T ə r ə f d a ş L i q va s I t ə s I l ə t ə h L ü k ə s I z L i k
Yüklə 373,47 Kb. Pdf görüntüsü
|
11 11
İmkanları Konsepsiyası» və «Hərbi-Siyasi Çərçivə» sənədlərinin qəbul edilməsi üzrə təşəbbüslər aiddir. Tərəfdaş-dövlətlərə hərbi qulluqçuların təlim-təhsil hazırlığı vasitəsilə əməliyyat potensialının qüvvətləndirilməsində yardım etmək məqsədi ilə həmçinin təlim və təhsil hazırlığının genişləndirilməsi Proqramı qəbul olunub. Əməliyyat İmkanları Konsepsiyası Şimali Atlantika Alyansı və Tərəfdaş-dövlətlərin silahlı qüvvələrinin NATO-nun rəhbərliyi altında gələcək SNT əməliyyatları gedişində birgə fəaliyyət göstərmək qabiliyyətinin qüvvətləndirilməsi üçün hazırlanıb. Onun məqsədi NATO-nun rəhbərliyi altında SNT əməliyyatlarının keçirilməsi və cəbhəarxası təminat üçün ayrılan müxtəlif hərbi kontingentlərdən qoşun qruplaşmasının formalaşdırılması üzrə fəaliyyəti daha çevik etməkdən ibarətdir. Bu mexanizmdə əsas diqqət bu cür əməliyyatların keçirilməsi üçün potensial olaraq mövcud olan qüvvə və vasitələrə yetirilir. Bu cür əsgəri kontingentlərin NATO-nun komandanlığı altında qruplaşmalara inteqrasiyasına həmçinin Tərəfdaş-dövlətlərin və Şimali Atlantika Alyansı qoşunlarının idarəetmə orqanları və onların hissə və bölmələri arasında möhkəm iş əlaqələri kömək edir. Bu əlaqələr dinc dövrdə yaradılır və daim inkişaf etdirilir. İstanbul Zirvə görüşündə belə bir qərar qəbul olunmuşdu ki, Əməliyyat İmkanları Konsepsiyası həyata keçirildiyi zaman əməliyyat uyğunlaşması standartları və onunla bağlı fəaliyyət qiymətləndirilməsi NATO mexanizmləri ilə bir araya gətiriləcək. «Hərbi-siyasi çərçivələr» Sənədində Tərəfdaş- dövlətlərin siyasi məsləhətləşmələrdə, qərarların qəbul olunması prosesində, əməliyyat planlaşdırılması və komandanlıq etmə mexanizmində iştirakı prinsipləri, formaları və onların xüsusunda digər göstərişlər şərh edilir. İstanbul Zirvə görüşündə tərəfdaşları qərarların hazırlanması prosesinə onun erkən mərhələlərində cəlb olunmasının zəruriliyi vurğulanmışdır. Bu çərçivə sənədinin müddəaları NATO-nun rəhbərliyi altında Tərəfdaş-dövlətlərin iştirakı ilə həyata keçirilən bütün əməliyyatlarda tətbiq edilir, həmçinin NATO-nun təlim və Etimad Fondlarının yaradılması kimi başqa fəaliyət növlərində Tərəfdaşların kömək göstərdiyi zaman ümumi rəhbər göstərişlər kimi tətbiq olunur. Tərəfdaş-dövlətlərin Tərəfdaşlığın gündəlik fəaliyyətinə inteqrasiyası dərəcəsini yüksəltmək üçün NATO-nun bir neçə qərargahında SNT-nin «qərargah elementləri» - Tərəfdaş-dövlətlərdən olan zabitlərdən təşkil edilmiş qərargah əməliyyat qrupları yaradılmışdı. NATO-nun Monsda (Belçika) yerləşən BSQ Əməliyyatlar üzrə Komandanlığı nəzdində Tərəfdaşlığın Əlaqələndirməsi Qrupu SNT təlim və döyüş hazırlığı məsələlərinin əlaqələndirilməsinə yardım edir. Bundan başqa, Beynəlxalq Əlaqələndirmə Mərkəzi NATO-nun rəhbərliyi altında keçirilən sülhyaratma əməliyyatlarında iştirak etmək üçün öz əsgəri kontingentlərini ayıran və NATO-ya daxil olmayan bütün ölkələrin nümayəndələrinə planlaşdırma üzrə iş üçün konfrans- zallarını və otaqlarını təqdim edir (bax s. 23). Sülhyaratma əməliyyatlarında Tərəfdaş-dövlətlərin yeni təşkil edilmiş hərbi hissələri və NATO qüvvələri arasında qarşılıqlı əlaqələrin səviyyəsini artırmaq məqsədi ilə SNT-ın Planlaşdırma və Analiz Prosesi (PAP) yaradılır və onun çərçivəsində əməliyyat uyğunluğu prinsipləri və ayrılan qüvvələr və vasitələr qarşısında qoyulan tələblər müəyyənləşdirilir. Bu proses Balkanlar və Əfqanıstanda NATO-nun rəhbərliyi ilə sülhə yardım üzrə əməliyyatlar zamanı Tərəfdaş-dövlətlərlə əməkdaşlığın genişlənməsinə xeyli dərəcədə kömək etdi. PAP mexanizmi NATO silahlı qüvvələri quruculuğunun planlaşdırma sisteminin modeli üzrə yaradılıb və Tərfdaşlara əlavə əsaslar üzərində təklif olunur. Bu prosesin iştirakçısı olan hər bir ölkə ilə onün qəbul etdiyi plan göstəriciləri və ya Tərfdaşlıq məqsədlərinin müzakirəsi keçirilir, bundan sonra isə əldə edilmiş tərəqqinin dərin təhlili üzrə tədbirlər keçirilir. İllər keçdikcə PAP tələbləri daha yüksək oldu və kompleks xarakter qazandı. İndi onlar NATO üzrə Müttəfi qlərin öz qarşısında qoyduqları hərbi potensialın təkmilləşdirilməsi məsələləri ilə uzlaşdırılıb. Tərəfdaşlar PAP həmçinin səmərəli, ucuz, müstəqil, silahlı qüvvələrin quruculuğu və hərbi islahatlar sahəsində fəaliyyətin fəallaşdırılması üçün istifadə edilir. Bu mexanizm, məsələn, Ukraynada hərtərəfl i hərbi islahatlarda əsas rol oynadı (bax s. 25). Tərəfdaşlığın bəzi təşəbbüsləri hərbi islahatların nəticələrinin aradan qaldırılmasında yardım edir, məsələn, buna SNT Etimad Fondlarının (bax. Qoşmaya, səh 28), yaradılmasına yönəlmiş siyasət kömək edir. Etimad Fondları ölkələrə piyadalara qarşı minaların və silah artıqlarının təhlükəsiz məhv edilməsi, həmçinin hərbi qulluqçuların yenidən peşə hazırlığı keçməsi və hərbi bazaların konversiyası işində əməli kömək göstərir. 12 12
Əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi NATO ilə Tərəfdaş-dövlə tlər arasında əməkdaşlığın daha da dərinləşdirilməsi istiqamətində sonrakı tədbirlər Tərəfdaşlar tərəfi ndən 2002-ci ilin noyabrında Praqa Zirvə görüşündə həyata keçirilib. AATŞ və Sülh Naminə Tərəfdaşlığın fəaliyyətinin hərtərəfl i təhlili nəticələrinə əsasən, Tərəfdaş- dövlətlər arasında siyasi dialoqu qüvvətləndirmək və gələcəkdə onların qatıldıqları fəaliyyət növlərinin planlaşdırma, yerinə yetirmə və nəzarətində iştirakını genişləndirmək tövsiyə edilib. Praqa Zirvə görüşündə əməkdaşlığın yeni mexanizmi – Tərəfdaşlıq Fəaliyyətinin Planlaşdırılması təqdim edildi. İlk bu cür plan Terrorizmə qarşı Tərəfdaşlıq Fəaliyyət Planı oldu (bax s. 15). Bundan başqa, ilk dəfə olaraq Şimali Atlantika İttifaqına yalnız Tərəfdaşlığın müxtəlif fəaliyyət növləri «menyu» sundan tədbirləri sadəcə olaraq seçmək deyil, bunda marağı olan, onların daxili islahatlarının, məsələn, müdafi ə və təhlükəsizlik sektorunda, daha sistemləşdirilmiş dəstəklənməsi barəsində xahişlə ona müraciət edən Tərəfdaş-dövlətlərə məqsədyönlü yardım etmək imkanı verən Fərdi Tərəfdaşlıq üzrə Əməliyyat Planı (FTƏP) təklif edildi (qoşmaya bax). Praqada əldə edilmiş tərəqqi əsasında, 2004–cü ilin iyun ayında İstanbul Zirvə görüşündə Avro-Atlantika Tərəfdaşlığının daha da qüvvətləndirilməsi və onun ən mühüm tematik məsələlərin ayrı-ayrı Tərəfdaş- dövlətlərin tələbatları və imkanları nəzərə alınmaqla həlli üçün həyata keçirilən tədbirlərinin ixtisaslaşması üzrə bir sıra ölçülər götürüldü. Bu Zirvə görüşündə vəzifəsi Tərəfdaş-dövlətlərə səmərəli və demokratik məsuliyyətli müdafi ə təsisatlarının quruculuğunda kömək və dəstək göstərməkdən ibarət olan Müdafi ə Təsisatlarının Qurulmasına dair Tərəfdaşlıq Fəaliyyət Planı qəbul olundu (bax s. 24). Öz hərbi kontingentlərini ayıran ölkələrin qərarların qəbul olunması prosesində artıq onun erkən mərhələlərində iştirakı və Tərəfdaş-dövlətlərin siyasi məsləhətləşmələr aparılması üzrə imkanlarının genişləndirilməsi onlara NATO-nun rəhbərliyi altında keçirilən əməliyyatlara öz töhfəsini daha fəal verməyə imkan yaradır. Buna əlavə olaraq, Əməliyyat İmkanları Konsepsiyası genişləndiriləcək və Tərəfdaşlara vəzifəsi Şimali Atlantika İttifaqı silahlı qüvvələri və hərbi potensialının daim aparılan islahatları prosesinə yardım göstərmək və müşahidə etməkdən ibarət olan NATO BSQ Transformasiya üzrə Müttəfi q Komandanlığı öz nümayəndəliklərini açmağa imkan veriləcək. Bu, NATO və Tərəfdaş- dövlətlərin qüvvələri arasında hərbi sahədə əməliyyat uyğunluğunu artırmağa kömək edəcək və onların müdafi ə strukturlarının NATO-nun əməliyyat rolu və hərbi potensialının inkişafına uyğun ola raq islah edilməsini fəallaşdıracaq. > İsveçrə KFOR vertolyotu Kosovaya, Priştinaya uçur: NATO tərəfi ndən həyata keçirilən sülhün qorunması əməliyyatlarında əməkdaşlığın genişlənməsi Tərəfdaşlığın əsas məsələsidir. © SWISSINT
Yüklə 373,47 Kb. Dostları ilə paylaş:
|