Targeting: what promises do country
Yüklə 0,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 1.
5
Açıq bazar əməliyyatlarından fərqli olaraq daimi (hazır) imkanlar qarşı tərəfin təşəbbüsü ilə sistemə likvidliyin verilməsi və ya absorbsiyası üçün istifadə olunur. Daimi imkanlar daha çox “təhlükəsizlik qapağı” funksiyasını görür və gün ərzində hər an istifadə imkanı mövcud olsa da, daha çox onlara ticarət gününün sonuna doğru müraciət olunur. Daimi imkanlar bir qayda olaraq bazar faizindən yüksək faizlə kredit verir, aşağı faizlə isə depozit götürür. Daimi imkanlara (i) gecəlik verilən girovlu kreditlər (ii) gecəlik remunerasiya olunmuş depozitlər (iii) gecəlik repo və ya əks-repo əməliyyatları (iv) xarici valyuta satılması və ya alınması (v) gecəlik xarici valyuta svopları daxildir. Demək olar ki, bütün mərkəzi banklar kommersiya banklarına daimi kredit imkanları təqdim edir. Belə ki, kommersiya banklarına siyasət (hədəf) faizinin üstündə müəyyən olunmuş marjayla və girov əsasında limitsiz kredit təklif edilir. Çox vaxt bu imkanlar üzrə faiz dərəcəsi müvafiq müddət strukturuna malik bazar faizləri üçün tavan rolunu oynayır. Digər tərəfdən, mərkəzi banklar müvafiq müddət strukturuna malik bazar faizləri üçün döşəmə rolunu oynayan depozit imkanlarını da kommersiya banklarına təklif edir.
olunmuş və onların mərkəzi bankda saxlamalı olduğu ehtiyatlardır. Tarixən, məcburi ehtiyatlar mərkəzi banklar tərəfindən prudensial alət kimi istifadə olunsa da, son dövrlərdə onun bu sahədəki rolu azalmışdır. Bu daha çox, maliyyə bazarlarının inkişafı, ehtiyatlara orta yanaşmasının gətirilməsi, mərkəzi bankın daimi imkanlarının rolunun genişlənməsi, və s. amillərlə bağlıdır. Praktikada bankların məcburi ehtiyatlarının remunerasiya olunması əvvəllər mövcud olmasa da, son dövrlərdə həmin hesablardakı ehtiyatların remunerasiya olunması tendensiyası güclənmişdir.
Gəlirlilik əyrisi və qısamüddətli faiz dərəcəsi Praktikada əksər mərkəzi banklar aktiv siyasət aləti kimi faiz dərəcəsinə müraciət edir. Məlumdur ki, faiz dərəcələrinin dövrü strukturu müxtəlifdir – praktikada müddəti 1 günlük gecəlik faizlər kimi qısamüddətli faiz dərcələri ilə birgə müddəti 10 illəri əhatə edən uzunmüddətli faiz dərəcələrini də müşahidə etmək mümkündür. Faiz dərəcələrinin dövrü strukturunu – investisiya müddəti ilə müvafiq faiz dərəcələri arasındakı aslılığı gəlirlilik əyrisi əks etdirir (Şəkil 1-2). Ümumiyyətlə, praktikada borc alma dövrü (müddəti) diskret qiymətlər aldığından gəlirlilik əyrisini hamar əyri kimi müşahidə etmirik və əksər hallarda, onun empirik qiymətləndirilməsi tələb olunur. Qeyd edək ki, gəlirlilik əyrisinin forması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir və makroiqtisadi vəziyyət haqqında qiymətli informasiya daşıyır. Məsələn, Federal Ehtiyatların keçmiş sədri Alan Qrinspan bir çox çıxışlarında gəlirlilik əyrisini müxtəlif komponentlərə bölüb makroiqtisadi vəziyyətlə bağlı formalaşan gözləntilər haqqında mülahizələr yürütməyi xoşlayırdı (Qrinspan (2005a,b)). Bir çox hallarda gəlirlilik əyrisi likvid bazara malik olan dövlət istiqraz kağızları üzrə hesablanır. Düzdür, müxtəlif özəl və ya dövlət şirkətlərinə məxsus istiqraz kağızları üzrə də
6
gəlirlilik əyrisi hesablana bilər. Lakin bu zaman bir sıra məqamları – likvidliyi, bazarın seqmentasiyasını, idiosinkratik riskləri və digər amilləri nəzərə almaq tələb olunur. Bütün bu problemlərin qarşısını almaq üçün gəlirlilik əyrisi əksər hallarda aktiv bazara malik dövlət istiqraz kağızları üzrə qiymətləndirilir. Digər tərəfdən, risksiz dövlət istiqrazları üzrə hesablanan gəlirlilik əyrisi digər qiymətli kağızların (məsələn, korporativ, və s.) qiymətlərinin müəyyənləşdirilməsində bençmark rolunu oynayır və bu səbəbdən, onun hesablanması mühüm praktiki əhəmiyyət kəsb edir. Risksiz (dövlət istiqrazları) faiz dərəcələrinin dövrü strukturunun müəyyən olunması haqqında müxtəlif nəzəriyyələr mövcuddur. Gürkaynak və Urayt (2012) bunlardan ən məşhurları kimi faiz dərəcələrinin gözləntilər hipotezi və affin (xətti) strukturu nəzəriyyələrini göstərir. Həmin məqalədə müəlliflər faiz dərəcələrinin dövrü strukturunda mövcud olan bir sıra anomaliyaları izah etmək üçün mövcud baxışlara əlavə olaraq bazar seqmentasiyası ilə bağlı mülahizələri də irəli sürürlər. Lakin bu məqalədə həmin nəzəriyyələrin təfsilatına enməyi düşünmürük və burada faiz dərəcələrinin dövrü strukturunun formalaşmasını gözləntilər hipotezi əsasında izah etməyə çalışacağıq. Şəkil 1. DQK (ABŞ) gəlirlilik əyrisi (09 -04-2015) Şəkil 2. DQK (ABŞ) gəlirlilik əyrisi (09-05-2006)
bazası əsasında, genişləndirilmiş Nelson-Sigel yanaşmasından istifadə etməklə aparılmışdır. Mənbə: Gürkaynak və digərləri (2006) Beləliklə, istiqrazlar üzrə faiz dərəcələrinin dövrü strukturunun formalaşmasına nəzər salaq. Uzunmüddətli istiqrazlar üzrə faiz dərəcəsinin müəyyənləşdirilməsini forvard kağızları üzrə faizlərdən istifadə etməklə izah etmək mümkündür. Məsələn, qiymətli kağızlara 2 illik yatırım etmək istəyən investor bunu iki üsulla həyata keçirə bilər. Birinci üsulda, investor birbaşa 2 illik istiqraz ala bilər. İkinci üsulda isə, investor 2 il arxa-arxaya 1 illik istiqrazlar satınala bilər. Praktikada biz 1 və 2 illik istiqrazlar üzrə faiz dərəcələrini müşahidə edə bilirik. Deməli, bu gün biz növbəti investisiya dövrü üçün (1 il bundan sonra) gələcək 1 illik istiqrazlar üzrə faiz dərəcəsini asanlıqla müəyyənləşdirə bilərik. Beləliklə, 1 il bundan sonra qüvvəyə minən 1 illik istiqrazlar üzrə faiz dərəcəsi (1 il sonrakı 1 illik) forvard faiz dərəcəsidir. Ümumiləşdirsək, 0.0000 0.5000
1.0000 1.5000
2.0000 2.5000
3.0000 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 gə li ri lik müddət faktiki
hesablanmış 4.6000
4.7000 4.8000
4.9000 5.0000
5.1000 5.2000
5.3000 5.4000
5.5000 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 gə li ri lik müddət faktiki
hesablanmış Yüklə 0,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|