TariXİ MƏlumatlar



Yüklə 331,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/8
tarix09.03.2018
ölçüsü331,01 Kb.
#31022
1   2   3   4   5   6   7   8

 

16

 



-

 

İpək sənayeçilərinin ilk tətil keçirməsi (1912) 



-

 

Xaricdə ali təhsil alan ilk Azərbaycanlılar – XIX əsrin II yarısında Rusiyada Ağa bəy Yadigarov,  



Almaniyada Məmmədağa Şahtaxtiniski və.b olmuşdu 

- İlk ali təhsil və ilk tibb bacısı ixtisası alan Azərbaycanlı qadın Ə.Şıxlıniskinin həyat yoldaşı Nigar Şıxlıniski olmuşdu 

 

XI SİNİF. İlk (dəfə) : 

 

-



 

İlk Azərbaycan parlamenti – 1918-ci il, dekabırın 7-də açıldı (İlk sədri isə - Ə.Topçubaşov) 

-

 

İlk Universitet BDU-nun açılması (15.XI.1919) 



-

 

Şərq xalqlarının ilk qurultayının Bakıda keçırilməsi (1920) 



-

 

AK(b)P-in ilk qurultayının keçirilməsi: AK(b)P yaradılması 



-

 

SSSR-nin ilk konistitutsiyasının qəbulu (1921) 



-

 

Azərbaycan SSR-in ilk qurultayının keçirilməsi 



-

 

Azərbaycan SSR-nin ilk konistitutsiyasının qəbulu (1921) 



-

 

SSRİ məkanında ilk dəfə elektirik dəmir yolu xətti Bakıda istifadəyə verildi. 



-

 

1924-cü ildə Suraxanıda ilk turbobur vasitəsilə quyu qazılması 



Sənayeləşdirmə dövründə Bakıda şəhərlə neft rayonları arasında ilk elektirik dəmiryol xətti çəkildi 

Sənayeləşdirmə dövründə Azərbaycan SSR - aqrar ölkədən aqrar-sənaye ölkəsinə çevrildi 

Şərq dünyasında ilk Konservatoriya 1921-ci ildə Bakıda açılmışdı 

1924-cü ildə Bakıda ilk radio qurğusu quraşdırıldı. 1926-cı ildən ilk radiostansiya fəaliyyətə başladı 

-

 



Bakıda ilk ümumdünya Türkoloji qurultayın keçirilməsi (1926) 

-

 



Radionun açılması (1924), 1926-cı ildəsə ilk Radio stansiya açılması 

-

 



Azərbaycanda ilk televiziyayanın açılması (14.II.1956) 

-

 



Ə.Bədəlbəyli “Qız qalası” baleti ilə ilk Azərbaycan baletinin yazılması (1940) 

-

 



İlk Azərbaycan Sovet İttifaqı qənrəmanı adını – İsrafil Məmmədov alması 

-

 



İlk Azərbaycan Sovet İttifaqı şairi adına S.Vurğun layiq görülməsi 

-

 



İkinci dünya müharibəsi zamanı yaradılan ilk “milli diviziya” 416-cı polk idi (1942) 

-

 



İlk dəfə Xəzər dənizində  neft-mədən eskadasının qurulması 

-

 



Suraxanıda “turbobur” usulu ilə ilk dəfə quyu qazılması (1924) 

-

 



Dünyada ilk dəfə dəmir yolu İngiltərədə çəkilmişdi (1825). Azərbaycanda isə 1883-cu ildə oldu 

-

 



İlk elektirik dəmir yolunun çəkilməsi (1937) 

-

 



İlk səsli filimimiz “Mavi dəniz sahilində” filmidir (1924-1938) 

-

 



İlk Konservatoriya açılması (1922) 

-

 



II Dünya müharibəsi zamanı Azərbaycanlıların qəhrəmanlıqları  haqda ilk xəbər – Brest qalasından gəldi 

-

 



Bakı Metropoliteninin işə başlaması (1967) 

-

 



Milli Ensklopediyaların nəşr olunması (1976-1987) 

-

 



Çoxmandatlı seçki sistemi üzrə deputat seçkilərinin keçırilməsi (1987) 

-

 



İlk qaçqınlar Qafan və Mehri rayonlarından gəldi (1988, yanvar) 

-

 



İlk şəhidləri 1988-ci il fevralın 24-də Əsgəranda verdik 

-

 



SSSR-yə qarşı  Bakıda ilk etiraz mitinqləri 1988-ci il fevralın 19-da baş verdi 

-

 



İlk dəfə prezident vəvifəsi 1991-ci ildə təsis edildi 

-

 



İlk dəfə Referendum 1991-ci il, dekabırın 29-da keçirildi 

-

 



Azərbaycanın müstəqilliyini tanıyan ilk ölkə Türkiyə,sonra Rumuniya və Pakistan  oldu 

-

 



Mustəqil Azərbaycanın qəbul olduğu ilk beynəlxalq təşkilat – İKT idi 

-

 



Mustəqil Azərbaycanın ilk konistitutsyası 1995-ci il, 12 noyabırda qəbul okundu 

-

 



İlk bələdiyyə seçkiləri 1999-cu il, 12 noyabrda keçirildi 

-

 



Mustəqil Azərbaycanda ilk Parlament seçkiləri keçirildi (1995) 

-

 



Bakıda ilk İdman Olimpiya Kompleksi istifadəyə verildi (2000) 

-

 



Dünya Azərbaycanlılarının ilk qurultayının keçirilməsi (2001-ci il, 9-10 noyabır) 

-

 



İlk özəl orta məktəb olan “Müasir təhsil kompleksinin” fğaliyyətə başlaması (2001) 

-

 



İlham Əliyev Avropa Şurası, PA-nın vitseprezidenti seçilən birinci Azərbaycanlıdır 

-

 



Azərbaycan Gənclərinin I Konfransının keçirilməsi 

-

 



Əsrin Müqaviləsi əsasında qazılmış ilk neft quyusunun istismara verilməsi (1997) 

-

 



Şərqdə ilk dəfə olaraq Azərbaycanda ölüm hökmünün ləğv edilməsi (1998-ci il, 10 fevral) 

 

 

Torpaq mülkiyyət formaları 

 

III-VII əsrlərdə Sasanilər dövründə torpaq mülkiyyət formaları 



 



Dastakert – iri feodallara və Zərdüşd dininin kahinlərinə məxsus irsən keçən  torpaq mülkiyyəti idi 



 



Xostak - xırda və orta feodallara məxsus şərti torpaq mülkiyyəti  idi. Xostaqın əsas sahibi idi 


 

17

 



 

VII-IX əsrlərdə Ərəb ağalığı dövründə torpaq mülkiyyət formaları 



 



Dövlət – Xilafətdə feodal torpaq mülkiyyətinin əsas  forması olub divan,  yaxut sultan (xəlifə) torpaqları adlanırdı 



 



İqta – dövlət  tərəfindən orduda göstərdiyi hərbi hünərə və sədaqətli xidmətə görə verilən və daha geniş yayılmış 

torpaq mülkiyyəti forması idi. İqta  divan torpağından verilirdi. Xilafətdə  iqta sahibi məcburi hərbi mükəlləfiyyət  

daşımır, xəzinəyə müəyyən miqdarda vergi  verirdi. İqtanın iki forması var idi: a) Bağışlanan iqta - sabihinin şəxsi 

mülkiyyətinə  çevrilir və nəsildən-nəsilə keçirdi; b) İcarə  edilən iqta - hərbçilərə verilir, irsən keçə bilməz, lazım 

gəldikdə geri alına bilərdi 



 



Mülk - yerli feodalların mülkiyyətində olan  və sahibi malik adlanan torpaqlar idi 



 



Vəqf  -  müsəlman  aləmində  müqəddəs  yerlər  və  şəhidlər  üçün    nəzərdə  tutulan  və  müsəlman  dini  idarələrinin 

ixtiyarında olan torpaqlar idi. İcarəyə verilsə də, onu almaq, satmaq və xüsusi mülkiyyətə çevirmək olmazdı 



 

İcma torpaqları - əhaliyə məxsus əkin yerləri, biçənəklər, otlaqlar, meşələr, qəbiristanlıqlar və.s daxil idi 

 

IX-XI əsrlərdə  torpaq mülkiyyət formaları 



 

Divan - dövlətə məxsus olan və gəliri birbaşa xəzinəyə daxil olan torpaqlar idi 



 



Mülk  – Bu dövrdə ən geniş  yayılan torpaq mülkiyyət forması olub ayrı- ayrı  feodallara  məxsus idi. Mülk sahibi 

dövlətə torpaq vergisi verirdi 



 

İqta - dövlətə  xidmət müqabilində verilən, IX-XI əsrlərdə o qədər də geniş yayılmayan və inkişaf etməkdə olan 

şərti  torpaq  mülkiyyət  forması  idi.  Bu  dövrdə  onun  sahibi  olan  iqtidarların  xüsusi    mülkiyyətinə  çevrilirdi.  İqta  

sahibləri təsərrüfatla məşğul olmur və öz iqtidarlarını  icarəyə verirdilər 



 



Xalisə - ayrı-ayrı hökmdarların (xəlifələr, sultanlar və b.) və sülalərin mülkiyyətində  olan torpaq sahələri idi 



 



Vəqf    -  ayrı-ayrı  ruhanilərə  dini  və  xeyriyyə  müəssisələrinə,  məscidlərə,  mədrəsələrə  və  s.  verilirdi.  Vəqf 

torpaqlarında  yaşayan kəndlilər  vergini vəqf sahibinə verirdilər 



 

İlcə (hami) Azərbaycan kəndlilərinə məxsus olub, sonradan ərəb feodallarının əlinə keçmiş torpaqlar idi 



 



Camaat (icma) - dövlətin mülkiyyətində olub kəndlilərin istifadəsində olan torpaqlar idi. Bu torpaqlardan elliklə  

istifadə edən  camaat bunun  müqabilində dövlətə torpaq vergisi – xərac  verirdi 



 

XIII-XIV əsrlərdə Monqollar dövründə torpaq mülkiyyət formaları 



 



Divan - dövlətə məxsus olub, gəliri birbaşa xəzinəyə daxil olan torpaqlar idi  



 



İqta – xidmət müqabavilində verilən torpaqlar idi 



 



Bayrat -  istifadəsiz qalıb monqol feodallarının himayəsinə keçən torpaqlar idi 



 



İncu – Elxanilər dövründə meydana gələn və hökmdar, xan nəslinə məxsus torpaqlar idi 

 

XV əsrdə Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövründə torpaq mülkiyyət formaları 



 

Divan - dövlətə məxsus olub, gəliri birbaşa xəzinəyə daxil olan torpaqlar idi  



 



Xass ayrı-ayrı hökmdarların  və sülalərin mülkiyyətində  olan torpaqlar idi 



 



Mülk - yerli feodalların mülkiyyətində olan  torpaqlar idi 



 



Vəqf – dini idarələrə məxsus torpaqlar idi 



 



Soyurqal  -  Qaraqoyunlu  və  Ağqoyunlu  qoşununun  dayağı  olan  hərbi  əyanlara  müvəqqəti  istifadə  üçün  iqta 

əvəzinə verilən və irsən keçən torpaqlar idi 



QEYD: İqta ilə soyurqalın ümumi cəhəti onların dövlətə xidmət müqavilində verilmələri olsa da,  bir-birindən kəskin 

fərqlənirdi. Beləki, Soyurqal torpaq mülkü iqtadan fərqli olaraq irsən keçə bilərdi, sahibinin hüquqları daha geniş idi və 

vergi toxunulmazlığı hüququ var idi. 

 

 



XVI – XVII əsrlərdə Səfəvilər dövlətində mövcud oan torpaq mülkiyyət formaları 

 



Divan  –  dövlətə  məxsus  torpaqlar  idi.  Burdan    əldə  edilmiş  bütün  gəlirlər  dövlət  xərclərinin    ödənilməsinə  sərf 

edilirdi 

 

Xass – şah ailəsinə məxsus torpaqlar idi. Burdan əldə olunmuş gəlirlər şaha mənsub olsa da xəzinəyə əlavə edilir 



və şahın razılığı ilə xərclənirdi 

 



Tiyul – feodalların şərti torpaqları idi. Hərbi və mülki xidmət müqabilində verilirdi 

 



Mülk – feodalların şəxsi torpaqları idi 

 



Vəqf 

- məscidlərə və ruhanilərə məxsus torpaqlar idi 




Yüklə 331,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə