T ü r k o L o g I y a №3 2015



Yüklə 269,53 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix22.07.2018
ölçüsü269,53 Kb.
#57850


T Ü R K O L O G İ Y A  

 

№ 3 



2015 

 

 



 

 

 

 

 

 

ELXAN ƏZİZOV  

 

AKADEMİK MƏMMƏDƏLİYEV VASİM MƏMMƏDƏLİ OĞLU  

 

 

Azərbaycanın  az  alimləri  həm  elmi  icti-



maiyyət  və  xalq arasında,  həm  də  vətənimizin 

hüdudlarından  kənarda  filologiya  elmləri  dok-

toru, professor Vasim  Məmmədəli oğlu Məm-

mədəliyev  qədər  geniş  şöhrət  qazanmışlar.  O, 

Bakı Dövlət Universiteti İlahiyyat fakültəsinin 

dekanı,  Ərəb  filologiyası  kafedrasının  müdiri, 

Qafqaz  Müsəlmanları  İdarəsi  nəzdində  Elmi-

Dini  Şuranın  sədri,  AAK  Rəyasət  Heyətinin 

üzvü,  Azərbaycanın  və  Dağıstan  Muxtar  Res-

publikasının  əməkdar  elm  xadimi,  AMEA-nın 

həqiqi  üzvü, İraq Elmlər  Akademiyasının, Su-

riya  Quran  Elmləri  və  Ərəb  Filologiyası  Aka-

demiyasının  və  Misir  Ərəb  Dili  Akademiyası-

nın  müxbir üzvü, İslam  Əməkdaşlıq Təşkilatı-

nın  Müsəlman  Hüququ  Akademiyasının  aka-

demiki  və  Azərbaycanın  orada  təmsilçisi,  İra-

nın  Beynəlxalq  Əhli  Beyt  Assosiasiyası  və 

Türkiyənin  Elmi  Araşdırmalar  Vəqfinin  üzvü-

dür.  Elm  və  təhsildə  səmərəli  fəaliyyətinə  gö-

rə,  «Şöhrət»  və  «Şərəf»  ordenləri,  «Yusif 

Məmmədəliyev»  medalı  ilə təltif edilmiş, Pre-

zident təqaüdünə layiq görülmüşdür. 

Vasim Məmmədəliyev 27 avqust 1942-ci il-

də  Bakıda  doğulmuşdur.  1959-cu  ildə  orta 

məktəbi  bitirib,  ADU-nun  Şərqşünaslıq  fakül-

təsinin Ərəb filologiyası şöbəsinə daxil olmuş, 

1964-cü  ildə  təhsilini  aspiranturada  Tbilisi 

Dövlət Universitetində davam etdirmişdir. Bu-

rada o, həmin dövr SSRİ samişünaslarının ön-

dəri  sayılan  akad.  G.V.Seretelinin  ən  sevimli 

yetirməsi olur.   

Vasim  Məmmədəliyev  26  yaşında  Tbili-

sidə  «Müasir  ərəb,  Azərbaycan  ədəbi  dilində 

və  İraq  dialektində  feilin  zaman  formalarının 

müqayisəli  tipoloji  təhlili»  mövzusunda  nami-

zədlik  dissertasiyası  müdafiə  etmiş  və  32  ya-

şında  keçmiş  SSRİ  miqyasında  ərəbşünaslıq 

sahəsində  ən  gənc  elmlər  doktoru  olmuşdur. 

Onun  bu  «rekord»unu  hələlik  heç  kəs  təkrar 

edə bilməmişdir.  

Namizədlik dissertasiyasında Vasim  Məm-

mədəliyev  gəldiyi  bir  sıra  nəticələrdən  biri  də 

odur  ki,  ərəb  dilində  keçmiş  zaman  formasında 

feil  əsası  şəxs  sonluqları  ilə  türk  dilləri  üçün 

səciyyəvi  olan  aqlütinasiya  üsulu  ilə  birləşdiyi 

halda, indiki-gələcək zaman formasında feil əsa-

sı ilə konfikslərin birləşməsi sami dillərinin özü-

nəməxsus aqlütinasiya üsulu ilə həyata keçirilir. 

İndiyədək  alimin  30-dan  çox  kitabı  nəşr 

olunmuşdur. Onlardan «Ərəb ədəbi dilində fei-

lin zaman, şəxs və şəkil kateqoriyaları», «Bəsrə 

qrammatika məktəbi», «Kufə qrammatika mək-

təbi»,  «Ərəb  dilçiliyi»,  «Quran  və  elm»  və  s. 

göstərmək  olar.  Burada  2  monoqrafiya  barə-

sində daha ətraflı fikir söyləmək kifayətdir.  

«Ərəb ədəbi dilində feilin zaman, şəxs və 

şəkil kateqoriyaları» əsəri ərəb dilçiliyi sahəsin-

də,  ümumiyyətlə,  irəli  atılmış  bir  addım  idi. 

Ərəb dilində zaman, şəxs və şəkil kateqoriyaları 



AKADEMİK MƏMMƏDƏLİYEV VASİM MƏMMƏDƏLİ OĞLU 

 

 



27 

predikativliyin  qrammatik  özəyi  kimi  eyni  bir 

söz  formasında  təzahür  edir  və  feili  cümlənin 

əsasını  təşkil  edir.  Məhz  bu  baxımdan  müəllif 

həmin  3  kateqoriyanı  əlaqəli  surətdə öyrənməyi 

vacib bilmişdir.  

Əsərdə  bəzi  faktlar  müxtəlif  sami  dilləri 

ilə  müqayisəli  şəkildə  araşdırılmış,  yeri  gəl-

dikcə  klassik ərəb  dilinin  materiallarına  müra-

ciət olunmuş,  həmçinin  Azərbaycan, rus,  ingi-

lis, fars, tacik və s. dillərin faktlarından müqa-

yisəli  şəkildə  istifadə  edilmişdir.  Eyni  zaman-

da  ərəb  dilçilik  elminin  təşəkkülü  barəsində 

yeni mülahizələr irəli sürülmüş, müasir dilçili-

yin  bir  sıra  cərəyanlarının  mövzu  ətrafında 

konsepsiyaları hərtərəfli təhlil edilmişdir. 

Ümumiyyətlə, götürüldükdə Vasim Məm-

mədəliyevin  haqqında  danışılan  monoqrafiyası 

nəinki ərəb dilçiliyinin ən ümdə məsələrinin ka-

mil  tədqiqi,  həmçinin  ümumi  dilçilik  elminin 

inkişafına təkan  verən  mühüm  bir  hadisə kimi 

səciyyələnməlidir.  Ona  görə  də  1978-ci  ildə  rus 

dilində  nəşr  olunan  bu  kitab  V.Məmmədəliyevi 

SSRİ  şərqşünaslığında  aparıcı  alimlər  cərgəsinə 

çıxardı,  onun  tez-tez  şərqşünaslıq  mərkəzlərində 

namizədlik  və  doktorluq  dissertasiyalarına  oppo-

nentlik etməsinə səbəb oldu.  

«Ərəb  dilçiliyi»  monoqrafiyası,  demək 

olar  ki,  alimin  dünya  şərqşünaslığına  layiqli 

töhfəsidir.  Çünki  ərəb  qrammatika  elminin  tə-

şəkkülü,  onun  məktəbləri  haqqında  10  əsrdən 

çox  müddətdə  müxtəlif  səpkili  əsərlər  yazılsa 

da,  müasir  dilçilik  səviyyəsində  heç  bir  tədqi-

qat  işi  bu  möhtəşəm  problemin  həllini  axıra 

çatdıra bilməmişdir.  

Amma  Vasim  Məmmədəliyevin  özünün 

etiraf  etdiyinə  görə,  nə  Avropa,  nə  də  sovet 

şərqşünaslığında  ərəb  qrammatika  məktəbləri-

nin  istər  ayrı-ayrılıqda,  istərsə  də  bütövlükdə 

bir sistem kimi öyrənilməsinə, bu sistemin nə-

zəri və metodoloji əsaslarının tam şəkildə mü-

əyyənləşdirilməsinə,  onların  başqa  dilçilik  tə-

limləri  ilə  oxşar  və  fərqli  cəhətlərinin  ətraflı 

şərhinə həsr edilmiş monoqrafik tədqiqat və ya 

dərslik mövcud olmamışdır.  

Ərəb  dilçiliyi  tarixində  5  qrammatika 

məktəbi  məşhurdur.  Bunlar  Bəsrə,  Kufə, Bağ-

dad,  Əndəlis  və  Misir  qrammatika  məktəb-

ləridir. Əsərdə onların hər birinin meydana gə-

lib  formalaşması,  görkəmli  nümayəndələrinin 

həyat  və  yaradıcılığı,  dilçiliyə  gətirdikləri  ye-

niliklər və s. dərin elmi təhlil əsasında qələmə 

alınmışdır.  

V.Məmmədəliyevin  göstərilən  kitabı  ərəb 

dilçiliyinin  yaranması  dövründən  bu  günümüzə 

qədər  keçdiyi  mürəkkəb  yolun  geniş  panora-

masını əks etdirir. Burada qoyulan müxtəlif səp-

kili  məsələlərin  dərindən  öyrənilməsi  müəllifin 

ümumi  dilçilik  sahəsində  nəhəng  bir  şəxsiyyət 

olduğunu  bir  daha  sübut  edir.  Əsərdə  ayrı-ayrı 

məktəblərin  əsas  xüsusiyyətləri,  mənbələri,  nə-

zəri-metodoloji  əsasları,  terminologiyası,  müba-

hisəli məsələləri və s. ətraflı şərh edilir. Ərəb ya-

zısının və leksikoqrafiyasının inkişaf mərhələləri 

xüsusi diqqətlə izlənilir. 

Ərəb  dilçiliyi  sahəsində  fəaliyyət  gös-

tərmiş  Azərbaycan  alimlərinə  ayrıca  oçerkin 

həsr  olunması  elmimiz  üçün  kitabın  dəyərini 

daha da artırır.  

Alimin  fikrincə,  ərəbşünas  mütəxəssis-

lərin qarşısında duran mühüm vəzifələrdən biri 

ərəb  dilçiliyində  Azərbaycan  məktəbinin  ya-

randığı  ictimai-iqtisadi  şəraiti  araşdırmaq, 

Bəsrə,  Kufə,  Bağdad,  Misir  və  Əndəlis  mək-

təbləri ilə oxşar və fərqli cəhətlərini öyrənmək, 

ərəb  qrammatika  elminə  gətirdiyi  nəzəri-me-

todoloji yenilikləri tədqiq etməkdən ibarətdir. 

Vasim  Məmmədəliyev  humanitar  elmlə-

rin  müxtəlif sahələrinə dair 4 yüzə yaxın elmi, 

3  yüzdən  çox  elmi-publisistik  məqalə  və  mü-

sahibənin müəllifidir.  

Qurani-Kərimin  Azərbaycan  dilinə  tərcü-

məsi V.Məmmədəliyevin  sonrakı  elmi  yaradı-

cılığına böyük təsir göstərmiş, əslində onun yeni 

bir  istiqamətdə fəaliyyətinin əsasını qoymuşdur. 

Əgər həmin vaxtadək o, dilçi ərəbşünas kimi sa-

biq sovet məkanında və onun hüdudlarından kə-

narda özünə ad qazanmışdısa, bundan sonra ila-

hiyyatçı-alim kimi də şöhrətlənməyə başladı.  



ELXAN ƏZİZOV 

 

 



28 

Qeyd edilməlidir ki,  Qurani-Kərimin  əc-

nəbi  dillərə  çevrilməsi  heç  də  yeni  bir  iş  de-

yildi.  Bu  sahədə  ilk  addımlar  hələ  XI  əsrdə 

türklər  və  farslar  tərəfindən  atılmış,  hazırda 

türk və fars dillərində Quranın yüzdən çox tər-

cüməsi və təfsiri mövcuddur. 

XII  əsrdən  etibarən  Qurani-Kərim  latın, 

italyan, alman,  fransız,  ingilis,  ispan, rus  və s. 

dillərə  dəfələrlə  çevrilmişdir.  Bu  gün  onların 

sayı otuzu ötmüşdür. 

Qurani-Kərimin  Azərbaycan  dilinə  tərcü-

məsinə orta əsrlərdən cəhd göstərilsə də, o, yal-

nız  1904–1906-cı  illərdə  Bakı  qazısı  Mir  Mə-

həmməd  Kərim  ağa  tərəfindən  həyata  keçirildi. 

Üç  cilddən  ibarət  tərcümə-təfsirin  işıq  üzü  gör-

məsində  xalqımızın  böyük oğlu Hacı  Zeynalab-

din Tağıyevin xidmətini unutmaq olmaz. 

1908-ci  ildə  Zaqafqaziya  şeyxülislamı 

Məhəmməd  Həsən  Mövlazadə  Şəkəvi  Tbilisi-

də  Qurani-Kərimin  ikicildlik  tərcümə-təfsirini 

nəşr etdirir.  

Əvvəllər nisbətən örtülü şəkildə sitayiş olu-

nan  dinimiz  yavaş-yavaş  ictimai  həyatımızın  və 

mənəviyyatımızın  aşkarda  ayrılmaz  komponen-

tinə  çevrilirdi.  Belə  bir  şəraitdə  xalqın  Qurani-

Kərimin  azərbaycancaya  tərcüməsinə  böyük  eh-

tiyacı var idi. Lakin nadir nüsxələri əldə olan Mir 

Məhəmməd Kərim ağa və Mövlazadənin əsərləri 

bu  vəzifəni  yerinə  yetirə  bilmirdi.  Çünki  onların 

dili  artıq  müasir  Azərbaycan  oxucusu  üçün  çox 

qəliz və anlaşılmaz idi. 

1991-ci  ildə  Vasim  Məmmədəliyevin 

akad.  Ziya  Bünyadovla  birgə  səyi  nəticəsində 

Qurani-kərimin  azərbaycanca  tərcüməsi  işıq 

üzü gördü.  

Qurani-Kərim haqqında hələ az məluma-

tı olanlar  belə  bilirlər  ki,  bu  Allah kəlamı  çox 

bəlağətli,  fəsahətli,  müəmmalı  bir  dildə  nazil 

olmuşdur. Peyğəmbərin dilindən söylənilən bir 

hədisdə onun zahiri və batini məzmunu olduğu 

bildirilir.  Təsadüfi  deyil  ki,  əsrlər  boyu  ensik-

lopedik  biliklərə  malik  alimlər Qurani-Kərimə 

yüzlərlə  şərhlər  yazsalar  da,  indiyədək  onun 

tam açılmamış ayələri qalmaqdadır.  

Tərcümə  işini  çətinləşdirən  başqa  bir 

cəhət  var.  Beləki,  Qurani-Kərimin  nazil  oldu-

ğu  ərəb  dili  leksik  fonduna  görə,  dünyanın  ən 

zəngin  dillərindən  biridir.  Eyni  zamanda  bir 

məna  bildirən  onlarla,  bəzən  yüzlərlə  sinonim 

sözlərlə yanaşı, bir sözün onlarla mənanı özün-

də  ehtiva  etməsi  də  adi  hal  kimi  sayılır. 

Qurani-Kərimdə Cahiliyyə,  yəni islama qədər-

ki ərəb poeziyasında tez-tez təsadüf edilən  ya-

rımçıq cümlələrin və yalnız ana dilini dərindən 

bilən  ərəblərin  özlərinin  anladığı  eyhamların 

çoxluğu da mütərcimlər üçün problemlər yara-

dır.  Ərəb  cümlələrində  söz  sırasının  Azərbay-

can  dilindəkindən  köklü  surətdə  fərqlənməsi, 

tabeli  mürəkkəb cümlələrdəki bir sıra bağlayı-

cıların  ədəbi  Azərbaycan  dilinə  yad  olması, 

feili  sifət,  məsdər  tərkiblərinin  ərəb  və  Azər-

baycan  dillərində  işlənməsinin  bir-birinə  uy-

ğun  gəlməməsi  və  s. ayələrin  ardıcıllığına ria-

yət olunmasına xələl gətirir, hər bir ayənin ay-

rılıqda anlaşılmasını qəlizləşdirir. 

V.Məmmədəliyev  müqəddəs  kitabımızı 

ana  dilimizə  çevirərkən  bütün  bunları  aradan 

qaldırmaq üçün onlarla ərəb, fars, türk dillərin-

dəki təfsirləri ələk-vələk edərək, Allah kəlamı-

nı  Azərbaycan  oxucusuna  mötərizədə  verdiyi 

qısa  şərhlərlə  daha  anlamlı,  hərfi  deyil,  lakin 

ərəb  mətninə  daha  uyğun  şəkildə  verməyə 

çalışmışdır.  Belə  böyük  əməyin  nəticəsidir  ki, 

Qurani-Kərimin  azərbaycancaya  qısa  şərhli 

tərcüməsi,  Bakıdan  başqa  Ukrayna,  Türkiyə, 

İran  və  Pakistanda  da  nəşr  edilmişdir.  Alim 

hər yeni nəşrdən əvvəl bir daha mətn üzərində 

işləmiş və bəzi dəyişikliklər aparmışdır. 

Vasim  Məmmədəliyevin  tərcüməyə  yaz-

dığı  ön  söz  ayrıca  bir  tədqiqat  işidir.  Əslində 

bu ön  söz  Azərbaycanda  ilahiyyat  və  islamşü-

naslıq elminin yenidən dirçəlməsinə təkan ver-

mişdir.  O,  külli  miqdarda  müxtəlif  tarixi  fakt-

ları  əhatə  etməklə,  elmiliyi  ilə  bərabər,  öz  bə-

diiliyi,  söz  düzümünün  gözəlliyi  ilə  oxucunu 

heyran qoyur.  

V.Məmmədəliyev  digər  elm  xadimlərin-

dən  bir cəhətlə  fərqlənir  ki, onu  Azərbaycanın 



AKADEMİK MƏMMƏDƏLİYEV VASİM MƏMMƏDƏLİ OĞLU 

 

 



29 

ən  ucqar  guşələrində  belə  tanıyır  və  sevirlər. 

Bu onun  Qurani-Kərimi  dilimizə  çevirməsi  və 

mərkəzi  televiziya  ilə  apardığı  «Haqqın  dər-

gahı» verilişi ilə bağlıdır.  

Vasim Məmmədəliyevin «Haqqın dərga-

hı» verilişinə başlaması ölkəmizdə böyük sen-

sasiyaya  səbəb  oldu.  Çünki  70  il  yasaqlanmış  

dinimizi  belə  bir  alim  elmi  şəkildə  xalqımıza 

çatdırırdı.  V.Məmmədəliyev  hər  hansı  bir dini 

ayin,  mərasim  və  ya  islamla  bağlı  hadisədən 

danışanda onu bugünkü reallıqla gözəl şəkildə 

əlaqələndirir, saflığa, paklığa çağırır, gəncləri-

mizin yüksək mənəvi əsaslar üzərində tərbiyə-

lənməsini  təbliğ edir.  

Respublikamızda  son  zamanlar  mövhu-

mat  xarakterli  ədəbiyyatın  yayılmasının  qarşı-

sını  almaq  üçün  hörmətli  şeyximiz  Hacı  Al-

lahşükür  Paşazadənin  təşəbbüsü  ilə  Qafqaz 

Müsəlmanları  İdarəsinin  nəzdində  Elmi-Dini 

Şuranın  yaradılması  çox  böyük  əhəmiyyətə 

malikdir. Bu şuraya görkəmli din xadimləri və 

alimlər  daxildirlər.  Təsadüfi  deyil  ki,  belə  bir 

sanballı  şuraya  məhz  Vasim  Məmmədəliyev 

sədrlik edir. 

Vasim  Məmmədəliyevin  ərəb  dilində 

sərbəst və gözəl danışması barədə çox  yazılıb. 

Belə ki, müxtəlif  ölkələrdən gələn, adətən bir-

birindən  fərqli  məhəlli  ləhcələrdə  qonuşan 

ərəblər  onunla  ərəb  ədəbi  dilində  ünsiyyətdə 

olarkən  özlərini  yığışdırırlar.  Qeyri-ərəbin  ya-

nında doğma ana dilində səhvə yol verməkdən 

ehtiyat edirlər.  

Vasim  Məmmədəliyev  nəinki  ədəbiyya-

tımızın,  klassik  poeziyamızın,  eyni  zamanda 

ərəb,  fars  şeirinin  tanınmış  araşdırıcılarından 

sayılır. O, təsəvvüfü incəliklərinə qədər öyrən-

miş,  Mövlanə  Cəlaləddin  Ruminin  «Məsnə-

vi»si haqqında, hətta, İran və Türkiyə televizi-

yalarında  dəfələrlə  ətraflı  çıxışlar  etmişdir. 

Görkəmli  alim  bu  böyük əsərdən  çox  hissələri 

əzbər bilir.   

Vasim  Məmmədəliyev  Azərbaycan  mu-

siqisinin,  xüsusilə  də,  muğamlarımızın  gözəl 

bilicisidir. O, dəfələrlə muğam gecələrini apar-

mış,  respublikanın  görkəmli  xanəndə  və  mü-

ğənnilərinin  yaradıcılıq  görüşlərində  bir  mü-

təxəssis kimi çıxış etmişdir.  

V.Məmmədəliyevin  ömrünün  əsas  hissəsi 

Bakı Dövlət Universiteti ilə bağlıdır. Ona görə də 

Azərbaycanın  bu  ən qabaqcıl təhsil  məbədgahını 

ata  ocağı  qədər  sevir.  O,  1959–1964-cü  illərdə 

Şərqşünaslıq  fakültəsində oxumuş, 1964–1967-ci 

illərdə  aspirant  olmuş,  1968-ci  ildən  müəllimlik-

dən başlayıb, professor, kafedra müdiri və prorek-

tor  vəzifəsinə  (1991–1992)  qədər  yüksəlmişdir. 

Vasim Məmmədəliyev universitetdə yeganə şəxs-

lərdəndir ki, üst-üstə indiyədək 30 ilə yaxın dekan 

vəzifəsində  çalışır  (Şərqşünaslıqda  1981–1991, 

İlahiyyatda 1993-cü ildən).  

V.Məmmədəliyevin  geniş  mənada  şərq-

şünas-alim  kimi  elmi  fəaliyyətinə  qısa  nəzər 

saldıqdan  sonra  onun  Azərbaycanda  və  islam 

aləmində əldə etdiyi nailiyyətləri bir neçə kəl-

mə ilə yekunlaşdırmaq olar. 

Əgər  50-ci  illərin  sonundan  başlayaraq, 

şərqşünaslıq  aləmində  mərhum  prof.  Ələsgər 

Məmmədovun sayəsində Bakı praktik ərəb dili 

öyrədən  ən  məşhur  mərkəzlərdən  biri  hesab 

edilirdisə, hal-hazırda paytaxtımızın ərəb dilçi-

liyinin  tanınmış  ocaqlarından  birinə  çevrilmə-

sində sovet samişünaslarının lideri akad. G.V.Se-

retelinin  nəzəri  məktəbini  keçmiş  Vasim  Məm-

mədəliyevin  əvəzedilməz  xidməti  olmuşdur.  O, 

bu  sahədə  50-dən  çox  elmlər  namizədi  və  fəl-

səfə  doktoru,  4  elmlər  doktoru  yetirmiş,  özü 

isə  Azərbaycan  şərqşünaslarının  öndəri  kimi 

dünyanın  müxtəlif  ölkələrində  –  Rusiya,  Gür-

cüstan,  Polşa,  Türkiyə,  İran,  İraq,  Misir,  Livi-

ya,  Səudiyyə  Ərəbistanı,  Suriya,  BƏƏ,  Kü-

veyt, İndoneziya və sairədə keçirilən elmi top-

lantılarda  ləyaqətlə  vətənimizi  təmsil  edir. 

Ərəb  dilçiliyi  və  ilahiyyat  sahəsində  nail  ol-

duğu  elmi  nəticələr  ərəblərin  özləri  tərəfindən 

yüksək  qiymətləndirilmiş,  V.Məmmədəliyev 

İraq, Suriya və Misirdə Elmlər Akademiyasına  

müxbir üzvü seçilmişdir.  

1994-cü  ildə  60-a  yaxın  dövləti  təmsil 

edən  İslam  Əməkdaşlıq  Təşkilatı  nəzdindəki 



ELXAN ƏZİZOV 

 

 



30 

Müsəlman Hüququ Akademiyasının akademiki 

seçilməsi  isə  onun  nüfuzunun  artıq  bütün 

müsəlman  aləmində  necə  böyük  olduğuna  bir 

daha  dəlalət  edir.  XVIII  əsrin  sonlarından 

etibarən formalaşmağa başlayan, XIX–XX əsr-

lərdə sürətlə inkişaf edən şərqşünaslıq elmində 

heç bir Azərbaycan alimi belə bir uca məqama 

çatmamışdır.  

 

 



 

ELHAN AZIZOV  

 

ACADEMICIAN MAMMADALIYEV VASIM MAMMADALI OGHLU 

 

S u m m a r y 

 

Very  few  Azerbaijani  scholars  have  gained  broad  popularity  as  Mammadaliyev  Vasim 



Mammadali,  both among the  men of  science  and ordinary  people  in the  Republic of  Azerbaijan 

and  abroad.  He  is  the  Dean  of  the  School  of  Theology,  Chair  of  the  Council  for  Science  and 

Religion attached to the Office of the Authority of the Muslims of the Caucasus, Member of the 

Governing Board of the Higher Attestation Commission, Honorary Man of Science of Azerbaijan 

and Daghistan Autonomous Republic, Full Member of Azerbaijan National Academy of Science. 

He  has  been  decorated  with  orders  of  «Shohrat»  (Glory)  and    «Sharaf»  (Honor)  and  «Yusif 

Mammadaliyev» medal for his scientific and educational work. 

Vasim Mammadaliyev has published more than 30 books. «The verbal categories of tense, 

number  and  mood  in  Arabic  literary  language»,  «Basra  Grammar  School»,  «Kufa  Grammar 

School», «Arabic Linguistics», «Koran and science» and others are among his famous works.  

He is the author of about one hundred articles, more than three hundred scientific-publicistic 

articles and interviews.  

In  1991  together  with  late  academician  Ziya  Bunyadov,  Vasim  Mammadaliyev  translated  

Koran into Azerbaijani language. This book was published not only in Baku, but also in Ukraine, 

Turkey,  Iran  and  Pakistan.  Before  every  new  edition  Vasim  Mammadaliyev  worked  over  the 

translation and did some appropriate changes.  

He has supervised over than 50 candidates of Sciences (PhD), 4 doctors of Sciences, and he 

himself  represented  out  country  honorably  at  international  conferences  in  Russia,  Georgia, 

Poland, Turkey, Iran, Iraq, Egypt, Libya, Saudi Arabia, Syria, The United Arab Emirates, Kuwait, 

Indonesia  and  so  on.  His  accomplishments  in  Arabic  Linguistics  and  Theology  have  been 

appreciated  highly  by  the  Arabs  themselves  and  Vasim  Mammadaliyev  has  been  elected  to  the 

Academy  of  Sciences  in  Iraq,  Syria  and  Egypt  as  a  correspondent  member.  His  election  as  an 

academician to the Academy of Islam Law attached to the Organization of Islamic Cooperation in 

1994  is  a  good  example  to  his  popularity  in  all  Islamic  World.  Nobody  in  the  Oriental  studies 

since the XVIII century when it began to be established, and developed very rapidly in the XIX–

XX centuries, has enjoyed as wide popularity as Vasim Mammadaliyev. 

 

Key words: Vasim Mammadaliyev,  academician, orientalist, Arabic Linguistics, Koran 

 

 



AKADEMİK MƏMMƏDƏLİYEV VASİM MƏMMƏDƏLİ OĞLU 

 

 



31 

 

ЭЛЬХАН АЗИЗОВ 

 

АКАДЕМИК МАМЕДАЛИЕВ ВАСИМ МАМЕДАЛИ ОГЛУ 

 

Р е з ю м е 

 

Доктор  филологических наук, профессор Васим Мамедали оглу   Мамедалиев – один 



из немногих учёных, добившихся признания не только в Азербайджане, но и далеко за его 

пределами.  Он  декан  факультета  теологии  Бакинского  государственного  университета 

(БГУ),  заведующий  кафедрой  арабской  филологии,  председатель  Научно-религиозного 

совета  при  Управлении  мусульман  Кавказа,  член  президиума  Высшей  аттестационной 

комиссии  (ВАК),  заслуженный  деятель  науки  Азербайджана  и  Республики  Дагестан, 

действительный  член  НАНА.  За  плодотворную  работу  в  области  науки  и  образования 

награждён  орденами  АР  «Шохрат»  («Слава»)  и  «Шараф»  («Почёт»),  а  также  медалью 

«Юсиф Мамедалиев». 

Азербайджанский учёный является автором более 30 книг (таких, например, как «Ка-

тегория  времени,  лица  и  наклонения  в  литературном  арабском  языке»,  «Басрийская  грам-

матическая школа», «Куфийская грамматическая школа», «Арабское языкознание», «Коран 

и  наука»  и  др.),  около  400  научных  трудов  по  различным  областям  гуманитарных  наук, 

более 300 научно-публицистических статей и интервью. 

В 1991 г. увидел свет его перевод Корана на азербайджанский язык. Этот перевод был 

издан также на Украине, в Турции, Иране и Пакистане. 

В.М.Мамедалиевым подготовлены 4 доктора и более 50 кандидатов наук. Сам он, бу-

дучи  лидером  азербайджанского  востоковедения,  достойно  представлял  свою  республику 

на  различных  научных  форумах,  проходивших  во  многих  странах  мира,  в  частности  в 

России,  Грузии,  Турции,  Польше,  Иране,  Ираке,  Египте,  Ливии,  Саудовской  Аравии,  Си-

рии, Объединённых Арабских Эмиратах, Кувейте, Индонезии. Научно-практические дости-

жения азербайджанского учёного в области арабского языкознания и мусульманского бого-

словия  высоко  оценены  в  Ираке,  Сирии  и  Египте:  он  является  членом-корреспондентом 

национальных академий этих государств. 

Избрание профессора в 1994 г. академиком Мусульманского права при ОИС (Органи-

зация  исламского  сотрудничества),  представляющей  около  60  стран,  –  ещё  одно  свиде-

тельство того, насколько высоко его реноме во всём мусульманском мире. 

 

Ключевые  слова:  Васим  Мамедалиев,  академик,  востоковед,  арабское  языкознание, 

Коран 

 

 



 

Ünvan: AZ1148. Bakı-148, Akademik Zahid Xəlilov küç., 23. Bakı Dövlət Universiteti – 

Şərqşünaslıq fakültəsinin dekanı, fil.e.d. 



 

e-mail: azizovez@gmail.com 


ELXAN ƏZİZOV 

 

 



32 

 

Çapa təqdim edən 

Solmaz Süleymanova – 

«Türkologiya» jurnalının 

baş redaktorun müavini 



Məqalənin redaksiyaya 

daxil olma tarixi 

 

 



2.VIII.2015 

 

Təkrar işlənməyə 



göndərilmə tarixi 

 

 



4.X.2015 

 

Çapa göndərilmə tarixi 

19.X.2015 



 

 

_________ 



Yüklə 269,53 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə