TarġXĠ ən qədimdən bizim eranın III əsri yeddġ CĠlddə
Yüklə 3,9 Mb.
|
353
insanın ilk izləri. 1 milyon 200 min-1 milyon il qabaq – Azıx mağarasında insan həyatının başlanması. 400 min-350 min il qabaq – Azıx mağarasında azıxantropun çənə fraqmenti. 100 min-35 min il qabaq – Orta paleolit. 40-35 min il qabaq – Yuxarı paleolitin başlanması. Müasir insanın meydana gəlməsi. Eramızdan əvvəl XIII-VI minilliklər – Mezolit və Neolit. İstehsaledici təsərrüfatın təşəkkülünün başlanması. Eramızdan əvvəl VI-IV minilliklər – Eneolit. Şomutəpə mədəniyyəti. Eramızdan əvvəl IV-III minilliyin sonu – İlk tunc dövrü. Kür-Araz mədəniyyəti. Eramızdan əvvəl III minilliyin son sülsü – Azərbaycan ərazisində ilk tayfa ittifaqları. Kutilər, lullubilər və hürrilər haqqında Şumer-Akkad mənbələrinin məlumatı.
dövrü.
Eramızdan əvvəl II minillik – Naxçıvan mədəniyyəti. Eramızdan əvvəl II minilliyin birinci yarısı – Ön Asiyaya gələn ari tayfaları Urmiyasahili rayonunda hürrilərlə təmasda olmuşlar. Eramızdan əvvəl II minilliyin ikinci yarısı-I minilliyin baĢlanğıcı – Son tunc və ilkin dəmir dövrü. Sosial və əmlak cəhətdən parçalanmanın dərinləşməsi. Xarici əlaqələrin güclənməsi. Xocalı-Gədəbəy, Qayakənd-Xoroçoy və Talış-Muğan mədəniyyətləri. Eramızdan əvvəl II minilliyin sonu – Azərbaycanın ən inkişaf etmiş rayonlarında ibtidai icma quruluşunun süqutu və dağılması. Eramızdan əvvəl II minilliyin sonu-I minillliyin baĢlanğıcı – Azərbaycan ərazisinə İrandilli tayfaların soxulması. Eramızdan əvvəl I minilliyin baĢlanğıcı – Azərbaycan ərazisində ilk iri siyasi qurumların meydana gəlməsi. Zamua. Eramızdan əvvəl IX əsrin birinci yarısı – Cənubi Azərbaycana və qonşu ölkələrə Aşşur dövlətinin müdaxiləsinin başlanğıc dövrü. Eramızdan əvvəl IX əsrin baĢlanğıcı – Urmiyasahili rayonda Manna, Gilzan, Karalla, Allabria və başqa ―çarlıq‖ların ilk dəfə xatırladılması. Eramızdan əvvəl IX əsrin ikinci yarısı – Urmiyasahili rayonda Manna çarlığı təşəkkül tapır. 354
Eramızdan əvvəl VIII əsr – Manna dövlətinin güclənməsi və genişlənməsi. Aşşurlular və urartulular ilə mübarizə. Eramızdan əvvəl VIII əsrin ortaları – Aşşur müdaxiləsinin ikinci mərhələsinin başlanması. Cənubi Azərbaycan və bitişik vilayətlərin ərazisində ilk Aşşur vilayətlərinin yaranması.
