114
Meselâ 1728 yılında bir Kreşen Tatar çocuğu olan İvan Dmitriy
421
Kreşen bölgesine
keşiş tayin edilmiş diğer öğrencileri de yanında götürerek bölgede misyon görevi
yapmıştır.
422
Öğrenciler ve Silvestr'in yardımcısı Aleksey Raifskiy vasıtasıyla bu
dönemde 811 kişi vaftiz olmuştur; öyle ki 1720–24 arasındaki vaftiz olan 2184 kişiye
göre bu oran oldukça düşüktür ancak o dönemde cebrî kanunların etkisi büyüktür.
423
Bu
dönemde uygulanacak cezalardan kurtulmak için vaftizlenenlerin sayısı 545'tir.
424
Silvestr döneminde artık kanunların yaptırıcılık gücü azalmış, sadece Çeremişlere özgü
gibi hareket edilmeye başlanmıştır.
425
XVIII. yüzyılın ikinci yarısına kadar yapılan misyon faaliyeti neticesinde
vaftizli sayısı 40.000’e ulaşmıştır. Silvestır bölgesindeki Kreşenlerin durumunu Çar'a
yazdığı mektupta dile getirmekte; Kreşenlerin yapılan çalışmalarla artık hıristiyanlığı
öğrendiğini; evlerinde haç taşıdıklarını, ayinlere katıldıklarını, kiliselerin yetersiz ve
uzak olduğunu buna rağmen durumun düzeltildiğini rapor etmiştir.
426
Metropolit Silvestır, Sviyajsk Uspenskiy kilisesi rahibi İgnatiy Smoloy
arasındaki sıkı münasebeti yüzünden dinî idareye şikâyet edilmiş ve 1731 yılında
görevden alınmış ve yerine Sviyajsk'da kendinî ispat etmiş misyoner arhimandrit
Aleksey Raifskiy 13 Ağustos 1731 yılında atanmıştır.
427
31 Aralık tarihinde de,
başpiskopos Silvestr Kazan'dan ayrılarak Aleksandr Nevskiy manastırına çekilmiştir ve
bu tarihte arhimandrit Aleksey'in bünyesinde Yeni Vaftizlilerin işleriyle uğraşacak bir
komisyon kurulmuştur.
Misyon faaliyeti içinde 30 yılını geçiren arhimandrit Aleksey Raifskiy Yeni
Vaftizliler Dairesi’nin ilk müdürüdür. O zaten 1720'li yıllarda vaftizinde bulunduğu bu
Yeni Kreşen topluluğun bütün işleriyle yakından ilgilenmiş, bütün ihtiyaçlarını devlet
idaresiyle paylaşmış ve kurumun işlevsel hâle gelmesine büyük emek harcamıştır.
“23
Mart 1732 yılında Kutsal Sinod'a Vaftizli okullarında okuyan 20 kabiliyetli genci
421
Mojarovskiy, “Venyamin Metropolit Kazanskii”, Strannik, Ocak 1866, s. 11.
422
“Luka Konaşeviç, Episkop Kazanskii”, Pravaslovnıy Sobesednik, Ekim, 1858, s. 235.
423
2 Kasım 1722 yılında çıkan kanuna göre ayrıcalıkların yanında askerlikten muaf olma gibi cazip bir madde
bulunmaktadır; geniş bilgi için bkz. PSZ ., C.VII, No. 4123, Polnoe Sabraniye Post, No. 888.
424
PSZ, C. VII, No. 4254.
425
Mojarovskiy, s. 50.
426
Geniş bilgi için bkz. Mojarovskiy, s. 51-52;, “Luka Konaşeviç Episkop Kazanskiy”, Pravoslanıy Sobesednik, Bl.
III, s. 234-237, Kazan 1858.
