T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali



Yüklə 8,12 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə55/147
tarix11.09.2018
ölçüsü8,12 Mb.
#68103
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   147

 
132
müslüman köylerine bu nüfusu yerleştiremeyiz, topraklarını temin edemeyiz. Kreşenleri müslüman 
köylerinden çıkarmak ve diğer Kreşen köylerine yerleştirmek gerekir. Hatta; aynı evde, aynı ailede 
yaşayan Kreşen olan ve olmayan aile üyelerini ayırmak, babaları çocuklarından, çocukları babalarından 
ayırıp her birini bir Kreşene vermek gerekir. Kendi ailesinden ve yerinden ayrılmak istemeyenler, böylece 
hıristiyan olur.”
 497
 
Senato, Tatarların ricasına binaen Veçeslav’ın raporunu dikkate alarak bir 
araştırma yaptırmıştır. Bu araştırma sonucunda gerçekten de Kazan vilâyetinde Kreşen 
nüfusun Kreşen olmayanlara göre oranı 1/10’un altında çıkmıştır. Kreşenlerin nüfusu 
3.382; Kreşen olmayanların nüfusu 98.913’tür ve bu esasa göre Tatarların mescit 
yaptırması yine eski kanuna tâbi tutulmuş, taşınma da belirli ölçütlere göre 
düzenlenmiştir. Aşağıda bu düzenlemenin tam metni vardır. Düzenlemede en dikkat 
çekici emir 12 yaşından büyük olup vaftiz olmayan çocukların ailelerinden ayrılmasıdır. 
İmparatorun ve dinî dairenin emri kesindir “mutlaka vaftizli ile vaftizsizler ayrılacaktır. 
Bu nedenle bir çok aile anneler, babalar çocuklarını  bırakmak zorunda kalmıştır. Bu 
durum Senato emrinde şöyle geçer: 
“Kreşenlerin nüfusu onda birin altında kaldığı köylerdeki Kreşenleri Kreşen veya Rus 
köylerine taşıyın; fakat Kreşenler yüzde ondan fazlasına tekabül ediyorsa taşımayın, 12 yaşından küçük 
çocuklar babaları Kreşense yanlarında kalacak, eğer büyükse hâlâ vaftizli değilse babalarından ayırın, 
taşıma esnasında mutlaka vaftizli olanlarla olmayanları ayırın.”
 498
 
1759 yılının 23 Eylülünde Senato kararıyla Tatarlara 8 Ağustos 1750 kararına 
uygun olarak Kazan Tatar mahallesine iki mescit yapma izni vermiştir.
499
 Yeni 
Vaftizliler Dairesinin yönettiği hıristiyanlaştırma faaliyetindeki çarpıklıklar ve zorlayıcı 
tedbirler neticesinde toplumda suçlu olan ve suça meyilli olan her kesim vaftize 
zorlanmış, afla gösterilen idarî ve ticari ödüllere kavuşan bu insanlar ne dine ne de 
devlete faydalı birer vatandaş olmayı becerebilmiştir. Bu nedenle birçok yeni Kreşen 
yeni dinleri hakkında hiç bir şey bilmiyor sadece vaftizli olduğunu biliyordu.  
Bütün bunların yanında idarenin daima Kreşenleri koruyarak yeni kanunlar 
çıkarması Kreşen olmayan tebayı Kreşenlere ve devlete düşman yaptığı anlaşılmaktadır, 
                                                                                                                                               
496
 Bu karar için bakınız: Opisanie Kazanskoy Eparhii, s. 223 
497
 Mojarovskiy, İzlojenie,  s. 93 
498
 PSZ C. XIV, No. 10, 597. 
499
  PSZ C. XIV, No. 10, 597. “Eski Tatar mahallesinde Rus aileleri yaşamıyor, kilise yok, Tatarlar 128 aile ve 
yaklaşık 800 nüfus vardır.” 


 
133
özellikle müslümanların hiçbir haktan yararlanamaması ve devamlı surette baskı altında 
tutulmaları sosyal yarayı daha da derinleştirmiştir. Siyasal ve sosyal alanda zaten sıkıntı 
çeken gayrı-Rus bölgeler bir de vaftizli sayısının artmasıyla ek ekonomik yükümlülük 
taşıyor, Kreşenlerin yerine de devlete vergi vermek zorunda kalıyordu. Misyonun 
devam ettiği vilâyetlerde artık iki taraf vardır, vaftiz olmayı reddeden; devamlı surette 
devletin baskısını hisseden grup ve vaftiz olan ve onları koruyan askerî güç. Bu iki güç 
Yeni Vaftizliler Dairesinin de etkisiyle birbirine tamamen düşman olup isyana varan 
çatışmaların tarafı durumuna gelmiştir. 
Devlet kilisenin isteğine göre çıkardığı kanunlardan Ruslaştırma (obRusenie
adına ne kadar kazanım sağlamıştır ve devletin etkisi kiliseye göre ne derecededir 
soRusu bu bölümün en temel sorularıdır. Zira Yeni Vaftizliler Dairesinin Gavriil 
dönemi aynı samanda zorlama döneminin de bitişi, gönüllülük esasına dayalı bir 
vaftizin başlangıcı sayılabilir. En azından devletin vaftiz edilmeyi kabul edenlerden bir 
form istemesi ilk defa ihtiyarîlik özelliğinin kayda geçişidir.  
1552 yılından 1775 yılına kadarki, misyon faaliyetinin en etkili gücünün 
aslında devlet ikinci etkili gücü devlet eliyle iş gören kilise olduğu sonucunu belirtmek 
yersiz olmaz. Tersinden cevapla kilise devletin resmî anlamda misyon faaliyetini 
yürüten kuruluşudur denilebilir.  
Ancak 1740 yılında kurulan Yeni Vaftizliler Dairesinin yaptığı misyon 
faaliyetiyle Kreşenler ve Kreşen olmayanlar arasına derin bir hat çekmiş, daha sonra İdil 
sahasını da alt üst edecek olan Pugaçev isyanını başlamasında en önemli motif 
olmuştur. Daire’nin Kreşenlere verdiği destek hükûmetin verdiği süreyle sınırlıdır, bu 
da 3 yıl gibi bir süreyi kapsamaktadır. Hıristiyanlığı kabul eden ve “Kreşen” statüsü 
kazanan gayrı Rus teba bir süre sonra Kreşen olmayanlarla aynı statüye geliyor ve 
sıkıntıları hissetmeye. Neticede ise zaten “adapte olamadığı” yeni dinînden eski dinîne 
dönüyordu. başlıyordu
 500
 
Piskopos Luka Konaşeviç’in binlerce insanı zorla hıristiyanlaştırması daha 
sonra yerine atanan piskopos Gavril Kremenetskiy’in yaptırdığı araştırmalarda da 
                                                 
500
 Bu konuda tarihçiler arasında herhangi bir şüphe yoktur. Tarihçilerin bu görüşünü misyoner kaynaklar da 
vurgulamaktadır. Bakınız Mojarovskiy,  İzlojenie,  s. 96; Malov, O novokreşenskoy, s. 181-183.  


 
134
görüldüğü üzere hiçbir fayda sağlamamış, yığınlar sadece “ismen” vaftiz edilmiş, 
“ruhen” yine eski dinlerinde kalmıştır. Bu kanaat o dönemin bütün dinî ve sivil 
yöneticilerinin ortak düşüncesidir. Zaten devletin misyon faaliyetindeki değişikliğinin 
en mühim sebebi de bu gerçektir.
501
 Bir diğer mesele Kreşenlerin de devletin ve 
Kilisenin kanunlarla kendilerini korumasına rağmen asla eski dinlerini terk etmemiş, 
eski dinlerinin ibadetlerini yapmaya; meselâ kurban kesmeye ve dualara devam 
etmişlerdir; kilise doğaldır ki bu ibadetlere izin vermemiştir. Bu gerilim ise Kreşenler 
arasında kiliseye nefretin doğmasına sebep olmuştur. Yukarıdaki soruya belki bir 
açıklama olur düşüncesiyle bir Kreşenin “ruh halini” ortaya koymak gerektir: Kreşen 
devletin daima kendisini koruduğunu ancak kilisenin devletin korumasına rağmen 
gereksiz isteklerle kendilerini sıktığını düşünmektedir. Bu nedenle şikâyetlerinin en 
önemli kısmı kilise çalışanlarıyla ve Daire’nin görevli misyonerleriyle ilgilidir. 
Nihayet daha ileriki yıllarda Kreşenlerin kiliseye karşı baş kaldırıları olacaktır. 
Kilise yanında ikinci önemli unsur Daire’nin halkın kabulünde Kilisenin bir diğer türü 
olarak algılanmış olmasıdır, Kreşen olsun olmasın gayrı Ruslar bu kurumdan nefret 
etmiştir. Nitekim Pugaçev isyanına katılanların birçoğu Yeni Vaftizliler Dairesi’nin 
takibinde olan halklardır.  
Daire’nin ve Kilisenin Kreşenler üzerinde başarısızlığının en temel 
nedenlerinden birisi de yeterli ve donanımlı din adamı ve kilise eksikliği olarak 
gösterilmektedir.  İkinci temel neden ise Kreşenlerin yine eski alışkanlıklarını 
çoğunlukla yaşandığı bölgelerde azınlık kalmalarıdır, son neden ise psikolojiktir; 
ruhlarına işlemiş âdet ve törelerin unutulmamasıdır. 
Kilisenin vaftizli gayrı Rus tebayı devletin verdiği süre içinde “hakikî” birer 
hıristiyan yapamaması zamanla dinî inancının üzerine yüklediği, hem dinî hem de 
ekonomik gereklerin yapılmamasına neden olmuş ve vaftizli yeniden önceki dinî lehine 
bir ihtidâya hazırlanıyordu. Bu problemler Yeni Vaftizliler Dairesinin 1759–60 
yıllarında rahip Kremenetskiy vasıtasıyla öğrendiği gerçeklerdir.
502
 Bu sefer Kilise 
Kreşenlerden alacağı ekonomik yardımı polis zoruyla alıyor veya kiliseye, ayine polis 
                                                 
501
 Mojarovskiy, a.g. e., s. 97 
502
 Malov, a.g.e., s. 180 


Yüklə 8,12 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   147




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə