123
hemen alınması” doğru değildi.
461
Gerekçe olarak askerliğe alındıklarını ve vergiyi
ödediklerini gören Kreşenlerin Ortodoks oldukları için pişman olacakları,
devlet
büyüklerini verdikleri kanunî haklarının yalan olduğunu düşüneceklerini, din
adamlarının yalancılıkla suçlayacaklarını; Muhammedilerin ve putperestlerin onlara
“gülecekleri” ve “dinlerinde sabit kalacakları” ileri sürülmektedir. Yeni Kreşenlerin
Ortodoks oldukları için pişmanlığı da bir ihtimaldir, kinlenebilirler ve rahiplere zarar
verecek duruma gelebilirler.
462
Öyle ki keşişler vaftizlemek üzere hiçbir gayrı Rusun
evine
gidemeyecek duruma gelebilir; bu durumu fırsat bilen Muhammedî ve
putperestler “böylece esaretten kurtulacak”, bunu fırsat bilerek Muhammedîler de karşı
propaganda yapabilecektir. Bunun için Kreşenleri askerlikten muaf tutup yanlarında
olmak gerekir, böylece ““düşmanlarımızın” kutsal kilisemize karşı harekete cesaret
edemesinler”, şeklinde bir yol haritası çıkarmıştır.
463
Her ne kadar yeni vaftizlilerin hıristiyanlaştırılması “kâğıt üstünde” gönüllülük
ve rızaya dayandırılsa da IV. İvan'dan itibaren devletin çıkardığı kanunların
zorlamasıyla birçok gayrı Rus Ortodoksluğu kabul etmiştir. Çıkarılan kanunların
getirdiği maddî ve statü avantajı hıristiyanlaştırmanın sadece şekilde kalmasını
sağlamış, hıristiyan olsalar da birçok Kreşen eski âdetleri üzerine yaşamaya devam
etmişlerdir. Bu işte devletin vazife verdiği keşiş ve papazlar da kolay yolu seçerek
bölgede insanları sadece şeklen vaftiz etmişler, hıristiyanlığı kalplere yerleştirecek
öğretiyi asla verememişlerdir. Bölgede kökleri derin olan islamiyeti
ve sair animist
inanç sistemlerini silmek için Çeremiş, Çuvaş, Votyak ve Tatarların dillerini bilecek ve
dinî eğitimli mükemmel keşiş ve papazlar gerekiyordu, hiçbir dönemde bu kalitede din
adamları misyon faaliyeti içinde bulunmamıştır.
464
Misyonerler bölgede tipik bir çalışma usulü belirlemiştir. Misyoner önceden
belirlediği
köye gelir, toplanmış ahaliye Kreşen olacaklarla ilgili devletin verdiği
ayrıcalıkları teker teker okur ve bulunduğu köyün diline çevirerek açıklamalarını yapar
ve kabul edenleri vaftiz ederdi. Diğer taraftan Muhammedi Tatarlar kendi istekleri ile
vaftizlenmeyi kabul etmedikleri, verilen bütün maddî ve sosyal imkânlara rağmen
461
Mojarovskiy,
İzlojenie, s. 74
462
Dimitri Seçenov'un bu uyarısı sonraki yıllarda gerçekleşmiştir.
463
“Yakovlev'in raporu”; Luka Konaşeviç;
Pravaslovnıy Sobesednik, Bolum II, 1868, s. 468.
124
dinlerinden dönmedikleri de Mojarovskiy tarafından ifade edilmektedir. Yarçov
raporlarında bu gerçeği dile getirince Dinî İdare merkezi olan Senato şu kararı almıştır.
“Muhammedilikten dönen yeni Kreşenlere hususî bir gözetim yapılsın,
çünkü onlar
Arhimandrit Aleksey Raifskiy'in raporlarında da belirttiği üzerine âdetlerine çok
bağlılar, ihtiyaçları yoksa kendi isteklerine göre asla vaftiz olmak istemezler”. Ancak
Rus din adamları yine de bu yıllarda yapılan misyon faaliyeti için devletin zorlayıcı
kurallar koymasını gerekli görmüşlerdir.
465
3.1.3. Yeni Vaftizliler Dairesinin Misyoner Yöntem ve Önlemleri: Zorla Vaftizleme
18 Eylül 1742 yılında Arhimandrit Dmitriy Seçenov Yeni Vaftizliler Dairesi
müdürlüğünden ayrılarak Ninniygorod piskoposu tayin edilmiştir. Onun yerine
Sviyajsk'daki Bogoroditsa-Uspenskiy manastırı rahibi Silvestr Glovatskiy bu göreve
atanmıştır.
466
Larion Rogalevskiy'in Tsivilsk’de açmayı planladığı yeni vaftizliler okulu
1745 yılının Mayıs ayında 50 kişilik bir kurum olarak Sviyajski’de de açılmıştır.
467
1749 yılının sonlarında ise planlanan 4 okul eğitim ve öğretime açılmış ve
idaresi Kazan
Başpiskoposu Luka Konaşeviç'in nezaretine verilmiştir. Piskoposluk idaresine geçer
geçmez okulun öğretmenleri tamamlanarak Kazan bölgesinden 50 öğrenci seçilerek,
1750 yılının ocak ayında eğitime başlamıştır. Öğretmenlerde Kreşen Tatar dilini bilme
özelliği aranmış, ancak yeterli donanımda öğretmen bulma zorluğu yaşanmıştır.
468
Ancak 1750 yılında değişen okul yönetimi 1751 yılında Sinod'un emri gereği Kazan
İlâhiyat Seminaryası mezunlarını bölge dillerini bildikleri için Yeni Vaftizliler Dairesi
işe almış ve açılan
okullarda
469
Çeremiş, Çuvaş, Tatar sınıfları açılmıştır.
470
464
Mojarovskiy,
İzlojenie, s. 75-76
465
Mojarovskiy,
İzlojenie, s. 76
466
İstoriya Nijnegorodskiy İerarhiy, s. 113–118, St. Petersburg 1857.
467
Silvestr’ın raporu “Luka Koneşeviç, Episkop Kazanskiy”,
Pravaslovnıy Sobesednik, 1858, III, sayfa 472-473.
“1745 yılının 15 Mayısında Arhimandrit Silvestr Kutsal Sinod’a şu raporu sunmuştur: “Sviyajsk’da Bogoroditsa
manastırında Slavca-Rusça eğitimi almak için 50 kişilik 2 okul açılmıştır. Burada görevli eleman ve öğrencilerin
barınması için yer yapılmış, Kazan piskoposu Luka’nın belirlediği malzeme yerleri vardır. Ekmek yeri, mutfak, erzak
dolabı,
hastalar için revir, Kazan piskoposu Luka’nın planlamasıyla yapılan bu okulda 30 çocuk okumaktadır.
Öğretmenler Rus-Slavca eğitimine göre seçilir.”
468
Malov,
O novokreşenskoy kontor, (ayrı basım Tipografya imparatorskago universiteta) Kazan 1878, s. 95–96.
469
Piskopos Luka’dan sonra bütün okullar bozulmuş, destekçisi kalmamış ve mali durumları da kötüleşmiştir. Öyle
ki “Okuldaki çocukların bakıcıları yoktu ve açlıktan hastalanıp ölüyorlardı. Veliler cocukları okula keder içinde
veriyorlardı”. Şerbatov,
İstoriya Drevnoy Rusii, 1859 St.Petersburg, C. III., Bl. II, s. 64 - 65. Zahariy ve