Tarih Okulu Dergisi (tod) Journal of History School (johs)



Yüklə 290,35 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/12
tarix05.02.2018
ölçüsü290,35 Kb.
#24751
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12

Makedonya’da 6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe Tarih Ders Kitaplarında Osmanlı-Türk Algısı 

[809] 


Osmanlılara  karşı  isyan  etmesini  teşvik  edip  desteklediğinden  bahsedilmiştir 

(Açkoska ve diğerleri, 2009: 17-19). Bu konudaki fikriyat genel manada doğru 

kabul edilebileceğinden burada bir eleştirimiz söz konusu olmayacaktır. Ayrıca 

Avrupa’da  özellikle  sanayi  devrimi  ve  Fransız  İhtilalinin  yaydığı  fikirlerin 

özellikle  çok  uluslu  yapıyı  arz  eden  Osmanlı,  Rusya ve  Avusturya-Macaristan 

üzerinde  derin  endişeler  oluşturduğunun  (Açkoska  ve  diğerleri,  2009:  20-21) 

dile getirilmesi de son derece özet bir bilgi olmasına rağmen eleştirilmeyecektir.  

Kitabın  “XVIII.  asırda  Osmanlı  İmparatorluğu”  başlıklı  bölümünde 

Osmanlıların genel durumu büyük toplumsal, askeri, siyasi ve iktisadi krizlerle 

uğraşan  bir  devlet  şeklinde  aktarılmıştır.  Hatta  Avrupalı  devletlere  nazaran  en 

geri  kalmış  siyasi  yapının  Osmanlılar  olduğu  ve  bu  hallerinden  dolayı  da 

kendilerine  “hasta  adam

2

”  yakıştırmasının  yapıldığı  öne  sürülmüştür.  Ayrıca 



1803 tarihli bir İngiliz raporuna dayandırılan bilgilerle “Türkiye” ismiyle ifade 

edilen Osmanlı Devleti’nin hemem hemen tüm Avrupa’da korkunç düzensizlik, 

isyan ve barbarlık görüntüsü içinde olduğu bilgisine yer verilmiştir (Açkoska ve 

diğerleri: 30).  Hatta kitapta yer alan bir haritada Osmanlı topraklarının  hemen 

hemen  tamamı  sömürge  imparatorluklarının  etkisi  altında  kalan  topraklar 

şeklinde işaretlenerek aktarılmıştır (Açkoska ve diğerleri: 24).  

Osmanlıların  ise  bu  siyasi  ve  iktisadi  bunalımdan  çıkmak  için  batılı 

devletlerden  borç  aldığı  ayrıca  içerisinde  barındırdığı  gayrimüslimler  özelinde 

Tanzimat ve Islahat

3

 Fermanlarının ilan edildiği ve bu reformlarında en sonunda 



siyasi bir yönetim değişikliğine

4

 gidildiğinden bahsedilmiştir. Ancak bu noktada 



Meşrutiyet yönetimini ilan eden Osmanlı Devleti Sultanı Aldülhamit’in çağdaş 

fikirlerin  karşıtı  olduğundan  dolayı  bu  yeni  yönetim  şeklini  benimsemeyerek 

feshettiği  ve  o  yüzden  de  “kanlı  sultan”  olarak  bilindiği  üzerinde  durulmuştur 

(Açkoska ve diğerleri, 2009: 31).  

“Osmanlı  egemenliği  altındaki  Balkan  Halklarının  Kurtuluş 

Hareketleri”  başlığı  altında  ve  özellikle  XIX.  asırda  Osmanlıların  gerileme 

göstermesiyle bu  durumdan fayda sağlamayı  düşünen  Balkan  halklarının fırsat 

                                                

2

 Aslında “hasta adam” ifadesi, Avrupa’da iktisadi manada gerileyen devletler için kullanılan bir 



tabirdir.  Bu  ifadenin  Osmanlılar  için  ilk  olarak  Rus  Çarı  Nikolay  tarafından  1853’te 

“kollarımız  arasında  hasta,  ağır  hasta  bir  adam  var”  (Hasan  Tahsin  Fendoğlu,  Modernleşme 



Bağlamında  Osmanlı-Amerika  İlişkileri  1786-1929,  Beyan  Yayınları,  İstanbul  2002,  s.238.) 

şekliyle dile getirildiği bilinmektedir.  

 

3

  Yenilik  düzenlemelerinin  aktarıldığı  bölümde;  1839  yılında  ilan  edilen  Tanzimat  Fermanı 



“Gülhane Hatişerifi” şeklinde verilirken, 1856 yılında ilan edilen Islahat Fermanı ise “1856 … 

Hatihumayün’u” olarak isim eksikliğiyle aktarılmıştır. 

4

 I.Meşrutiyet İlanı, Anayasanın kabulü ve Parlamentonun kurulması. 




Selçuk Ural 

[810] 


yakaladığı  üzerinde  durulurken,  Balkan  halklarının  bu  isyan  girişimleri  ise  bir 

kurtuluş hareketi şeklinde sunulmuştur. Bu kurtuluş hareketlerinin de ilk olarak 

Yunanlılar  tarafından  “Etnik-i  Eterya”  ve  Bulgarlar  tarafından  da  “Bulgar 

Devrim  Merkez  Komitesi”  isimli  cemiyetlerin  kurulmasıyla  başlatıldığı 

belirtilmiştir.  Bu  cemiyetlerin  asıl  hedefinin  Balkanlarda  geniş  bir  ayaklanma 

başlatmak  olduğu  söylenirken,  yine  bu  grupların  ve  özellikle  “Etnik-i  Eterya” 

komitecilerini Osmanlılar içerisinde geniş bir komplocu ağı kurdukları da ifade 

edilmiştir.  Yunan  İsyanının  (1821)  bu  şekilde  başlatıldığının  altı  çizilip, 

Balkanlardaki  diğer  milletlerin  ise  Yunanlılar  kadar  ayaklanma  teşkilatını 

hemen  kuramadıkları  da aktarılan bilgilere ilave  edilmiştir. Ancak  nihayetinde 

Balkanlardaki  en  geniş  çaplı  ve  geniş  toprak  parçasını  etkileyen  bu 

hareketlenmelerin  hiçbir  ayrıntı  verilmeden  XIX.  asrın  sonlarına  doğru 

gerçekleşen  ve  1878  Berlin  Kongresince  sonlandırılmaya  çalışılmış  ancak 

başarılamamış isyan ve çarpışmalar olduğu söylenmiştir (Açkoska ve diğerleri, 

2009: 33-34). Ayrıca Sırpların başlattıkları isyan için  örgütlü bir yapılanmadan 

bahsedilmemişken  aynı  zamanda  bu  isyanın  merkezi  idareye  karşı  olmayıp 

yerelde başlatıldığı da belirtilmiştir (Açkoska ve diğerleri, 2009: 39). Ancak bu 

noktada da Sırpların asıl  hedeflerinin  müstakil bir devletleşmeye  doğru gidişat 

olduğu fikrinden ziyade yereldeki Osmanlı idari anlayışına baş kaldırma olduğu 

vurgulanmaya çalışılmıştır. Kitabın geri kalan kısmında ise genel olarak Bulgar, 

Yunan  ve  Arnavut  kitlelerinin  Osmanlı  aleyhine  isyan  teşebbüsleri  üzerinde 

durulmuştur.  Tüm  isyanların  temelinde  de  genellikle  Osmanlıların 

Balkanlardaki  yönetim  zafiyetleri,  iktisadi  geri  kalmışlık,  Rusya  ve 

Avusturya’nın isyanları teşvik ve desteği gösterilmiştir.  

Kitapta  Osmanlı  Devletinin  XIX.  asırdaki  durumuyla  ilgili  olarak  en 

ilginç benzetmeler ise aynı tarihlerdeki bir Avrupa kentiyle bir Osmanlı kentinin 

karşılaştırılmasının  bazı  örnek  resimlerle  öğrenciler  tarafından  yapılmasının 

istenmesi  olmuştur  (Açkoska  ve  diğerleri,  2009:  37).  Ancak  içinde  bulunulan 

yüzyıl  itibariyle  Osmanlı  Balkan  şehirlerinin  diğer  Avrupa  şehirlerinden  geri 

kalır  hiçbir  noktasının  olmadığı  belirtilmelidir.  Hatta  Osmanlı  öncesi  Balkan 

şehirlerinin  fiziki  ve  içtimai  durumları  dikkate  alınırsa  Osmanlıların  Balkan 

şehirlerine  kattıkları  değer  çok  daha  iyi  anlaşılabilir.  Türkler  Balkanları  hızla 

canlandırmışlar, başta kentler olmak üzere çok sayıda yerleşim merkezi kurarak 

Balkanlarda yeni bir  medeniyet  meydana  getirmişlerdir. Balkanlar, bir ülkenin 




Yüklə 290,35 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə