T. C. Uludağ ÜNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ arkeoloji anabiLİm dali
Yüklə 5,38 Kb. Pdf görüntüsü
|
15 1986 yılında Girit adasının batısında bulunan Phalasarna’da, kentin klasik/hellenistik limanında Epida Hadjidaki tarafından araştırmalar başlatılmıştır 84 . 1986-1987 yıllarında gerçekleştirilen araştırmalarda daha önce antik kenti ziyaret edenlerin şüpheleri doğrulanmış ve büyük tektonik hareketlerin Girit’in batısını günümüzden 8-9 metre yükselttiği anlaşılmıştır 85 . 1998 yılında Liman Tepe kazısı başkanı H. Erkanal, İsrail Haifa Üniversitesi ile beraber bir ortak çalışma için karar verilmiştir 86 . 2000 yılında resmen Liman Tepe limanında araştırmalar başlamıştır 87 . Bu dönem içinde DGPS, eco-sounder ve total station gibi aletler yardımı ile anakaranın ve sualtının haritası çıkarılmış ve olası liman yapıları kazılmıştır. DGPS ve eco-sounder’in sualtında elverişli olmadığı gözlemlenmiştir. Yapılan sediment çekirdeklerinin analizleri ile kıyı çizgisinin ve sualtında kalmış yapıların antikçağdan günümüze olan başkalaşımı anlaşılmaya çalışılmıştır. Yerleşimle bağlantılı olarak inşa edilmiş ve kuzey rüzgârlarını kesmeye yönelik bir de mendireğe sahip olan liman tesisinin, olasılıkla tüm dünyada bugüne dek tespit edilmiş en eski örneği olduğu düşünülmektedir 88 . 2004 yılında Myndos antik kenti limanında Şahin başkanlığında yüzey araştırması gerçekleştirilmiştir 89 . Daha sonra 2005 yılında ara verilen çalışmalara kapsamı genişletilerek 2006 yılında yeniden devam edilmiştir 90 . Bu çalışmalar yüzey araştırması olmakla beraber limanda ileriki yıllarda yapılacak kazılara öncelik etmesi, Myndos ve etrafındaki koylar hakkında fikir vermesi açısından önemlidir. 2006 yılında Kelenderis antik kenti limanında bir sualtı araştırması düzenlenmiş ve bu araştırma sonucunda limanın zeminin altında iskele olarak düşünülen bir yapı 84 Ayrıntılı bilgiiçin bkz: Hadjidaki, Elpida, “Preliminary Report of Excavations at the Harbour of Phalasarna in West Crete”, AJA 92, 1988, ss. 463-479. 85 Frost, Frank J. - Hadjidaki, Elpida, “Excavation at the Harbour of Phalasarna in Crete: The 1988 Season”, Hesperia 59.3, 1990, ss. 513-527, s.513. 86 http://maritime2.haifa.ac.il/eng/nl/cms26/cms26_22.htm (Kasım 2007). 87 Keskin, Levent, “Limantepe Sualtı Kazıları ve Araştırmaları”, Sualtı Bilimleri Toplantısı 2007, 2007, s. 21. 88 Keskin, a.g.m., s. 21. 89 Şahin, Mustafa, “Myndos 2004 yılı Yüzey Araştırması”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, Toplantıya Sunulan Bildiriler 23.1, Ankara, 2006, ss. 171-184, s. 176-177. 90 Ayrıntılı bilgi için bkz: Şahin, Mustafa –Gündüz, Serkan –Aslan, Erdogan, “Myndos Sualtı Araştırmaları - 2006”, Kazı Sonuçları Toplantısı, Toplantıya Sunulan Bildiriler 29, 2007 (Baskıda). 16 kalıntısına ulaşılmıştır 91 . 2007 yılında da bu alan üzerinde temizlik çalışmalarına devam edilmiştir. Özetlediğimiz araştırma tarihçesinden de anlaşılacağı gibi 19. yüzyılda başlanan liman araştırmaları günümüze kadar belli bir gelişim izleyerek süre gelmiştir. Bu araştırmalarda kullanılan yöntemler ve bulunan buluntular liman arkeolojisinin günümüzde olduğu yere gelmesini sağlamıştır. Liman ile ilgili her yapılan çalışmada liman araştırmaları tarihçesinden doğal olarak çalışmanın yapıldığı tarihe kadar olanlardan bahsedilmiştir. Fakat bizim burada vermek istediğimiz günümüze kadar yapılan araştırmalardan önemlileri hakkında kısa da olsa bilgiler vererek, ileri de bu konuyu çalışacak olanlara kaynaklardaki ana konuya ve kaynaklara ulaşabilmeleri hususunda yardımcı olmaktı. 91 Zoroğlu, Levent –Öniz, Hakan, “2007 Yılı Kelenderis Limanı (Aydıncık/Mersin) Sualtı çalışmaları” Sualtı Bilimleri Toplantısı 2007, 2007, ss.22-25, s.22. 17 4- LİMANLAR Liman sözlük anlamı ile gemilerin barınmalarına, yük alıp boşaltmalarına, yolcu indirip bindirmelerine yarayan doğal veya yapay sığınaktır 92 . Bu tanımlama ticari limanlar için uygun ise de askeri limanların fonksiyonları biraz daha farklıdır. Limanların antik çağdan günümüze kullanım fonksiyonlarında pek fazla bir değişiklik olmamasına rağmen gerek şekillerinde gerekse ebatlarında gemilerin gelişimi ile doğru orantılı olarak bir gelişme gözlemlenmiştir. İnsanoğlunun çıkarları doğrultusunda suda yüzen bir araç yardımıyla kendi yaşadığı bölgenin dışı ile bağlantı kurduğunu arkeolojik kanıtlardan biliyoruz. M.Ö. 7000’e tarihlenen ve Melos Adasına ait olan obsidyen taşların Yunan anakarasının güneyindeki Argolis’te bulunması 93 o dönemde bile insanoğlunun kısa mesafe içinde olsa denizi aşabilecek bir araca sahip olduğunu göstermiştir (Resim 4). Tabi bu kullanılan araç tunç çağı ve sonrasında kullanılan gemiler ile karşılaştırılamayacak kadar küçük ebatlarda ve basit olmalıdır. Bu sebepten bu dönemde kullanılan araçlara gemi yerine sal demek daha doğru olacaktır. Ebatları göz önünde alındığında böyle salları korumak için doğal limanlarda sahile çekmenin, bir liman kompleksi inşa etmekten çok daha kolay olacağı barizdir. Bu tip erken limanlarda insan yapımı yapılara çok fazla rastlanmamaktadır. Zaten bilinen araştırmalar liman inşalarından önce sahile çekme yönteminin kullanıldığına işaret etmektedir 94 . İlk deniz aşırı hareketliliğin M.Ö. 7000 yılına kadar eski bir tarihe uzandığı bilinmesine rağmen elimizde olan bilinen en eski batık kalıntısı, Kaş yakınlarında Uluburun mevkiinde bulunan Geç Tunç çağına tarihlenen Uluburun Batığı’dır 95 . Fakat daha da erken tarihli sallar hakkında bilgilere duvar ve vazo resimlerinden ulaşabilmekteyiz. Mısır’da bulunan ve M.Ö. 3500 civarına tarihlenen vazo üzerine bir 92 http://www.tdk.org.tr/TR/SozBul.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF05A79F75456518C A (Kasım 2007). 93 Suano, Marlene, “İlk Ticari İmparatorluklar: Tarih Öncesinden İ.Ö. yak. 1000’lere”, Tarih Boyunca Akdeniz Uygarlıkları, çev. Nurettin Elhüseyni, yay. haz. David Abulafia, İstanbul 2005, ss. 67-99, s. 73. 94 Raban, Avner, “Minoan and Canaanite Harbours”, Aegeum 7, 1991, ss. 129-155, s.136. 95 Ayrıntılı bilgi için bkz: Yalçın, Ünsal – Pulak, Cemal – Slotta, Rainer, Uluburun Gemisi 3000 Yıl Önce Dünya Ticareti, çev. H. Gönül Yalçın, Bochum, 2006. Yüklə 5,38 Kb. Dostları ilə paylaş:
|