Qafqaza və Ön Asiyaya soxulması. Eramızdan əvvəl VII əsrin 70 ci illəri - Azərbaycan ərazisinin bir hissəsində Skif çarlığının meydana gəlməsi. Eramızdan əvvəl VII əsrin 70-ci illəri – Mada çarlığının meydana gəlməsi. Eramızdan əvvəl 660-cı ilə yaxın – Mannada çar Ahşeriyə qarşı üsyanlar. Eramızdan əvvəl VII əsrin III çərəyi – Mada istilalarının başlanması. Eramızdan əvvəl 625-585-ci illər – Kiaksarın hökmranlığı. Eramızdan əvvəl 615-ci il – Madalıların Aşşur ilə müharibəsinin başlanması. Eramızdan əvvəl 612-ci il – Neynəvanın Madalılar və babillilər tərəfindən işğal edilməsi. Eramızdan əvvəl 612-605-ci illər – Aşşur dövlətinin süqutu, onun Mada ilə Yeni Babil çarlığı arasında bölünməsi. Eramızdan əvvəl VII əsrin sonu-VI əsrin baĢlanğıcı – Mannanın, Skif çarlığının və Urartunun madalılar tərəfindən işğal edilməsi. Eramızdan əvvəl 550-ci il – Mada dövlətinin süqutu. Farsların Əhəmənilər dövlətinin meydana gəlməsi. Eramızdan əvvəl 522-ci il – Qaumatanın çevrilişi. Eramızdan əvvəl 521-ci il – Fravartişin başçılığı ilə madalıların üsyanı. Eramızdan əvvəl V əsrin sonu – Fars çarlarının kadusilərə qarşı yürüşləri. Eramızdan əvvəl IV əsr-eramızın III əsri – Yaloylutəpə mədəniyyəti. 334-331-ci illər – Makedoniyalı Aleksandrın istilaları və Əhəmənilər dövlətinin süqutu. Eramızdan əvvəl I minilliyin son sülsü-eramızın VII əsri – Küp qəbirlər mədəniyyəti. Eramızdan əvvəl 331-ci il – Qavqamela yaxınlığındakı döyüşdə madalıların, kadusilərin, sakasinlərin və albanların iştirak etməsi. Eramızdan əvvəl IV əsrin son sülsü - Atropatena dövlətinin meydana gəlməsi. Atropatenanın ilk çarı Atropat. Eramızdan əvvəl IV əsrin son çərəyi – Hellinizmin başlanması. Eramızdan əvvəl III əsr – Albaniya dövlətinin meydana gəlməsi. 355
və Patroklun ekspedisiyaları.
Artabazan. Eramızdan əvvəl III əsrin 20-ci illərinin sonu – Artabazan Selevki çarı III Antioxun ali hakimiyyətini tanıyır. Eramızdan əvvəl III əsr – Albaniyada sikkə kəsilməsi. Eramızdan əvvəl II əsrin 60-cı ili – Atropatena yenidən müstəqil siyasət yeridir. Eramızdan əvvəl I əsr – Atropatenada parfiyalıların və Zərdüştiliyin mövqelərinin möhkəmlənməsi. Eramızdan əvvəl I əsrin baĢlanğıcı – Atropatena ilə Ermənistan arasında dostluq və ittifaq. Romaya qarşı mübarizə. Eramızdan əvvəl I əsr - Roma müdaxiləsinə qarşı albanların, iberlərin və ermənilərin mübarizəsi. Eramızdan əvvəl 60-cı illər – yazılı mənbələrdə alban basilevsi Oroysun və onun qardaşı Kosisin xatırladılması. Eramızdan əvvəl I əsrin II yarısı – Atropatenada Artabazdın hökmranlığı. Eramızdan əvvəl 36-cı il – Romalıların Atropatenaya soxulması. Fraaspanın qəhrəmanca müdafiəsi. Atropatena çarı Artabazad və parfiyalılar tərəfindən Antoninin qoşunlarının darmadağın edilməsi.
Zober.
Eramızdan əvvəl I əsrin son çərəyi – Atropatena çarlarının parfiyapərəst siyasətinin sonu. Romalılar ilə yaxınlaşma və ittifaq. Eramızdan əvvəl I əsrin sonu-eramızın I əsrinin baĢlanğıcı – Atropatena hökmdarları Ariobarzan və Ariovasd. Eramızın I əsrinin baĢlanğıcı – Arşakilər Atropatenada hakimiyyəti ələ keçirirlər. Eramızın I əsrinin ikinci yarısı – Albaniyada Arşakilər sülaləsi hökmranlığının bərqərar olması. 70-ci illər – Alanların Azərbaycana və qonşu ölkələrə soxulması. 80-90-cı illər – Romalıların Albaniyaya yürüşü. 226-cı il – İranda Sasanilər sülaləsinin hakimiyyət başına gəlməsi.
Yüklə 3,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|