Tabiiy gaz tarkibidagi nordon gazlarni fizik-kimyoviy usul bilan ajratish jarayonini takomillashtirish

3.2. Dietanolamin orqali (H₂S va CO₂) gazlarini tozalash
jarayonlari.
Tabiiy gazlarni tarkibini (H₂S va CO₂) dan tozalashda dietanolamin (DEA) eritmasidan foydalaniladi va bu quyidagi reaksiya hosil bo`ladi.
R<sub>2</sub>HN+H<sub>2</sub>S [R<sub>2</sub>NH<sub>2</sub>]HS [R<sub>2</sub>NH<sub>2</sub>]<sup>+</sup>+HS
R<sub>2</sub>HN+CO<sub>2</sub>+H<sub>2</sub>O R<sub>2</sub>NH<sub>2</sub>HCO<sub>3</sub> [R<sub>2</sub>NH<sub>2</sub>]<sup>+</sup>+HCO<sub>3</sub>
R-radikal CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>OH
Bu reaksiya chidamsiz suvda eriydigan kompleks tuzni hosil qiladi.
Dietanolamin nordon gazlarni yutish jarayonida ko`p miqdorda issiqlik ajratib chiqaradi. Bu jarayonda absorber kolonkalarida o`tkaziladi. Reaksiyalar suyuq fazaga absorberni ustki qismida sodir bo`ladi. Absorber ikki xil qalinlikdan iborat. Suyuq halatdagi jarayonda desorbsa hodisasi ham sodir bo`ladi. Bu desorbsa reaksiyalar issiqlik yutilishi bilan sodir bo`ladi. Desorbsiya reaksiyasi quyidagidan iborat:
[R₂NH₂]⁺+HS [R₂NH₂]HS R₂HN+H₂S
[R₂NH₂]⁺+HCO₃ [R₂NH₂]HCO₃ R₂HN+CO₂+H₂O
Desorbsiya reaksiyasi bosimni pasayishi va temperaturani oshishi hisobiga hosil bo`ladi.
Sho`rtandagi qazib olinadigan tabiiy gazlar 4000-5500 kPa- bosimda hamda 75^oC da uchta bir-biriga parallel holatda trubalarga kelib tushadi. Ular maxsus asboblarda kontrol qilinadi.
Dietanolamin orqali gazlarini tozalashda bosimda (3765-4000) olib boriladi.Giyabina gazlarni 45 ^oC danyuqori temperaturada dietanolamin orqali
nordon gazlar (H₂S va CO₂) tozalashda adsorbentni pastki qismidan o`tkaziladi.


4-rasm: Absorbsiyalanish jarayoni tuzilishi.
5-rasm: Desorbsiyalanish jrayoni tuzilishi.