T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali



Yüklə 8,12 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə69/147
tarix11.09.2018
ölçüsü8,12 Mb.
#68103
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   147

 
166
İvanovlar olduğu, kararı verilmiştir. Karara gerekçe olarak İvanovların Kreşenleri Rus 
devletinin aldığı kararla dönüşlerine izin verdiği yapılan yanlışlıkların kanunla değiştiği 
yalanını yaymak olarak gösterilmiştir.  İvanovların gezdikleri 12 köyün isteğiyle sözcü 
olması savunması köylülerin inkârıyla hatta para toplayarak bu işe girdiklerini 
söyleyerek geçersiz sayılmış, cezalandırılmalarına karar verilmiştir.
610  
Kazan yeparhiyası Arhiyepiskopu Filaret 24 Ekim 1828 yılında yazdığı rapora 
göre; ”Kazan ve Simbirsk guberniyaları Kreşenlerinin dinden dönüşünde en etkili olay 
Buinsk eyalet mahkemesinde Alfiye adlı bir Tatarın dinden dönüşü, 1808 yılında 
Simbirski’de mahkeme kararıyla aldığı ve bu karın kopyasının dilekçelere işlendiği” 
dedikodusudur. Tatarlara mahkeme kararının kopyaları Buinski mahkemesinin 
guberniya sekreteri Mukuyev ve işten atılmış sekreter Paçenkov vermiştir.
611
  
Dinden dönüşü görüşen Simbirsk bölgesi cinayet mahkemesi, Senato’nun 
dinden dönüşlerin yasaklanması kararını yerine getirerek, Buinsk eyaleti mahkemesinin 
cezalandırma kararına destek olmuş ve Tatar kadını Alifa’nin müslüman olarak 
kalmamasına, derhal Kreşen olarak Anna Fedorova isminin verilmesine karar vermiştir. 
Görüldüğü üzere bütün aksaklık 1808 yılında Simbirsk mahkemesinin Alife davasında 
Senato’nun hükmünü yanlış yorumlayarak, müslümanlar lehine karar vermesinde 
yatmaktadır. Bu olay da Tatarların akıllarına yatmış ve toplu dilekçelerle örnek 
gösterilerek dönüş talebinde bulunmuşladır.
612
 
                                                 
610
 KDK, f. 4, dosya 117, s. 196–198; “ukazannoye vışe”: Mahkemenin kararı  şu  şekilde olmuştur: 1. İvanovların, 
Kreşen Tatarlarını Muhammediliğe döndürmek amacıyla para toplamak ve izinsiz toplantı yapmak ve islam 
propagandalığı yapma suçlarından ilgili kanuna göre 30 kırbaçla cezalandırılmasına ve gözetim altına alınmasına 
karar vermiştir. 2. Devlet Memuru Semenov’u İmparator’un verdiği kararı değiştirerek bütün bölgeye yayması, 
Senato adına sahte karar düzenlemek ve İvanovlara vermek, suçundan bütün rütbelerinin sökülmesine askere 
alınmasına askerî görev yapamaz ise Sibirya’ya sürgüne gönderilmesine karar verilmiştir. 3. Mihail Timofeyev, 
Kreşenlere evinde toplanıp toplantı yapmalarına izin verdiği için, yaşlılığı göz önüne alınarak 4 hafta tutuklanmasına 
ancak sonra da gözetimde tutulmasına kara verilmiştir. Kazan tüccarnlarından Haybulla Rahmankulov, delil 
yetersizliği sebebiyle suçlanammaşıtır ancak daima şüpheliler listesine alınmasına kara verilmiştir. 4. Diğer 
iştirakçilerin kırbaçla cezalandırılmalarına ve salınmalarına karar verilmiştir. 5. Bölgede imza veren diğer Kreşen 
ahaliden hıristiyan kalmaya söz verenlere ve pişman olduklarını belirtenlere bir daha böyle bir densizliğe 
kapılmayacaklarına dair imza verenlerin affedilmelerine, bir daha yaparlarsa devletin cezalandıracağı ikazının 
yapılmasına karar verilmiştir.” 
611
 PSZ., C. XVI,  No:12, 126. 
612
 Aslında Senato Alife’nin cezalandırılmasını istemişti, ancak Simbirsk Cinayet Mahkemesi azaları ve sekreteri 
yanlış yorumladıkları için yanlış karar vermişlerdir. 1814 yılı 30 Ağustosu ve 1826 yılı 22 Ağustos’unda bu kararı 
verenler çıkarılan genel afla cezadan kurtuldular ancak; guberniya sekreteri Paçenkov Tatarların asıl inançlarına 
dönebilecekleri  şayiasını yazmak; Alifa davasının tutanaklarını vermek; Çar’a dönüş isteğini dilekçe ile yazmak 
suçlarından cezalandırılmıştır. Sekreter Paçenkov bu işin sonunu düşünmeden yapmıştır ve etkisini 
hesaplayamamıştır. Nihayet bir daha böyle yanlış anlaşılmalara vesile olunmaması için 30 Mart 1806 yılında izinle de 
olsa bir başkası adına dilekçe yazma yasağı getirilmiştir. Ayrıca Alife hakkındaki verilen kararın doğru olmadığı 
Tatarlar arasında yayılmasına karar verilmiştir. f. 4., dosya no. 17, s. 198-200; “Ukaz k preosviyaşiye Filarety za No: 
9045 vı delı ukazanniye vışe vı prımıç na stranu 117, 198–200.”   


 
167
Müfettişler 7 Eylül’de Çarın fermanına göre dinden dönüşün serbestliğini 
Kreşenlere Penza’dan edindikleri kopyayla yaydıkları ifadesiyle araştırmalarını 
sürdürmeleri neticesiz kalmıştır, zira kararın kopyasını Kazan’da bir Mirza, İvanovlara 
vermiştir ve bu da İvanovlar tarafından itiraf edilmişti. Kazanlı Mirza Haybulla 
Rahmankulov bu kopyayı Kazan idaresinden edinmişti ve gerçekten de idare dönüşe ait 
bir karar almıştı ve bu kararı Kreşenler arasında yaymıştı.
613
  
Kreşen Tatarlarının toplu dönüş hareketleri Kazan ve Simbirsk vilayetlerinde 
1827 yılında bir kısım Tatarların önderliğinde yapıldığı bilinmektedir. Dönüş hareketi 
fert fert denemelerle başlamış ve giderek toplumsal bir görünüm kazanmıştır. Toplu 
dönüş hareketine bir örnek Çistopol eyaletinin Azeyeva ve Romaşkina köylerinde 
yaşayan 44 Kreşenin Kazan vilayet idaresine verdiği dilekçede görülmektedir. Dilekçe 
dedelerinin müslüman Tatar iken zorla hıristiyan nüfusuna geçirildiği, Rus isimleri 
verilmesinin sebebinin bilinmediği, 7. baş vergisi döneminde bu isimlerin değiştiğinin 
bilindiği, fakat daha derinlemesine bilinmediği yazılmıştır. Ayrıca müslümanlar 
arasında kalmalarının zor olduğu ve iki dinî de yaşayamadıklarını itiraf etmekte ve 
araştırma yapılarak eski dinlerine dönmelerine yardımcı olunması ricasını dile 
getirmektedirler.
614
  
Bu dilekçe 13 Mart 1826 tarihinde Gubernatör tarafından incelenip sonuca 
ulaştırılmıştır. Sonuç raporunda müslümanların içinde yaşamaları ve Rus isimleri 
almalarıyla ilgili bilgilerin,  Diyanet arşivinde 1780–1824 kayıtlarda bulunamadığı 3 
Eylülü 1815 tarihindeki yangında bu bilgilerin yandığı belirtilmiştir. Karara göre 
Diyanet defterlerinde Tatar isimleriyle Devlet resmî arşivinde ve vergi defterlerinde Rus 
ismleriyle yazıldıklarına karar verilmiştir, denmektedir. Daha sonra bir bilgi yazısıyla 
bu kararı diğer guberniya idarelerine yazmıştır.
 615
 
                                                 
613
 Bu kararın varlığını mahkemenin de inkâr etmediği görülmektedir. f. 4, dosya no. 117, s. 198–200; “Ukaz k 
preosviyaşiye Filarety za No: 9045 vı delı ukazanniye vışe vı prımıç” 
614
 KDK, f. 4, d. no. 117,  s. 199. 
  
615
KDK, f. 4, d. No. 117; s. 67-75“1. Sinod’un kararına dayanarak, 15 Mart 1731 tarihli, Sinodluk kararına dayanarak 
ihtidâ eden Kreşenleri Kreşen listelerinden çıkarın ve 1 Ocak 1826 yılı kararına göre 2000 rubleden fazla borcu 
olanları Kazan devlet dairesine bildirin.  2. Çevredeki insanlar tarafından sıkıştırılmasınlar ve islam dinîne uygun dua 
etsinler. 13 Mart 1766 tarihli bu karar onlara Çistopol mahkemesi imzasıyla ilan edilsin. 3. Kazan diyanet 
konsistoriyasına haber verilip istekleri üzerine konsistoryanıza bağlı Çistopol eyaleti Romaşkina ve Azeyeva köyü 
Tatarları 44 (erkek) kişinin başvurusu üzerine Muhammedî olarak dedelerinin dininde kalabileceklerine dair kararın 
onaylayıp tasdik etsinler.” 


Yüklə 8,12 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   147




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə