T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali

 
125
Yeni Vaftizliler Dairesinin idarecileri Piskopos Luka önderliğinde Müdür 
arhimandrit Silvestr Glovatskiy, keşiş Venyamin Puçek Grigoryeviç, başpiskopos 
Georgiy Davidov ve yardımcıları, “büyük bir azimle” hıristiyanlaştırma işine 
sarılmışlarsa da ilk yıllarda birçok keşiş gittikleri köylerde dövülmüş veya kovulmuştur. 
Bir süre sonra devletin vergi ve askerlikten belirli sürelerde muafiyet getirmesi işleri 
düzene koyulmuş ve bu yine iştiyakla yapılan hıristiyanlaştırmanın başarılı olmasına 
sebep olmuştur.
471
 
1741 yılında Tsarevo-kokşaysk kazasında, görev yapan keşiş putperestleri 
hıristiyanlığa davet etmiş ancak üzerindeki para “ödül” olarak yetişmeyince evine 
saman doldurup keşişle beraber yakmak istemişlerdir. Yine Vyatka vilâyetinde başrahip 
yardımcısı para yüzünden odunlarla öldüresiye dövülmüştür ancak ölümden askerler 
sayesinde kurtulmuştur. 1743 yılının Ekim ayında aynı keşiş Tsivilsk kazası Koşkan 
köyünde Kreşen Çuvaşlar tarafından linç edilmeye çalışılmış, beraberindeki askerler de 
bu olayda zarar görmüştür. Keşiş Dmitriy Seçenov da bu saldırılara Ninniygorod 
Teruşevsk kazası Sarley köyünde maruz kalmıştır ve gizlice Rus köylerinden idarî 
merkeze kaçabilmiştir.
472 
 
Çeremiş, Tatar, Çuvaşların hıristiyanlaşmaya dirençleri her ne kadar şiddetli 
olsa da zamanla kırılmış ve bölgenin büyük çoğunluğu Dmitriy Seçenov ve sonrasında 
görevi alan Keşiş Venyamin Grigoryeviç tarafından vaftiz edilmiştir.
473
  
Gayrı Rusları  hıristiyanlaştırma projesi kolay olmadığı gibi zaman zaman 
siyasal ve ekonomik nedenler vasıtasıyla kesintiye uğramıştır. Vaftiz olanların belirli yıl 
askerlikten muaf olması, yine vergilerden muaf tutulması vaftiz sayısını birden bire 
artırınca devletin halktan toplayacağı vergi düşmüş bunun üzerine Ortodoks olmayan 
topluluklar iki kat vergi ödemeye ve defalarca askerlik yapmaya başlamışlardır. Bu 
sosyal gerçeklik Rusya’da sosyal problemleri de beraberinde getirmiştir. Özellikle 
askerde zoru gören birçok gayrı Rus vaftiz olup askerliğini sona erdirince devlet 
                                                                                                                                               
Yelisavetski’deki okullar 1800 yılına kadar yaşadıar. Bkz. Delo Arhiva Staroy Kazanskoy Akademii 17 Mart 1816, 
No. 34. “Kreşen okulunun boşaltılması ve Kazan Askeri Hastanesine Çevrilmesi. Yıllık 500 ruble dinî idare bu 
binadan kira almıştır.” 
470
 “Luka Konaşeviç Episkop Kazanii”, Pravoslavnıy Sobesednik, 1858, III, 473-474. 
471
 Mojarovskiyy, İzlojenie hoda..,, s. 81; Geniş bilgi için bakınız Malov, O novokreşenskoy…., Kazan 1878. 
472
 “Luka Konaşeviç…”, 469-471. 

---

 
126
mecburen vaftizli olmayanları defalarca askere almak zorunda kalmıştır. Dmitriy 
Seçenov halktan gelen şikâyetler üzerine durumu hükûmete bildirmiş, hükûmet de 
Sinod’un emri olsa da askerde vaftiz olanların askerliğin sonuna kadar orada 
bulunmasına dair karar çıkarmıştır.
474
 Danışman Yarçov ve Dmitriy Seçenov 
Kreşenlerin askerde kalmasının diğer Ortodoks olmayan askerleri etkileyeceğini ve 
Ortodoksluğa geçmelerine en büyük engel olacağını düşünmektedir. 
475
 
Devlet Vaftizliler Dairesinin ricasını dikkate alarak Kutsal Sinod’un Kreşenlere 
verilmesini istediği siyasî, ticarî ve askerî ayrıcalıkların devamı yönünde karar 
vermiştir. 1747 yılında Sviyajsk kazası Tatarları devletin kendilerine uyguladığı baskıyı 
kaldırması için ricada bulunmuşlar, vergi ve ticarî bütün görevleri yerine getirmeyi 
taahhüt etmişler ancak askerlik hizmetinde Kreşenlerin ikinci askerlikten muafiyet 
sağlanmasını talep etmişlerdir. Müslüman Tatarlar putperestlikten hıristiyanlığa 
geçenler yerine ceza olarak ne askerlik ne de vergi ödemek istemişler, ancak müslüman 
olup da Kreşen olan dindaşları yerine bütün sorumlulukları yerine getireceklerini beyan 
etmişlerdir. Sviyajsklı Tatarların yaptıkları bu rica askerî alanda kabul görürken ticarî 
alanda kabul edilmemiş, hangi gruptan Kreşen olursa olsun vergi yükü müslüman 
Tatarların sırtına yüklenmiştir.
476
 
Bunun üzerine müslümanların kısa süre askerlik hizmeti yapmalarına izin 
çıkınca putperest olup da Kreşen olmayı kabul etmeyenlere askerlik yükü daha da 
ağırlaştırılmış ve bölgelerde büyük sosyal patlamalara neden olmuştur. Yerel 
mahkemelerde hak arayan gayrı Rus putperest vatandaşlar Kreşenlerin 
cezalandırılmalarını talep etmiş, bazı mahkemeler suçsuz olan Kreşenleri mahkûm 
etmeye kadar işi ileri götürmüştür. Daire’nin bu olumsuzlukları Sinod’a ve Çar’a 
                                                                                                                                               
473
 Mojarovskiy, , İzlojenie, s. 81 
474
 Mojarovskiy, s., 83; Devlet yöneticilerinin kararı: “Devletin âlî menfaatleri düşünülerek, askerlik döneminde 
hıristiyanlaşanları kışlada tutsunlar. Ancak Yeni Vaftizliler Dairesinin azaları Dimitriy Seçenov ve danışmanı Yarçov 
âlî menfaatlerin ve vaftiz edilenlerin ruhlarına zarar vermesinden ve inatlaşıp vaftizden vaz geçmesine neden 
olabileceği endişesini taşımıştır.” 
475
 Yarçov “Kreşenlerin askerde tutulması Kreşen olmayanların vaftiz olma isteğini kıracaktır ve onlar vaftiz 
olmaktan vazgeçecekler, böylece misyon duraklama tehlikesi geçirecektir. Dahası sonradan Kutsal Sinodumuz 
Kreşen olanların askerlikten ve vergilerden muaf tutularak ödüllendirilmesini ilân edeceği vakit bunlar daha da 
hiddetlenecek ve daima Kreşen olmayanların alay konusu olacaklar.” demektedir. Mojarovskiy, s. 85.   
476
 PSZ, C. XII, No. 9379 

---