliyetlerin merkezi Kazan'daki Spaso-preobrajenski manastırı Piskopos 
Varsonofiy'nin; Svyajski'deki Uspenski manastırı ise German'ın nezaretine verilmiştir. 
Böylece Kazan dinî idare bakımından iki merkeze ayrılmıştır, bu merkezlerden birisi 
dağlık alana hükmeden Sviyajsk, diğeri ise tarım arazileri olan ovalara hükmeden 
Kazan'daki Spaso-Preobrajenski manastırıdır.
356 
1568 yılında Sviyajski'de Uspenski 
manastırında birçok Tatar vaftiz edilmiştir. Sviyajski'de yaptığı faaliyetleriyle German 
bu bölgede yaşayan putperest yerlileri nasihatleriyle etkilemiş ve ilk gününden itibaren 
birçok dağlıyı vaftiz etmiştir. Ancak Kreşenlerin (vaftizlilerin) hangi manastırlarda 
eğitildiği hakkında Rus tarihlerinde bir kayıt yoktur, sadece yukarıda adı geçen Zilantov 
Uspenski manastırları hakkında bilgiler vardır.
357
 
 
                                                 
355
Mojarovskiy, a.g.e., s. 18-19; Çar'ın Guriy'e cevabı: “Bu mektup 5 Nisan 1557 tarhinde Çar tarafından German'a 
cevap olarak yazılmıştır. “Tek Tanrının sadık oğlu, keşişi,  İsa-Mesih’i seven Kazan arhiyepiskopu Guriy'e bizden 
secdeler. Tanrı senin yolunu açık etsin, devam etmene yardımcı olsun, kötü ruhlardan koRusun. Sen bana, Tanrı ve 
tarafımızdan verilmiş ruhaniliğin görevi olarak Kazan'da  (Zilantov) manastırını yapıyorsun ve diğer manastırları da 
inşa etmek istiyorsun. İyi bir iş yapıyorsun: Tanrı yardımcın olsun. Yaşlılar elleri ile iş yapmasınlar, tohumlar tahıl 
ambarında çürümesin” toprak işlensin, tohumlar toprağa verilsin, kalplere neşe dolsun, tanrının sözü temizdir, çanları 
çalıyor ve ebedi yaşamı müjdeliyor: Bizden istediğine gelince, babadan kalma Arski ve Nogay''dan alınan vergiler 
mükemmeldir. –Sizin konuşmanızda fayda var, çocuklara atalarını  öğretsin ve dinsizleri dine döndürsünler; daha 
doğrusu bu hepinizin borcudur; boş yere de, cahil avamı melek görmeyesin. Onlar kıyaslanmaz ve kimseye 
benzetilemezler, benzetilecek tek varlık apostoldur, onu da sahibimiz İsa'yı öğretmek için,  zira İsa vaftiz etmek için 
yollanmış, bu onun görevidir. Çocuklara sadece okumayı ve yazmayı  öğretmeyin, okuduklarını düşünmeye ve 
diğerlerini de öğretmeyi öğretin. Ah! Tanrım, Rus toprakları Metropolit Makariy’e tümüyle tabi olsaydı ne kadar 
mutlu olurdu! Guriy'nin manastırları gereken masraflarını üstelenmesi isteğine Çar İvan her zaman yardımlarda 
bulunacağı sözünü verdi ve mektubu şöyle bitirdi. “ Bu fermanı Knez Dimitri Palesko'ya gönderiyorum, Kazan'a gelir 
gelmez ona babadan kalma vergiler olan Arski ve Nogay’dan topladıklarını teslimi emrettim; ancak bu paranın az 
olduğunu görürseniz, bana yazın, sizden mallarımı esirgemem ve yok demem. Vergi bütçesinden 300 ruble 
verilmesini emrederim; yaşlıların bir yıl yaşaması için bu yeterlidir. Ama sen unutma;  daha ekümenken manastır 
yaşayanları vergileri sorumsuzca alarak zenginleştiler ve devlete vermemeye başladılar; onlar artık sarhoşluk yapıyor 
ve aylak aylak geziyor ve kötülük yayıyorlar; Tanrı korusun, bazıları çalışıyor, ekmek ve kıyafet parası kazanıyor, 
bazıları ise akılsızlık yapıyor. Sen iyilik için düzen kur, ama nezaret et, Tanrı'dan yüz çevirenlere sert ol. Metropolit 
Makariy ve etrafındakilere de selam yolluyorlar, Kraliçe Nastasiya kendi adından kutsal ikon ustalarıyla konuşarak 
100 ruble bağışlamış ve yine başka ne gerekliyse, bana yaz; sana yollarım. “ 
356
 Geniş bilgi için bakınız;  Spisok cı pistsovıh po gordı Kazani c uyezdım, izdatelnıy sovıtom, Kazan Akademi kı 
Arheologiçeskomu sezdu, s. 30, Kazan 1877. 
357
 Mojarovskiy, İzlojenie, s. 20-21 

---