vivo
TARİX-İ QEZELBAŞAN
24
Bu tayfanın böyük əmirlərindən biri Rüstəm bəy Təvaçidir
143
ki, Səncəq
döyüşündə
144
əsir düşdü.
Bu tayfanın böyük əmirlərindən biri də Pir Məhəmməd bəy Sanidir ki,
Həsən padşahın əmirlərindən idi və Tərcan döyüşündə dedi ki: «mən Həsən padşa-
ham!» Ona görə Sultan Məhəmmədin əmri ilə Tokat qalasında dustaq edildi
145
.
Bu tayfanın əmirlərindən biri də Qaraxan bəydir ki, Qara Yusifin adından
Həmədan hakimi idi.
Başqa birisi Sərxan bəydir. O da Qara Yusifin böyük əmirlərindən idi.
Daha biri
–
Yaqub bəy Mirza İskəndərin böyük əmiri idi.
Başqa birisi Məhmad bəydir ki, Sultan Xəlil zamanında böyük əmir idi.
Baharlu tayfası
Onların böyük əmiri Əlişəkər bəydir ki, Cahanşah padşahın adından uzun
illər Həmədan, Vorucerd və Nəhavənd
146
hakimi olmuşdur. Cahanşah onu Rüstəm
Tərxan və başqa yaxın adamları ilə birlikdə Həsən padşahla döyüşə göndərdi və
(o), Mardində əsir düşdü
147
, o həzrət onu azad etdi və yenidən Həmədan hakimi
oldu.
Onun övladları Pirəli bəy, Yarəli bəy və Bayram bəy də böyük əmirlər
idilər. Pirəli bəy Səncəq döyüşündə Həsən padşah tərəfindən tutuldu və o həzrət
onu azad etdi. Ondan sonra Cahanşahın kor edilmiş oğlu (Əbu) Yusif Mirzanı taxta
çıxardı və Nuzul
148
şəhəri ətrafında Lur-i kuçek
149
hakimi ilə vuruşdu və onu öldür-
dü. Axırda (həmin) şəhər yaxınlığında Həsən padşahın oğlu Uğurlu Məhəmməd
tərəfindən məğlub edildi və Sultan Hüseyn Mirzaya (Bayqaraya) pənah apardı.
Bu tayfanın böyük əmirlərindən biri Şahvəli bəydir ki, Səncəq döyüşündə
öldürüldü.
Başqa birisi Əlişəkər (bəyin) nəvəsi Bayram xandır
150
ki, Humayun padşa-
hın
151
əmir əl-ümərası idi. Onun ölümündən sonra Cəlaləddin Əkbəri
152
taxta
çıxardı və bütün (zəruri) tədbirləri gördü. Axırda paxılların fitnəsi ilə onların
arasına düşmənçilik düşdü və (Bayram xan) çox vuruşlardan sonra Həccə yollandı
və yolda hindlilər tərəfindən öldürüldu.
Onun oğlu layiqli xidmətlərinə görə xanlar xanı (xan-xanan) oldu
153
və
Cəlaləddin Əkbər padşah ona Sultan Hüseyn Mirza Səfəvinin
154
oğlu Rüstəm
Mirza ilə birlikdə Dəkən ölkəsini
155
tutmağı həvalə etdi və o tərəflərin əksəriyyətini
tutdu; hazırda o məmləkətin hökmdarıdır.
vivo
TARİX-İ QEZELBAŞAN
25
Cagirlu tayfası
Onların böyük əmiri Əmir Bəstamdır ki, illərlə Qara Yusif Türkmanla
vuruşdu və axırda onun əmir əl-ümərası oldu. (Onun) oğlanlarından Əmir Bayəzid
Cahanşah padşahın divan əmiri (əmir-i divan) idi və ölümündən sonra qardaşı
Əbülfəth bəy onu əvəz etdi.
Bayəzid bəyin oğlu Ömər bəy Cahanşahın böyük əmiri idi və Həsənəlinin
məğlubiyyətindən sonra Əbu Səidin xidmətinə keçdi və axırda Həsən padşah
tərəfindən əsir tutuldu.
Əli bəy Cahanşahın böyük əmiri idi və Səncəq döyüşündə Həsən padşahın
qoşununun əlinə keçib öldürüldü.
Qaramanlu tayfası
Əmir Qaraman Qara Yusif zamanında bütün əmirlərdən böyük idi və Şir-
van padşahı Sultan İbrahimlə döyüşdə
156
qəhrəmanlıqlar göstərmişdi.
Piri Qaraman Mirza İskəndərin böyük əmiri idi və ondan üz döndərib
Cahanşaha qoşuldu.
Bəxtiyar bəy Cahanşah zamanında ona pənah gətirdi. Buna görə Həsən
padşah Sufi Xəlil Mosulluya Süleyman bəy Pornak və Əli bəy Ağacəri kimi böyük
əmirlərlə birlikdə onu aradan götürməyi tapşırdı. Sufi Xəlil qəflətən onun üstünə
hücum çəkdi və Bəxtiyar bəyi iki yüz nəfər mülazimi ilə birgə qətlə yetirdi.
Və başqa birisi Bayram bəydir ki, I Şah İsmayıl zamanında Bəlx valisi idi
və o həzrətin bacısının əri idi. Nəcm-i Sani ilə birlikdə Qicduvanda həlak oldu.
Onların əmirlərindən biri də Yarməhəmməd bəydir. (O), Qara Yusif
zamanında böyük əmir idi.
Sədlu tayfası
Onların böyük əmiri Pirhüseyn bəydir ki, Ələşkerd döyüşündə
157
Mirza
Şahruxun mülazimləri tərəfindən öldürülmüşdü.
Hüseyn Sədlu Cahanşahın adından Astrabad hakimi idi və Sultan Hüseyn
Mirza Bayqara ilə vuruşub həlak oldu.
Başqa biri Saru Pirəlidir. Cahanşah Bağdadı fəth edəndə, o, Dəclədə
boğuldu. Onun oğlanları Mirsübhan bəy və Əmir bəy Həsən padşahın əmirlərindən
idilər.
vivo
TARİX-İ QEZELBAŞAN
26
Pirhüseyn bəyin övladlarından Alovxan bəy Şah Təhmasib zamanında
kiçik əmir idi.
Fərhad xan Bayram bəyin övladlarından idi və I Şah Abbasın zamanın-
da
158
yüksək sultanlıq rütbəsinə çatdı, bir müddət tam əzəmət və istiqlal ilə fələk
vüqarlı padşahın xidmətində ixtiyar və iqtidar sahibi idi. Səltənətin əsas dayağı idi
və onun düzgün rəyi olmadan hakimlərin təyini və çıxarılması, mühüm işlərin
icrası baş vermirdi. Yüksək «Övlad» («fərzənd») ləqəbinə layiq görülmüşdü və heç
bir xoşbəxtin təsəvvür edə bilməyəcəyi ali bir rütbəyə və möhtərəm mənsəbə
yetişmişdi. Bütün işlərdə və cəmi məsələlərdə etibar və etimad nöqtəsi olmuşdu.
Axırda vəfasız fələk öz köhnə adətini göstərdi və onu kiçik bir təqsirlə asiman
saraylı padşahın gözündən saldı.
Tale mənhus olub bəxt dönəndə ulduzlar və fələklər də öz təsirini göstərib
işini sona yetirdilər. İzzət və dövlət tacı ilə fəxr edən başını nizəyə keçirib Heratın
bazar və məhəllələrində gəzdirdilər
159
.
Bu qəziyyə 1007-ci ilin məhərrəm ayında (4.VIII.
–
2.IX.1598) Heratda I
Şah Abbas Xorasanı özbəklərdən azad edəndə baş vermişdi və «fəth-e heri şod»
ifadəsi onun tarixini göstərir
160
.
(Fərhad xanın) qardaşı Zülfüqar xan hazırda mötəbər xanlardan biridir və
səxavətinin çoxluğu ilə öz təbəqəsindən və taylarından seçilir və üstündür. I Şah
Abbas onu Ruma səfir göndərdi və o, faydalı təsiri olan həmin səfərdə səy və
mərdanəlik göstərdi. Yuxarılar və aşağılar arasında həmin səfirlik məlum və məş-
hur, insaf sahiblərinin dili və ağzında məzkurdur. Hal-hazırda Ərdəbilin hakimliyi
ona tapşırılmışdır.
Hacılu tayfası
Şahəli bəy (...) əmirlərdən olmuşdu və 909-cu ildə (26.VI.1503
–
13.VI.
1504) Vəramində Hüseyn Kiya Çəlavi
161
tərəfindən öldürülmüşdü.
Və bu tayfanın əmirlərindən biri Kor Seyiddir.
Bayburtlu tayfası
Bu tayfa Ərzincan yaxınlığında yerləşən Bayburtdandır və onların böyük
əmiri Qaraca İlyasdır ki, I Şah İsmayılın cülusunun əvvəllərində onun hüzuruna
gəlmişdi
162
.
Dostları ilə paylaş: |