T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
172 Syukyevski, Bogorodski, Bolşe-Yanasalski (Büyük-Yanasalski), Şingutski, Florovski ve Yalçınovski güzergâhını takip etmiştir. İkinci ziyaretini rahip Svetovidov şöyle rapor eder: “ Tatarları davet ettik ve bizim davetimizle her vilayette İmparatora dilekçe yazanlar toplandı (hastalar ve köyde bulunmayanlar). Toplantıda onlara kararı okuduk, onların kendi istek mektubunu gösterdik, güvendikleri ne varsa bir bir ortaya koyuldu. Simbirsk’e bu mektubu yazdırmaya gidenler, postaya verenler, kağıtın forması ve rengi dâhil her şeyi hemen tanıdılar. Alaverdina köyü sakini Kreşen Stepan Fokeyev, mektubu hemen tanımıştı. Biz, toplantı boyunca mümkün olan öğüt ve nasihatleri verdik, ancak düşündüklerinden dönmediler ve inatla doğru olduğunu savundular, onlar imparatorun kendilerini özgür bırakacağına inanıyorlardı. Hıristiyanlığın hiçbir akidesi ve âdetini yerine getiremiyorlar, bir şey bilmediklerini söylüyorlar. Sayıları çok olan müslümanlar arasında yaşadıklarına hayatın her anında onlarla beraber olduklarını söylüyorlar ve dahası Rusça bilmediklerini itiraf ediyorlardı. Kiliseye gitmiyorlar, ayinlere katılmıyorlar zamanlarını olmadığını, dil bilmediklerni bahane olarak ileri sürüyorlardı. Dahası hıristiyan kurallarıyla yaşadıkları zaman ve kıyafetleri giydiklerinde müslüman Tatarların alay konusu olduklarını, bu nedenle yapamadıklarını söylüyorlardı. Bu nedenle onların âdetlerine göre giyindiklerini, hıristiyanlığa göre yaşayınca bela ve musibetten kurtulamadıklarını çocuklarının, mallarının telef olduğunu ürünlerini olmadığını ve aç kaldıklarını ileri sürüyorlardı.. Sibirya’ya sürgün olsalar da ne kilise ne de hıristiyanlıkla ilgili bir söz duymak istemediklerini beyan ediyorlardı. Ne kadar yardım etsek de onların yanlışlarını düzeltemedik ve hıristiyanlığa döndüremedik, hiç dinlemek istemediler ve nasihatlarımız boşa gitti. Onlar hiçbir şey dinlemek istemiyorlardı bazı köylerde, liturgiya ve vaaz dinlemek için tanrının evine davet ettik gelmediler, haç çıkarmaya müsaade etmediler. Kreşenlerle konuşmalarım neticesinde toplu olarak hıristiyanlığa karşı savaşa hazırlandıklarını bir ağızdan aynı şeyi yaptıkları gerçeğini gördüm. Birisi bir şey söyleyince topluca aynısını söylüyorlar ve inatla bu fikirde kalıyorlardı. Hatta onlarla beraber Muhammedî olmak isteyen ancak dilekçesi olmayanlara da dilekçe yazdırmak istiyorlardı. İçlerinde önder olan Stepan Fokeyev idi. O eğitimliydi ve diğerlerini etkiliyordu. Onlardan bazıları, birinci gezide Polis müdürü Tyulenev’le beraber, Tetuşi yerli mahkemesine gönderilmişlerdi ve Tetuşi eyalet mahkemesinde sorgulanmışlardı. O zaman hıristiyan kalacaklarını bildirmişlerdi ve şimdi de kendi ifadelerinden dönemezlerdi. Alaverdina köyünden Kreşen 14 kişi, birinci gelişimizde bana ve kaza polis reisi Tyulenev’e yazılı kâğıt vererek, bundan böyle hep hıristyanlıkta kalacaklarına ant içmişlerdi. Diğerlerinin etkisiyle şimdi, Muhammedî kalacaklarınıı söylüyorlar ve taahhütlerinden dönüyor. Biz hiçbirini bırakın hıristiyan olmaya nasihata dahi ikna edemedik. İmparatora dilekçe yazıp götüren kişinin ismini vermediler. Kilise rahiplerinden şikâyette bulunmadılar. Ancak iyi de olsa rahipleri istemediklerini, müslümanların arasında hıristiyan olarak 173 yaşamak istemediklerini bir ağızdan söylediler. Onlar dıştan hıristiyan olsa da ruhları ve yürekleri müslüman kalacaktır.” 629 Rahip Svetevidov Tetuşi’ye üçüncü defa 1828 yılının sonbaharında gitmiş, sonbahardaki gezisini de 20 Aralık 1828 tarihinde bir rapor şeklinde Konsistoriya’ya sunmuştur. Bu raporunda bölgedeki köylerin biraz daha yumuşadığını hıristiyanlıkta kalmaya meyilli olduklarını, nasihat ve vaazları takip ettiklerini, hıristiyanlığın gereklerini yerine getireceklerini söylediklerini anlatmaktadır. Tetuşi ve Sviyajski’nin üçüncü seyahatinde tamamen sakinleştiğini ifade etmekte, kilise ve keşişlerden şikâyetlerin durma noktasına geldiğini bildirmektedir. 630 1829 yılında baş rahib Sviyajski ve Tetyuşski eyaletlerine yaptığı gezilerin sonucunda da Sviyajski Kreşenlerinin hıristiyanlığa bağlı olduğunu söylerken Tetuşi’deki Kreşenlerin uzak durmasının bölgedeki islama dönüş hareketini örgütleyen 9 kişinin etkisinde kaldıklarını itiraf etmektedir. Ancak 10 Ağustos 1830’da bitiş raporunda bu isimler yer almamaktadır. Tetuşi bölgesindeki geri dönüş hareketi için de çözüm yolu olarak buradaki Kreşenlerin manastırlara toplanması, daima gözlem altında bulundurularak Rusça öğretilmesi ve dinî hayatın bizzat yaşatılması teklifini idareye sunmuştur. Müslümanlar arasından ayrılan Kreşenlerin zamanla hıristiyanlaştığı ve Ruslaştığını tecrübeyle bilen başrahip, yapılacak toplama faaliyetinin başarıya ulaşacağından emindir. 631 629 KDK, f. 4, dosya no; 177, s. 161–163, “Svetovidov’un Kazan Konsistoryasına Raporu, 17 Temmuz 1828”. 630 KDK, f. 4, dosya no. 177 s. 205, 206 “Svetovıdov’un Raporu, 20 Aralık 1828”; “Sviyajski kazasına gittiğim zaman haçlanmış Tatarları hıristyanlığa karşı daha iyi buldum. Önceki ziyaretlerimde, Ulyankovski, İvanovski ve Kulangiski kilise köyleri toptan hıristiyanlığa karşı geliyor ve bunu ifade ediyorlardı. Şimdi, ikonalara baş eğip, haç işareti yapıyorlar. Ve hepsi hıristiyanlığın âdetlerini yapacakları ve kiliseye gıdeceklerine, en azından bayramlarda söz verdiler. Tetuşi eyaletinde Kreşenler, ilk önce kabul etmeseler de zamanla yumuşadılar ve hıristiyan kalıp ibâdet ve gelenekleri yerine getireceklerine söz verdiler. Fakat onlardan bazıları haç işareti yapmak istemedi, yapamadıklarını söyleyip korktuklarını dile getirdiler. Onlara korkmamalarını, ilerde dua etmek için mutlak yapmaları gerektiğini ve keşilerin bunu öğreteceklerini açıkladım. Bazı yerlerde hiç ikona yoktu, ya kaybolmuş veya çalınmıştı; söz verdiler yenilerini alacaklar. Bu nasihatler ve açıklayıcı bilgilerden sonra Muhammedi olamayacaklarını anlayan bölge sakinleri bir daha böyle bir harekete girişmemiştir. Zamanla talepler yerine gelmeye başladı: Yeni doğanları zamanında vaftiz ettirmeseler de haçı öpüp işaret yapıyorlar, fakat kiliseye gitmiyorlar, zamanlarının olmadığını söylüyorlar. Bu son ziyarette tamamen sakin ve hareketin durmuş olduğunu müşahede ettim. Hıristiyanlığın kurallarını yerine yetirmeye hazırlardı. Ve onlar ileride hıristiyanlıktan dönmeyi düşünmeyeceklerine, çok pişman olduklarını, kötü niyetliler tarafından aldatıldıklarını, İmparatoru kendi yanlış istekleriyle rahatsız ettiklerini söylediler. Kilise ve çalışanlarından şikâyetleri yoktur.” 631 KDK, f. 4, dosya no:177, s. 205–206; “Svetovıdov’un Raporu, 10 Ağustos 1830”. Yüklə 8,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|