TarġXĠ 1941-2002-ci illər yeddġ CĠlddə



Yüklə 5,12 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə8/219
tarix30.09.2017
ölçüsü5,12 Mb.
#2502
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   219

20 

 

xətləri  istifadəyə  verilmişdi.  Azərbaycanda  dəmir  yol  xətlərinin  ümumi  istismar 



uzunluğu 1645,5 km-ə, o cümlədən ikinci dəmir yol xətlərinin uzunluğu 431 km-ə, 

avtoblokirovka  quraşdırılmış  dəmir  yol  xətlərinin  uzunluğu  isə  181  km-ə 

çatdırılmışdı.

90

 



Azərbaycan dəmir yolunda növbə planını yerinə yetirənlər -"ikiyüzçülər" və 

"beşyüzçülər" hərəkatı geniş yayılmışdı. 

1943-cü ildə Zaqafqaziya dəmir yolu Bakı şöbəsinin bir qrup işçisi orden və 

medallarla  təltif  olunmuşdu.  Bakı  lokomotiv  deposunun  qatar  sürücüsü  Firudin 

Ağayevə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adı verilmişdi.

91

 Dəmiryolçulardan 36 nəfəri 



orden  və  medallarla,  116  nəfər  isə  SSRİ  Dəmir  Yolları  Komissarlığının  Şərəf 

nişanı ilə təltif edilmişdi.

92

 

1941-1945-ci 



illərdə 

Zaqafqaziya  dəmir  yolunun  Bakı  şöbəsi 

dəmiryolçuların  fədakar  əməyi  nəticəsində  cəbhəyə  və  xalq  təsərrüfatının 

ehtiyacları üçün 1 mln 600 min vaqon,

93

  o  cümlədən  480 min  vaqona  qədər  quru 



yük və 500 min sistern neft məhsulları göndərmişdi.

94

 



Azərbaycan  dəmiryolçuları  azad  olunmuş  rayonların  dəmiryolçularına  da 

köməklik  göstərirdilər.  Depo  və  yol  emalatxanalarının  kollektivləri  bu  rayonların 

stansiyalarına  avadanlıq  və  alətlər  göndərmişdilər.  Bakı  və  Biləcəri  depolarından 

Stalinqrad,  Tixoretski,  Minvod,  Qafqaz  və  başqa  stansiyalar  üçün  36  adda  1000-

dən  çox  alət,  iki  kompleks  "Bekker"  qaldırıcı  kranı,  şpalları  qaldırmaq  üçün 

avadanlıq,  üç  elektrik  mühərriki,  dörd  çilingər  dəzgahı,  Kirovabad  (Gəncə) 

deposundan  Şimali  Qafqaz  dəmiryolçularına  beş  dəst  çilingər  aləti,  100-dən  çox 

parovoz borusu, on dəst ressor və s. materiallar yola salınmışdı.

95

 

Xəzər  Gəmiçiliyi  İdarəsi  (Kaspflot)  və  neftdaşıyan  Xəzər  Neft  Gəmiçiliyi 



İdarəsini (Kasptanker) təmsil edən Xəzər dəniz nəqliyyatı Azərbaycanın nəqliyyat 

sistemində  əhəmiyyətli  yer  tuturdu.  1941-ci  il  iyunun  1-nə  olan  məlumata  görə, 

"Kasptanker"in  ümumi  yükgötürmə  qabiliyyəti  205,720  ton  olan  69  tankeri, 

"Kaspflot"un isə ümumi yük tutumu 79330 ton olan 76 gəmisi var idi.

96

 

1941-ci  ilin  avqustunda  SSRİ  Dəniz  Donanması  Xalq  Komissarlığının 



göstərişi ilə bu idarələrdən Xəzər Hərbi Donanmasına sərnişin daşımaq məqsədilə 

ümumi  yük  tutumu  14718  ton  olan  11  tanker  ayrılmışdı.

97

  "Dağıstan", 



"Türkmənistan",  "Qırğızıstan"  sərnişin  teploxodları  yaralıları  daşımaq  üçün  üzən 

hospitala çevrilmişdi. 

1941-ci  ilin  avqustunda  "Kaspflot"  və  "Kasptanker"in  30  gəmisi,  o 

cümlədən  "Dağıstan",  "Baksovet",  "Osetiya",  "Kuybışev",  "Spartak",  habelə 

"Komintern" tankeri Xəzər sahilində döyüş əməliyyatlarında fəal iştirak etmişlər. 

Xəzər dəniz nəqliyyatçıları əsl qəhrəmanlıq hünəri göstərirdilər. 1942-ci ilin 

yayında  Bakı  dəniz  limanının  müxtəlif  təyinatlı  yüklərlə  dolu  olduğu  bir  vaxtda, 

DMK-nın təcili tapşırığı ilə səkkiz gün ərzində Bakıdan Krasnovodska 25 min ton 




21 

 

marqans  filizi,  2,5  min  ton  metal  xəlitəsi  və  3  min  ton  kükürdün  yola  salınması 



buna əyani sübutdur.

98

 



1942-ci  ilin  ortalarında  Xəzər  dənizində  vəziyyət  xeyli  mürəkkəbləşmişdi. 

Stalinqrad yaxınlığında döyüşlərlə yanaşı, alman-faşist təyyarələri dəmir yolları və 

gəmiləri  də  ardıcıl  bombalayırdılar.  Xəzər  dənizçiləri  düşmən  təyyarələrinin 

gəmilərə  basqınlarını  dəf  etməli  olurdular.  1942-ci  ilin  oktyabrında  Həştərxana 

gedən  "Ağa-malıoğlu"  gəmisi,  "Jdanov"  tankeri  havadan  hücum  nəticəsində  zədə 

almış,  ağacdan  düzəldilmiş  21  saylı  şalanda  yanmış,  həmin  ilin  noyabrında  isə 

yenə həmin istiqamətdə hərəkət edən "Qulubəyov" tankeri və "Amerika" şalandası 

batırılmışdı.

99

 

Neftdaşıyan donanmanı hava basqınlarından müdafiə etmək üçün tankerlərə 



müdafiə topları, zenit pulemyotları qoyulmuşdu. Düşmən təyyarələrinin basqınları 

zamanı  da  Xəzər  dənizçiləri  böyük  igidlik  və  mərdlik  göstərirdilər.  "Çiçerin" 

gəmisinin heyəti bir düşmən təyyarəsini vurmuşdu. 

Xəzər  dənizçiləri  benzin  daşımağa  uyğunlaşdırılmamış  neftdaşıyan 

gəmilərlə Mahaçqaladan Həştərxana və Krasnovodska 329 min ton neft məhsulları, 

o cümlədən 135 min ton benzin daşımışdılar.

100

 

Xəzər dənizçiləri dünya təcrübəsində ilk dəfə olaraq Bakı nefti doldurulmuş 



sisternləri  gəmilərin  yedəyinə  alıb  aparırdılar.  Bu  üsulla  onlar  Bakıdan 

Krasnovodska 35 neftdaşıyan dəmir yol sisterni, Mahaçqaladan Krasnovodska hər 

birinin beş ton ağırlığı olan neft çənləri daşımışdılar.

101 


Müharibə  dövrünün  çətinliklərinə  mərdliklə  sinə  gərən  dənizçilər  plan 

tapşırıqlarını və öhdəlikləri şərəflə yerinə yetirirdilər. 

Bu illərdə "Kasptanker" cəbhə üçün 2 milyon 400 min ton benzin daşımışdı. 

"Kaspflot"un  gəmiləri  1942-ci  ildən  1945-ci  ilin  avqustuna  qədər  İran 

limanlarından, Krasnovodsk və Mahaçqaladan Bakıya  müxtəlif təyinatlı 2783 min 

ton mal gətirmişdi.

102

 

1941-ci  ilin  oktyabrından  müttəfiqlər  İran  vasitəsilə  SSRİ-yə  kauçuk,  mis, 



qalay,  kimyəvi  məhsullar  göndərməyə  başladılar.

103 


SSRİ-yə  gətirilən  döyüş 

texnikası, silah, sursat və ərzağın bir hissəsi 1942-1945-ci illərdə İran körfəzindən 

keçməklə,  İranın  Xürrəmşəhr  və  Bəndər-Şahpur  limanlarından  göndərilirdi.  Bu 

sahədə Azərbaycan dəniz nəqliyyatı işçiləri xüsusilə fərqlənirdilər.

104

 

Rəşadətli əməklərinə görə Xəzər gəmiçiliyinin 1534 işçisi Sovet  İttifaqının 



orden və  medalları ilə təltif olunmuşdu. "Kasptanker"in  kollektivi 14 dəfə  DMK-

nın  Keçici  Qırmızı  Bayrağını,  4  dəfə  ÜİHİMŞ  və  Dəniz  Donanması  Xalq 

Komissarlığının  Qırmızı  Bayrağını  almışdı.  "Kaspflot"un  kollektivinə  iki  dəfə 

DMK-nın,  beş  dəfə  ÜİHİMŞ  və  Dəniz  Donanması  Xalq  Komissarlığının  Qırmızı 

bayraqları verilmişdi.

105


 


Yüklə 5,12 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   219




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə