Tapşırıqların həllinə başlamazdan əvvəl aşağıdakı qaydalarla və topluda olan suallarla tanış olmağınız
Yüklə 56,41 Kb. Pdf görüntüsü
|
| DİQQƏT!
Tapşırıqların həllinə başlamazdan əvvəl aşağıdakı qaydalarla və topluda olan suallarla tanış olmağınız tövsiyyə olunur.
Hər hansı elektron informasiya daşıyıcılarından, mobil telefonlardan, ədəbiyyat vasitələrindən istifadə, digər iştirakçılar ilə ünsiyyətdə olmaq QƏTİ QADAĞANDIR! Belə hallar müəyyən olunarsa, iştirakçı dərhal yarışmadan kənarlaşdırılacaqdır.
Düzgün hesab etdiyiniz cavabları və məsələlərin həllərini hər bir sual tapşırığında cavablar üçün nəzərdə tutulan çərçivələrdə qeyd edin.
Çərçivədən kənarda yazılanlar yoxlanılmayacaq və qiymətləndirilməyəcəkdir.
Tapşırıqlar yalnız sualın şərtində verilmiş rəqəmlərə əsasən həll edilməlidir.
Cavablarınızı qara və ya tünd göy rəngli diyircəkli qələmlə qeyd edin. UĞURLAR!
1. Doğum evində 4 uşağı səhvən dəyişik salırlar. Uşaqlar 0 (I), A(II), B(III) və AB(IV) qan qruplarına malikdir. Hər bir uşağın valideynlərinin qan qrupları da yoxlanılıb və aşağıdakı cədvəldə qeyd edilmişdir. Verilən məlumatlara əsasən cədvəli dolduraraq öz valideynlərinə qaytarmağa kömək edin. (İnsanın qan qrupları I A , I B , I 0 allelləri ilə ifadə olunur.I A vəI B allelləri bir-birinə qarşı qeyri-tam dominantdır. I 0 alleli isə hər iki allelə nisbətən resessivdir. Cavabınızı məsələni həll etməklə əsaslandırın (8 bal) 1.1. Verilən məlumatlara əsasən cədvəli doldurun (4 bal) Valideynlərin qan qrupları Valideynlərin genotipləri Bu ailəyə məxsus uşağın qan qrupu O və O
AB və O
A və O
AB və A
1.2. Hər bir valideyn cütü üçün gözlənilən fenotip nisbətini yazın (4 bal): Valideynlərin genotipi Genotip nisbəti Fenotip nisbəti Cavablar:
2. Polytrichum commune – quşmamırı, Dryopteris filix-mas – erkək qıjı və Lycopersicum esculentum – pomidor bitkisinə aid bəzi şəkillər təsvir olunmuşdur. Sxemə əsasən aşağıda verilmiş sualları uyğun rəqəm(lər)i qarşısına yazaraq cavablayın (5 bal).
A. Fotosintez edən haploid hüceyrələr
...............(1 bal) B. Fotosintez edən diploid hüceyrələr
...............(1 bal) C. Fotosintezdən başqa əlavə funksiyası olan yarpaqlar ...............(1 bal) D. Meyoz bölünmənin baş verdiyi hissə(lər)
…............(1 bal) E. Spor əmələ gətirən hissə(lər)
................(1 bal) 3. Afrika düzənliyində qara kərgədan kimi iri herbivorlar (otyeyən heyvanlar) cücülərin hərəkətinə mane olur. Bubulcus ibis (Misir vağı) kimi quşlar köçəri (yerdəyişən) cücülər ilə qidalanırlar. Cücülərin köçməsinin və ya quşların fəaliyyətinin kərgədana heç bir təsiri yoxdur. Sığırçınlar (kiçik qara quşlar) kərgədan dərisini üzərindəki gənələrdən təmizləyir. Quş qidalanır, məməlilər isə parazitlərdən xilas olur.
1. Yırtıcılıq 2. Parazitizm 3. Kommensalizm 4. Amensalizm 5. Mutualizm 6. Rəqabət Sxemə əsasən canlılar arasında olan əlaqəni göstərən hərflər ilə biotik münasibətlərin uyğunluğunu müəyyən edin (4 bal) A. _____ B. _____ C. _____ D. _____ E. _____ F. _____
4. Çoxhüceyrəli heyvanların bədən strukturunun inkişafını əks etdirən sxematik şəkli analiz edərək verilmiş sualları cavablandırın. (6 bal)
4.1. İkinci bədən boşluğu – həqiqi selom göstərilmişdir: (Düzgün cavabın qarşısındakı xanaya (✔) işarəsi qoyun) (1 bal) a.
yalnız A və B
b. yalnız A
c. yalnız B və C
d. yalnızA, C və D
e. yalnız B, C və G
4.2. Şəkildən istifadə edərək (A-dan G-yə) heyvanların hər birinə xas olan spesifik bədən quruluşunu seçərək cədvəli doldurun (5 bal). Heyvanın adı Bədən quruluşu (i)
Hemiptera – taxtabitilər
(ii) Turbellaria - Kirpikli qurdlar
(iii) Aurelia aurita – Aureliya sifoidmeduzalar
(iv) Lacerta agilis – Adi kərtənkələ
(v) Ascaris lumbricoides - İnsan askaridi
5. Sabit işıqlanma və qaranlıq mühitdə (12 saat işıqlı və 12 saat qaranlıqda) 22 0 C-lik temperaturda laboratoriya şəraitində iki il müddətində saxlanılan Callospermophilus lateralis - yer sincabı üzərində aparılan təcrübənin nəticəsi aşağıdakı qrafikdə göstərilmişdir. (2 bal) (Düzgün cavabın qarşısındakı xanaya (✔) işarəsi qoyun)
a. xarici (ekzogen) siqnallar vasitəsilə məcburən qışlama halına keçir
b.
daxili siqnallar vasitəsilə fakultətiv şəkildə qışlama halına keçir
c. daxili siqnallar vasitəsilə məcburən qışlama halına keçir
d. xarici siqnallar vasitəsilə fakultətiv şəkildə qışlama halına keçir
6. Aşağıda 4 DNT molekulu göstərilmişdir. Bu molekullar qızdırılaraq denaturasiyaya məruz buraxılır və yenidən soyudularaq əvvəlki vəziyyəti bərpa edilir. (4 bal) A.
ATATATATATATATAT TATATATATATATATA
B.
CT CT CTCTCTC TCT C GAGAGAGAGAGAGAG
C.
AAAAAAAAAAAAAAA TTTTTTTTTTTTTTTT
D.
GGAAAAAGGAAGGGA CCTTTTTTCCTTCCCT
6.1. Bu 4 molekuldan hansı demək olar ki, öz orijinal strukturuna qayıtma ehtimalı ən azdır (2 bal)? Cavab……...........…
6.2. Bu 4 molekuldan hansı ən yüksək ərimə temperaturuna malikdir (2 bal)?
(2 bal)
Şəklə əsasən, verilən mülahizələrin düzgün (D) və ya yanlış (Y) olduğunu müəyyənləşdirin. a. A proteini yalnız trans-membran proteinidir. Onu inteqral protein kimi işarələmək olmaz
b.
A proteini əks istiqamətdə qütbləşməlidir çünki sitozolik faza hər zaman reduksiyaedici mühit təsiri göstərir
c.
Xolesterin molekulunda polyar qrupa malik olduğu üçün o polyar zonaya (qütbə) yaxın yerləşməlidir
d.
B proteini membranın inteqral proteinidir. Onu periferik qlikoprotein kimi işarələmək olmaz
8. Təcrübə zamanı üç butulka su ekosistemdən götürülmüş su ilə doldurulur. Suyun daxilində ekosistemə aid kiçik bitkilər və heyvanlar mövcuddur. Bu butulkalar üzərində aşağıdakı təcrübələr aparılmışdır. (2 bal) Butulka nömrəsi Mühit Oksigenin ölçülməsi Oksigen (mq/l) 1 Kontrol Dərhal 9 2 Bir saat işıqlanma şəraitində 1 saat sonra 10
3 Bir saat qaranlıq şəraitdə 1 saat sonra 4 Bu ekosistemə görə ümumi ilkin məhsuldarlığı hesablayın Cavab……...........…
Cavab……...........… 9. Görmə prosesi gözün torlu qişasında yerləşən fotoreseptorlar vasitəsilə həyata keçirilir. Göz ilə qəbul edilən informasiya optik sinirlə ötürülür. Gözdən beyin qabığındakı görmə mərkəzinə qədər olan yol (görmə analizatoru) diaqramda təsvir edilmişdir. Sinir lifindəki hər hansı bir zədələnmə bölgədən asılı olaraq qismən və ya tamamilə görmə pozğunluğuna səbəb ola bilər. 4 müxtəlif hissədəki zədələnmələr qara xətlərlə göstərilmişdir. Onları görmə pozğunluqları ilə müvafiq şəkildə uyğunlaşdırın və cədvəli verilən rəqəmlərə əsasən lazımi formada doldurun. (6 bal)
10. Bakteriya mühitinə karbon mənbəyi olaraq iki biomolekul (P və Q) əlavə edilir. Bakteriya mühitinə əlavə olunduğu zaman onların ilkin miqdarı və daşınma sürəti (μmol /dəq) ölçülür və alınan nəticələr cədvəldə verilmişdir. (4 bal) Karbon mənbəyi (mM) Ilkin daşınma sürəti (μmol /dəq) P Q 0.1 2 18 0.3 6 46 1.0 20
100 3.0
60 150
10.0 200
162
10.1. Verilənlərə əsasən hansı nəticəyə gəlmək olar? Cədvəlin uyğun bölməsinə (√) işarəsi qoyun (2 bal). a. Q daşıyıcı (carrier) protein, P isə kanal (channel) proteini ilə daşınır
b. P daşıyıcı (carrier) proteinlə, Q isə passiv diffuziya ilə nəql olunur c. P və Q aktiv nəqliyyatla daşınır
d. P və Q daşıyıcı (carrier) proteinlə nəql olunur.
10.2. Aşağıdakılardan hansı yuxarıdakı nəticə ilə əlaqəlidir? Cədvəlin uyğun bölməsinə (√) işarəsi qoyun (2 bal). a. P- yüklü molekul, Q isə yüksüz molekuldur
b. P- polyar molekul, Q isə qeyri-polyar molekuldur c. P və Q hər ikisi yüksüz molekuldur, lakin Q molekulu P molekulundan kiçikdir
d. P və Q hər ikisi yüksüz molekuldur, lakin P molekulu Q molekulundan kiçikdir
histoqramını göstərir. Funksiyası məlum olmayan “X” proteininin 24 saatlıq təsirinə məruz qalmış hüceyrənin histoqramı isə qrafik B-də təsvir edilmişdir. (2 bal)
“X” proteininin burada funksiyası ilə bağlı mülahizələrin düzgün (D) və ya yanlış (Y) olduğunu müəyyənləşdirin. a. G0 və G1 fazasında inhibitor rolunu oynamaq b.
G2 və M fazasında inhibitor rolunu oynamaq
c. Apoptozu sürətləndirmək
d. G1 və S fazasında inhibitor rolunu oynamaq
12. Həm alçaq ərazilərdə, həm də yüksəklikdə yaşaya bilən iki fərqli heyvandan götürülən qanın faizi (həcmcə) aşağıdakı cədvəldə verilmişdir (4 bal).
Yüksəklik Miqdarı (%) Heyvan 1 Dəniz səviyyəsi 34
Heyvan 2 Dəniz səviyyəsi 33 Heyvan 1 4700 m 50
Heyvan 2 4700 m
34
Cədvələ əsasən, verilən mülahizələrin düzgün (D) və ya yanlış (Y) olduğunu müəyyənləşdirin a. 2-ci heyvanla müqayisədə 1-ci heyvanın yüksəkliyə uyğunlaşması daha çətindir.
b.
1-ci heyvanla müqayisədə 2-ci heyvanın yüksəkliyə uyğunlaşması daha çətindir.
c. 1-ci heyvanın qanındakı hemoqlobinin oksigenə olan hərisliyi alçaq ərazilərdə daha yüksəkdir
d.
1-ci heyvanla müqayisədə ikinci heyvanın hemoqlobininin oksigenə olan hərisliyi daha yüksəkdir
a. CO 2 qatılığı (konsentrasiyası) b. İşıq intensivliyi c. su
Yüklə 56,41 Kb. Dostları ilə paylaş:
|