Ta’lim vazirligi 0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

M AX SU S  Q IS M
JV BOB.
  ISH   STAJI  TU SH U N C H A SI,  TURLARI
 
VA  ULARNI  HISO BLASH   TARTIBI
4 .1 .  Ish  staji  tushunchasi  va  uning  tuqarolarga  ijtimoiy
 
ta'm inot  berilishidagi  ahamiyati
Fuqarolarga  ijtimoiy  ta'm in o t  berish  m ezonlaridan  biri  — 
mehnat  stajidir. 
Ish  staji
  — 
mehnat  daftarchasi  va  ish  joyidan,
 
xizm atdan,  o ‘qishdan  yo ki  arxivdan  herilgan  boshqa  hujjatlar
 
boyicha  aniqiangan,  ishdagi  tanajfuslardan  q a t’i  nazar,  qonun
 
hujjatlariga  muvofiq  pensiya  ta 'minoti  huquqini  beradigan  mehnat
 
faoliyati  va  boshqa  faoliyatning  umumiy  davomiyligidir.
Fuqarolarga  davlat  pensiylarini  tayinlash  uchun  zarur  bo‘l- 
gan  ish  stajini  hisoblash  tartibi  „Fuqarolam i  davlat  pensiyalari 
bilan  ta'm inlash  to ‘g‘risida“gi  Qonunning  6-bobi,  37—42-m od- 
dalari,  ham da  V azirlar  M ahkam asining  1994-yil  ll-m ay d a g i 
249-sonli  qarori  bilan  tasdiqlangan  „Pensiya  tayinlash  uchun 
mehnat  stajini  tasdiqlash  tartibi  to ‘g‘risida  N izom “  hamda  boshqa 
qonun  hujjatlariga  ko‘ra  belgilanadi.
M ehnat  staji,  uning  m iqdori  va  sifati  fuqaroga  ijtim oiy 
ta'm inot  berilishida  muhim 
o ‘rin  tutuvchi  omil  bo ‘lib  sanaladi. 
M ehnat  staji,  odatda,  fuqaroning  korxona  yoki  tashkilotdagi 
m ehnat  faoliyati  davridan  iborat  bo'ladi.
Umumiy  va  maxsus  m ehnat  stajlari  mavjud  bo'ladi.
Har  qanday  ish  davri,  shuningdek,  quyidagi  davrlar  ham 
umumiy  ish  stajiga  qo'shib  hisoblanadi 
va  pensiya  ta'm inotida 
hisobga  olinadi:
a)  agar  0 ‘zbekiston  Respublikasi  Moliya  vazirligi  huzuridagi 
B udjetdan  tashqari  Pensiya  jam g ‘arm asiga  sug'urta  badallari 
to ‘langan  bo'lsa  faoliyat  turi,  mulk  va  xo‘jalik  yuritish  shakl- 
laridan  q at'i  nazar,  davlat  tom onidan  ijtimoiy  sug‘urtalangan 
holda  bajarilgan  har  qanday  ish;
1965-yildan  keyingi  davr  u chun  jam o a  xo‘jaligidagi  ish 
stajini  hisoblab  chiqarishda  —  agar  jamoa  xo‘jaligi  a'zosi  uzrsiz
25
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

sabablarga  ko‘ra  jam oa  xo'jaligida  belgilangan  m ehnatda  ishtirok 
etish  minimumini  bajarmagan  bo'lsa,  ishlangan  vaqtning  amalda 
davom  etgan  davri  hisobga  olinadi.
Ijodiy  faoliyat  bilan  mashg‘ul  xodimlaming  ish  stajini,  ba- 
sharti  ular  0 ‘zbekiston  Respublikasi  Moliya  vazirligi  huzuridagi 
Budjetdan  tashqari  Pensiya  jam g'arm asiga  su g 'u rta  badallari 
to'lagan  boMsalar,  ijodiy  uyushmalaming  boshqaruvlari  ana  shu 
muallifning  asari  e'lon  qilingan  yoki  birinchi  marta  jamoat  oldida 
ijro  yoki  namoyish  etilgan  kundan  e'tiboran  belgilanadi;
b)  harbiy  xizmat  va  partizan  otradlari  hamda  qo'shilmalarida 
bo'lish,  davlat  xavfsizligi  oiganlarida  va  ichki  ishlar  organlarida 
xizmat  qilish;
d)  idoraviy  bo‘ysunuvidan  qat'i  nazar,  harbiylashtirilgan  soq- 
chilikdagi,  maxsus  aloqa  organlari  va  tog‘-kon  qutqamv  qism- 
laridagi  xizmat;
e)  yakka  tartibdagi  m ehnat  faoliyati,  shu  jum ladan,  yakka 
(guruhli)  ijara  sharoitidagi  yoki  shaxsiy  yordam chi,  dehqon 
(fermer)  xo‘jaligidagi  faoliyat  —  0 ‘zbekiston  Respublikasi  Moliya 
vazirligi  huzuridagi  Budjetdan  tashqari  Pensiya  jam g‘armasiga 
sug'urta  badallari  to‘langan  taqdirda;
f)  I  gumh  nogironiga  yoki  16  yoshgacha  bo'lgan  nogiron 
bolaga,  shuningdek,  o ‘zgalarning  parvarishiga  m uhtoj  bo'lgan 
(davolash  muassasasining  xulosasiga  ko‘ra)  80  yoshga  to ‘lgan 
qariyalaiga  qarab  turilgan  vaqt;
g)  oliy  va  o ‘rta  maxsus  o ‘quv  yurtlarida,  kunduzgi  o ‘qish, 
shu  jumladan,  chet  elda  ta'lim   olish;
h)  onaning  (o ‘gay  onaning)  bolalarini  (o ‘gay  farzandlarni) 
go‘daklik  yoshida  parvarishlagan  vaqti,  lekin  ko‘pi  bilan  3  yil 
davomida  (bola  parvarishlash  ta'tili  berilgani  haqidagi  ish  bemvchi 
buyrug'idan  ko'chirma  taqdim  etilishi  sharti  bilan);
i)  ofitserlar  tarkibidan  b o ‘lgan  shaxslarning,  praporshik- 
laming,  michm anlarning  va  m uddatdan  tashqari  xizmat  harbiy 
xizm atchilarining  tu rm u sh   o 'rto q la ri  (ayollari),  ularni  ishga 
joylashtirish  imkoniyati  boMmagan  joylarda  erlari  bilan  yashagan 
vaqt,  lekin  10  yildan  oshmagan  davr;
j)  O 'zbekiston  Respublikasi  muassasalari  va  xalqaro  tash- 
kilotlar  xodimlari  xotinlarining  chet  elda  bo‘lgan  vaqti,  lekin  10 
yildan  oshmagan  davr;
26
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

k) 
mehnatda  mayiblanish  yoki  kasb  kasalligi  oqibatida  I  va  II 
guruh  nogironligida  bo'lingan  vaqt  yoshga  doir  yoki  boquvchisini 
yo‘qotganlik  pensiyasi  tayinlanayotganida  stajga  qo‘shib  hisob- 
lanadi.
Yoshga  doir  pensiya  tayinlanganidan  keyingi  ishlangan  vaqt 
pensiyani  hisoblab  chiqarish  uchun  stajga  qo ‘shib  hisoblanmaydi.
O ta-onasidan  judo  bo'lgan  (chin  yetim)  bolalarga  tayinla- 
nadigan  boquvchisini  yo'qotganlik  pensiyalarini  hisoblab  chiqarish 
ota-onaning  umumiy  ish  stajiga  qarab  amalga  oshiriladi.
Maxsus  ish  staji  —  xalq  xojaligining  muayyan  tarmoqlarida,
 
kasblar  va  lavozimlarda  qonun  hujjatlariga  muvoftq  imtiyozli  pen-
 
siya  ta 'minoti  huquqini  beradigan  mehnat  faoliyatining  davo-
 
miyligidan  iborat.
Jum ladan,  0 ‘zbekiston  respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining 
1994-yil  12-maydagi  250-sonli  qarori  bilan  „Imtiyozli  shartlarda 
pensiyaga  chiqish  huquqini  beradigan  ishlab  chiqarishlar,  muas- 
sasalar,  ishlar,  kasblar,  lavozim lar  va  ko‘rsatkichlar  ro'yxati 
tasdiqlangan  bo'lib,  ana  shunday  ishlarda  ishlagan  davrlar  max- 
sus  ish  stajiga,  ya'ni,  imtiyozli  shartlarda  ijtimoiy  ta'm inot  olish 
huquqini  beruvchi  davrlarga  qo'shib  hisoblanadi.
Shuningdek,  ko‘paytirib  (bir  yarim,  ikki,  uch  barobar)  hi- 
soblanadigan  vazifa  va  kasblarda  ishlagan,  muayyan  sharoyitlarda 
harbiy  xizm atni  o 'tag an   (m as.,  frontda,  partizan  otradlarida 
xizmatni  o ‘tash,  asossiz  ravishda  ayblanib,  jazoni  o'tash  joylarida 
bo 'lish   (jazoni  o 'ta sh )  davrlari  ham   maxsus  m ehnat  stajiga 
kiradi  va  imtiyoz  huquqini  beradi.