115
seçerek keşiş, diakon veya pnomar olarak kreşenler arasında vazifelendirmeyi ve
gönüllü ibadet edenlerden vergi alınmamasını teklif etmiş ve bu sistem halkın hoşuna
gitmiş; 490 kişi vaftiz olmuştur.”
428
1732 yılının Nisan ayında Kazan'a piskopos olarak Don manastırı rahibi Larion
Rogalevskiy atanmıştır. Larion piskoposluğu döneminde faaliyetlerini iki alanda
yoğunlaştırmıştır. İlk faaliyeti Kazan içinde ve dışında seminaryalar açarak halka din
eğitimi verecek öğretmenler yetiştirmeyi amaçlamıştır. İkinci olarak da, Kreşen
köylerinde özel okullar açarak dinî bilgilendirmeyi sağlamayı düşünmüştür. Larion
Kazan ve çevresinin Rusya impartorluğu içindeki merkezî konumunu farketmiş ve
buradaki Çeremiş, Tatar, Votyak, Çuvaş ve Mordva nüfusunun yoğunluğunu hesap
ederek eğitim suretiyle bu bölgenin acilen hıristiyanlaştırılmasının gereğini zamanın
(1733) Kiev başpiskoposu Rafael Zaborskiy'e anlatarak Kiev İlâhiyat Akademisi’nden
iyi öğrencilerin acilen bölgesine görevli olarak gönderilmesini istemiştir. Bunun üzerine
Stefan Glavoskiy ve Vasiliy Pusek Grigoryeviç Kazan bölgesine gönderilmiş; ikisi de
daha sonraları bu bölgenin en önemli iki misyoneri olmuştur. Piskopos Larion bu iki
öğrencinin ve Kiev İlâhiyat Akademisi’nin yardımlarıyla Kazan İlâhiyat Seminaryası’nı
kurmuş ve bölgesinin ihtiyacına göre öğretmen yetiştirmeyi amaçlamıştır. Gayrı Ruslar
için keşiş yetiştirme görevi Vasiliy Pusek-Grigoreviç'e verilmiştir.
429
Larion'un halk okulu sistemi, sadece Kreşen çocuklarını eğitimini
kapsamıyordu, aynı zamanda çocukların velileri ve gayrı Rus ahali de bu okullara yakın
olacak, burada hıristiyanlığın gereklerini öğrenebilecekti. Nitekim Larion bölgede
görevli valilerle birlikte 1734 yılında Kutsal Sinod'a bir rapor göndererek Kazan
bölgesinde gayrı Rus okullarının açılmasının elzem olduğunu bildirmiştir. Bu okullarda
sadece Kreşenler değil Kreşen olmayan gayrı Ruslar da okuyacaktır. Birincileri dinî
kuralları da öğrenirken ikinciler sadece Rusça ve genel bilgiler öğrenecekti, böylece
Ruslaştırmanın temeli atılacaktı. Bu istek üzerine 1735 yılının Şubat ayında Kutsal
Sinod’tan bu yönde bir emir almayı başararak, Kazan bölgesinde yaşayan Kreşen
olmayan Çeremiş, Çuvaş, Mordvaların çocuklarının da okuması için dört okul
427
İstoriya Rossiskoy Eparhii, Bölüm VI, , St. Petersburg, 1815, s. 63.
428
Geniş bilgi için bakınız; Mojarovskiy, s. 53
429
Mojarovskiy, “Veniamin Mitrapolit Kazanskii”, Strannik, s. 11, 1866, Kazan.
116
açılmasını uygulamaya geçirmiştir. Birinci okul, Kazan Feodor Manastırında, ikincisi
Aşağı Zey yolu Alabuga kasabasında, üçüncüsü Sviyajsk kazası Çivilsk şehrinde ve
dördüncüsü de Kazan vilayeti Tsarevo-kokşaysk kazasında kurulacak, her birinde 30
öğrenci kalacaktı. Bu okullar için yeni binalar, 8 öğretmen, 4 nezaretçi, 4 aşçı, 4 ocakçı
gerekiyordu, ayrıca bütçe için de Kazan bölgesinden toplanan vergilerden 1379 ruble bu
iş için dinî idareye verilmiştir.
430
Kendisi de misyoner olan ve 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra uygulamaya
geçirilen İl’minskiy sistemine bağlı misyoner yapılanmasında önemli bir yere sahip olan
misyon tarihçisi Yevfimiy A. Malov; bu okullar için seçilen noktaların çok isabetli
olduğunu, “eski vaftizli” ve “yeni vaftizli” olarak ikiye ayrılan bu okullar vasıtasıyla
vaftizli gayrı Rus unsurun eğitim alabileceklerini ifade etmektedir.
431
Kutsal Sinod'un iznine rağmen Larion'un bu etkileyici sistemi, 1735 yılında
yerine atanan I. Gavriil yüzünden uygulamaya konulamamıştır, dolayısıyla Yeni
Vaftizli mektep sisteminin bu ilk adımda faaliyeti kesintiye uğramış ve Larion da
Çernigova'ya atanmıştır. Piskopos Gavriil 1735 yılının Kasım ayında Kazan'a
atanmıştır. Yeni piskopos Gavriil, misyona eski rahipler gibi yaklaşmamış bu faaliyetin
gereksizliğine karar vererek uygulamadaki eğitim ve sosyal projelerin tamamını
kaldırmıştır. Lyubarskiy, Piskopos Gavriil için gayrı Rus tebaaya “iyiliğin gereksiz”
olduğunu düşünüyordu, demektedir.
432
Piskopos Gavriil'in seminarya yani mektep
meselesine ve misyon faaliyetine karşı tutumu devlet idarecilerinin dikkatini çekmiş ve
Kazan valisi bu tavrı doğrudan İmparatora şikâyet etmiştir
433
4 Ocak 1737 yılında Sinod
Gavriil için soruşturma başlatmış ve bu soruşturma sonucunda, 9 mart 1738'de Ustyuk
piskoposu Kazan'a, Gavriil de Ustyuk'a atanmıştır
434
Rahib Gavriil'in olumsuz
davranışları yüzünden öğretmen Vasiliy Pusek-Grigoroviç Sinod'a müracaat ederek
430
Mojarovskiy, İzlojenie…s. 56
431
Ye. A. Malov, “O novokreşçenskih şkolah v XVIII. v.” Pravoslovnoe Obozrenie, Temmuz, (Kazan, 1868), s. 355-
56. “Malov’un eski vaftizli diye isimlendirdiği grup, Kazan’ın Ruslar tarafından istilâ edilişiyle hıristiyanlığı
seçenlerdir. Malov XVII. yüzyılda cebri yöntemle hıristiyanlığı kabul edenler içinde “yeni vaftizli” terimini kullanır.
Mojarovskiyy, Malov'un yeni vaftizli Tatarların eğitimi için verdiği bazı rakamların gerçeği yansıtmadığını, ‘özellikle
1703 yılında bahsedilen 30 öğrenci okumaya başlamıştır’ bilgisinin doğru olmadığını zira bu okulların Tihon
döneminde eğitime başladığını söylemektedir.” Geniş bilgi için bkz, Mojarovskiy, İzlojenie…. s. 56-57
432
Sbornik Lyubarskoga, s. 99; Lyubarskiy Kazan piskoposluğu tarihini I.Gavriil’in Kazan'ı terk edişinden 30 yıl
sonra yazmıştır, o zamanlar Kazan'da Gavriil'i iyi tanıyan şahıslar hayattadır. (Naklen Mojarovskiyy, 58-60;
Lubarskiy’nin notları bizlere Mojarovskiy’nin İzlojenie adlı eserinin içinde ulaşabilmiştir. )
433
Mojarovskiy, İstoria Kazanskoy Seminarii, s.51-60, Kazan 1868.
Dostları ilə paylaş: |