127
bildirmesiyle verilen karar daima Kreşenlerin korunup kollanması yönünde olmuş,
ancak yerel yönetimlerin Kreşenlere yaptığı baskı asla bu kararlarla sona ermemiştir.
477
Aynı soydan ve/veya farklı soylardan Kreşen olanlarla olmayanlar arasındaki
nefret ve düşmanlık yeni yerleşimlerle toprak kavgası yüzünden daha da derinleşmiştir.
Zira Kreşenlere yeni verimli topraklar ya müslümanların
ya da müslüman olmayan
gayrı Rus vatandaşların ana yurtlarından verilmiştir. Bölgedeki gayrı Rus putperest ve
müslüman Tatar halk da hakkını zorla almayı denemiştir.
478
Daire’nin danışmanı Yarçov defalarca Senato’ya bu olaylarla ilgili rapor
vermiştir. Raporların genel karakteri Kreşenlerin yeni yerlerinde Kreşen olmayan gayrı
Ruslardan çektiği sıkıntı ve haksızlıklardır.
479
Yarçov’un raporları her ne kadar maddî
delillere dayanmış ve dinî idare de bu raporları dikkate alsa da hükûmet bölgedeki
rahatsızlığı giderecek köklü çözümlere hiçbir dönemde ulaşamamıştır. Ancak askerî
tedbirleri her geçen gün biraz daha artırmayı düşünebilmiştir. Nitekim Yarçov’un
uyarıları neticesinde iki albay daha Yeni Vaftizliler Dairesi’nin emrine verilmiştir. Bu
albayların biri garnizonunu Kazan’a diğeri Ninniygorod şehrine kuracak ve iki ana
bölge halinde görev taksimatı yapacaklardır, aynı zamanda Kreşen yerleşimine
gözetmenlik görevini de yerine getireceklerdir. Yarçov daha sonra
kendi isteği üzerine
Voronej vilâyeti Saçkuy ve Tambovsk kazalarına bakmak üzere görevlendirilmiştir.
Burada ona bir defterdar, iki yazıcı, bir onbaşı ve 12 asker refakat etmek üzere
477
Malov,
O novokreşenskoy kontor, s. 105-16
478
“Luka Episkop..”,
Pravoslavnıy Sobesednik, 1858, III, s. 495-496; "taşındıkları yeni yerlerindeki komşuları
Kreşenlere hıristiyanlığı seçmeleri nedeniyle kötülükler yapıyorlardı; 1741 yılında
Kazan bölgesi, Nijni Savruş köyü
Çuvaşları Altani köyünün Kreşenlerine ait toprakların ¼’ini aldılar, ekin yapılmayan topraklardan ise, otlak olarak
1000 dönümlük yer aldılar, ayrıca 100 at arabası, 80 araba tohumluk buğdaya el koydular. Yine 1746 yılında Kazan
bölgesinin Rojdestvensk ve Kutuşi köyü sakinleri; Kadyeva Kreşen Tatarlarının topraklarının mahsullerinin ¼’ini,
otlaklarının 1000 dönümünü zorla almıştır. Kiyazlı köyü Tatarları da bu köylerdeki mahsulun yüzde 15’ini otlaktan
da yine 1000 dönümlük kesimi almışlar fazla gelen samanı da yakmışlardır”. Ayrıca 1741 ve 42 seneleri için bakınız;
Malov,
a. g. e., s. 50-51-52.
479
PSZ, C. XII, No.8929; “1743 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında Yarçov iki ayrı rapor
göndererek, yaşadığı
Voronej vilâyeti, Tambov vilayeti Verhnelomovsk kazası Rışetina ve civarı köylerinde 500 kadar Tatarın ellerinde
sopalarla evini bastığını askerleri ve Yarçov’un etrafındakileri dövdüklerini hiçbir karara uymayacaklarını gerekirse
hepsini öldüreceklerini söylediklerini bildirmiştir. Yine Yarçov; Kazan bölgesinde bulunan Kuteyna köyü
Kreşenlerinin Şerben köyündeki Tatarların baskı ve yağmasından raporlarında bahsetmektedir. Buradaki Tatarlar
Şerben’e 20 aile kadar yerleşmişler ancak yerleşimleri kanuna uygun yapılmamış, bunun üzerine Daire’nin danışmanı
Yarçov iki asker göndererk geliş sebeplerini araştırmak istemiş, Tatarlar gelen askerleri taciz
etmiş ve hatta ne kadar
gelirlerse gelsinler savaşacaklarını bildirmişler.”
128
görevlendirilmiştir. Ayrıca Yarçov’un raporları sonunda, ihmali bulunan Kazan valisi
hakkında soruşturma açılmış ve 100 ruble ceza ödemeye mahkûm edilmiştir.
480
Dmitriy Seçenov’dan sonra Yeni Vaftizliler Dairesi’nin faaliyetlerinde karakter
tamamen değişmiştir. Bundan önce hıristiyanlığı geçmede bir takım zorlayıcı kanunlar
bulunsa da halkın isteğine bırakılmıştır, en azından devletin bölge üstündeki yerel
idarecileri zorlayıcı tedbirleri hafifleterek uygulamışlardır. Ancak Daire’nin Başkanı
Silvestır Glovatskiy ile beraber üçüncü aşamaya geçilmiş,
bu zamana kadar özellikle
müslüman Tatarların hıristiyanlıktan uzak durmaları “zorlayıcı yönteme” geçişin
nedenini oluşturmuştur. “Her ne kadar Silvestır’ın Kazan’daki faaliyetleri yazıyla
bizlere ulaşmasa da Sibirya’da misyonu yönetirken oradaki gayrı Rus çocukları
“ailelerinden zorla alarak” hıristiyanlaştırdığı, müslüman Tatar mahallerinde kiliseler
yaptırdığı, müslüman Tatarların ondan nefret ettiği” bilinmektedir.
481
Ayrıca Silvestır
Glovatskiy Tatar mahallerine zorla kiliseler yaptırmış, askerî kuvvetle Tatarları din
değiştirmeye zorlamıştır. Tatarlar bu baskılara karşılık verince misyoner Silvestr
hakkında Sinod özel bir komisyon kurarak soruşturma açtırmış, bu soruşturma
neticesinde
Metropolit Silvestr, Tobolsk’dan Suzdal piskoposluğuna kaydırılmıştır.
482
Silvestır’da açıkça görülen gayrı Rusların müslüman olsun olmasın zorla
hıristiyanlaştırılması, Luka Konaşeviç döneminde sonlara doğru uygulanan bir
yöntemdir. Rusya imparatorluğunda ölüm cezaları tatbik edilerek hıristiyanlaştırma ilk
dönem hariç, kaldırılsa da en çok müslüman Tatar kadınlara karşı kullanılmış bir
yoldur.
483
müslüman kadınlar “gizli gizli” Kreşen Tatarları ve hatta pagan diğer gayrı
480
PSZ, C. XII, No. 8929.
481
İstoriya Sibirskoy İerarhiy, “Statiskiy Opisaniye Kazanskoy Eperhiy”, s. 108, (Sulotskova rukop- Sulotski’nin
notları) tarihsiz.
482
Nikolay Abramov, Metropolit Silvestr Glovatskiy’in biyografisinde Tobolsk faaliyetleriyle ilgili şunları not
etmektedir: “Mit. Silvestr (1749–1755) kendini misyona adamış kalbinde Ortodoksluğu taşıyan bir kişidir. Onun
zamanında Tobolsk’da birçok Tatar vaftiz edilmiştir. Bir yıl içinde (15 Şubat 1753–7 Ocak 1754 arası) 462 kişi vaftiz
edilmiş ve onların yaşadıkları yerlere devlet bütçesinden kiliseler yapılmıştır. Kreşen Tatarların müslümanlarla aynı
ırk ve dil ailesinden oluşu, mollaların ikna gücü ve Rusça bilinmemesi gibi gerekçelerle önce gizli sonradan açıkça
müslüman olmalarına neden olmuştur. Mit. Silvestır’ın bu durum Tobolsk piskoposluğunda sabırla çalışmayı
bekleyip sonucu görmesine yaramıştır ve düşünmeyi öğrenmiştir. Bu görevde kaldığı zaman içinde hıristiyanlıktan
islama geçişin sebeplerini de düşünmüş ve kıyaslamalar yapmıştır. 10 Ekim 1755 yılında Suzdal piskoposluğunda
görevlendirilmiştir. Silvestır’ın Tobolsk vilâyetinde görevi esnasında (1745), Tobolsk’da 117 Tatar hanesi ve 2
mescit vardır. 6 Eylül 1750 yılında Tobolsk’da yaklaşık müslüman nüfus 6000’dir ve 66 mescit vardır, İmparatoriçe
Elizabet Petrovna bir emir yayınlayarak bu bölgede daha fazla mescit yapılmasını yasaklamıştır. Nikolay Abramov,
“Metropolit Silvestr Glovatskiy”
Strannik 1868, Temmuz, s. 23–27.
483
“Bir
Basurman (müslüman) ne tür bir yöntemle olursa olsun bir Rusu kendi dinîne çeker ve sünnet ederse ona
doğrudan ateşe atma cezasını uygulayın”
PSZ, C. VIII, No. 5333.