Targeting: what promises do country
Yüklə 0,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
21
(v) Avropa Mərkəzi Bankı Avropa Mərkəzi Bankı əməliyyat hədəfini bəyan etmir. Lakin Bankın aylıq bülletenlərindən məlum olur ki, Mərkəzi Bank gecəlik faiz dərəcələri (EONIA), həmçinin 1, 3 və 12 aylıq EURIBOR-ların faiz dərəcələrini diqqətlə izləyir. Birliyə üzv olan ölkələrin kredit təşkilatlarından məcburi ehtiyatlarını öz milli banklarında saxlamaq tələb olunur. Məcburi ehtiyatlar orta yanaşması əsasında hesablanır və saxlama dövrü bir pul siyasət komitəsindən digər komitəyə qədər müəyyən olunur. Mərkəzi Bank əsas məqsəd kimi bazarda struktur likvidlik defisitinin mövcud olmasına çalışır. Məcburi ehtiyatlar əsas yenidənmaliyyələşdirmə əməliyyatları üzrə faiz dərəcəsi ilə remunerasiya olunur. Avropa Mərkəzi Bankı sistemə likvdiliyin böyük hissəsini əsas yenidənmaliyyələşdirmə əməliyyatları ilə inyeksiya edir. Bu əməliyyatlar açıq bazar əməliyyatları olub müntəzəm olaraq hər həftə tender üsulu ilə keçirilir və həmin əməliyyatların müddəti iki həftə təyin olunur. Hər ay keçirilən tenderlərdə müddəti 3 ay təşkil edən uzunmüddətli yenidənmaliyyələşdirmə əməliyyatları ilə sistemin əlavə likvidlik ehtiyacı təmin olunur. Avropa Mərkəzi Bankı həmin tenderləri standard tenderlər adlandırır və onların baş tutması öncədən elan olunan vaxt qrafiki əsasında həyata keçirilir. Əksər hallarda, Bankın əsas yenidənmaliyyələşdirmə əməliyyatlarına həftəlik həyata keçirilən 1 həftəlik repo əməliyyatları daxildir. Avorpa Mərkəzi Bankı həftəlik tenderləri 2000-ci ilin iyun ayının ortasına kimi sabit faizlə həyata keçirirdi. Bu tarixdən sonra Bank bu əməliyyatlar üzrə tenderləri minimum faiz dərəcəsi müəyyən olunmaq şərti ilə dəyişən faiz dərəcəsi ilə təklif etməyə başladı. Lakin 2008-ci ilin oktyabr ayıdan başlayaraq sabit faiz dərəcəsi ilə tam məbləğ üzrə təkliflərə əsaslanan tenderlərə üstünlük verilir. Bu yenidənmaliyyələşdirmə əməliyyatları üzrə müəyyən olunan faiz dərəcələri Bankın siyasət mövqeyi üzrə siqnal verir. Lakin bir qayda olaraq Mərkəzi Bank aylıq tenderləri dəyişən faizi dərəcəsi əsasında təşkil edir. Avropa Mərkəzi Bankı əksər hallarda aylıq tenderlər üçün əməliyyatların həcmini öncədən açıqlasa da, həftəlik əməliyyatlar üçün həcm açıqlamır. Buna səbəb, qısamüddətli əməliyyatlarda Bankın bazarda qiymət (faiz) qoyan 16 kimi çıxış etməsi və müvafiq faizi təsbit etmək üçün tələb olunan həcmdə likvidlik təmin etməyə hazır olmasıdır. Aylıq tenderlərdə isə əksinə, Mərkəzi Bank bazarda qiymət qoyan kimi yox, qiymət götürən kimi çıxış edir. Bununla yanaşı, Mərkəzi Bank faiz dərəcələrindəki dalğalanmaları hamarlaşdırmaq üçün ad
etibarən 1 saat ərzində nəticələri açıqlanan sürətli tenderlər və ya ikitərəfli proseduralar əsasında aparılan əməliyyatlar daxildir. Bununla yanaşı, Mərkəzi Bank bank sisteminin uzunmüddətli likvidlik mövqeyini dəyişmək məqsədi ilə birbaşa borc kağızlarının satılması/alınması, həmçinin uzumüddətli repo/əks-repo və ya Bank sertifikatlarının satılması/alınması üzrə struktur
16 İngilis dilində qarşılığı “price maker” – bazar iştirakçısının qiymətləri müəyyənləşdirmək və ya ona təsir etmək imkanının olması. 22
Kommersiya bankları Avropa Mərkəzi Bankının marjinal borc və depozit imkanından istifadə edərək girov əsasında gecəlik kredit götürə və ya depozit qoya bilərlər. Bu daimi imkanlar üzrə təyin olunan faiz dərəcələri dəhlizin yuxarı və aşağı hədlərini müəyyənləşdirir. (vi) Federal Ehtiyatlar Sistemi Federal Ehtiyatlar Sisteminin banklar üçün təyin etdiyi məcburi ehtiyatların saxlama dövrü 2 həftə təşkil etməklə bir pul siyasəti komitəsindən digər pul siyasəti komitəsinə qədər davam edir. Məcbur ehtiyatlar orta yanaşması əsasında hesablanır və 2008-ci ildən Fed bütün bank ehtiyatları üçün remunerasiya ödəyir. Federal Ehtiyatların Açıq Bazar Əməliyyatları komitəsi Fed fond dərəcəsi (gecəlik faiz dərəcəsi) üzrə hədəf səviyyə müəyyən edir. Federal Ehtiyatların müvafiq strukturu açıq bazar əməliyyatları vasitəsi ilə bazar qurucular ilə repo/əks repo, həmçinin birbaşa satış/alış əməliyyatları aparır. İlk əvvəllər bank ehtiyatlarına ödənən remunerasiyalar Fed fond faiz hədəfindən 75 faiz bəndi aşağı təyin olunurdu. Lakin 2008-ci ilin dekabr ayından Fed bankların ehtiyatları üzrə 0.25 faiz remunerasiya ödəyir. 2003-cü ildən aktiv fəaliyyətdə olan daimi kredit imkanı üzrə faizlər öncələri Fed fond faiz hədəfindən 100 faiz bəndi yüksək təyin olunsa da, son dövrlər Federal Ehtiyatlar Fed fond faizini 0-0.25 faiz intervalında saxlamağa çalışır.
Bu bölmədə bank sektorunda likvidlik idarəetməsi üzrə ölkəmizin təcrübəsi, həmçinin banklararası bazarda aparılan əməliyyatlar və Mərkəzi Bankın siyasət faiz dərəcəsinin (yenidən maliyyələşdirmə dərəcəsi) digər faizlərə transmissiyası tədqiq edilir.
Mərkəzi Bankın likvidlik idarəetməsi Bankın transmissiya kanalının ən vacib elementidir. Əvvəlki bölmədə də qeyd olunduğu kimi, praktikada mərkəzi banklar likvidlik idarəetməsi zamanı struktur likvidlik defisitin yaranmasına çalışırlar. Çünki, struktur likvidlik profisitinin (SLP) mövcud olması mərkəzi banklar üçün bir sıra çətinliklər yaradır. Bunlardan ən mühümü, likvdilik profisitinin mərkəzi bankın transmissiya kanalının effektivliyini əhəmiyyətli aşağı salmasıdır. Şəkil 8-də 2003-2008-ci illəri əhatdə edən dövr ərzində Mərkəzi Bankın analitik balansı əsasında aylıq stuktur likvidlik mövqeyi hesablanmışdır. Dövrün tədqiqi göstərir ki, həmin dövr ərzində bank sektorunda likvidlik profisiti mövcud olmuş, heç bir tarixdə defisit müşahidə olunmamışdır. Başqa sözlə, likvidlik “bolluğu” bank sektorunun “struktur” (uzunmüddətli) mövqeyini xarakterizə etmişdir. Xüsusilə, neft bumunun müşahidə edildiyi dövrdə bank sektorunun depozit portfelinin sürətlə artmasına paralel olaraq, likvidlik profisitinin mütləq qiymətində də kəskin artım müşahidə olunmuşdur. Yüklə 0,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|