«Tasdiqlayman» «Ijtimoiy fanlar» kafedrasi mudiri

tushunchasini «Kelishildi» Direktor o`rinbosari: _______________ M.Qurbanazarov

«Tasdiqlayman» «Ijtimoiy fanlar» kafedrasi mudiri: _______________ A.Muratbaeva

Falsafa

Yakuniy nazorat

Ma`ruza - 18 mavzu

Seminar 18 mavzu

Ma`ruza va seminar mavzusi: Falsafa: uning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli

1. Falsafa so`zining kelib chiqishi (etimologiyasi) qaysi javobda to`g`ri ko`rsatilgan?

*A) Yunon tilidan olingan, «donolikni sevaman» ma`nosini bildiradi

B) Yunon tilidan olingan, «donolikni e`tirof etaman» ma`nosini bildiradi

C) Lotin tilidan olingan, «donolikni sevaman» ma`nosini bildiradi

D) Inglis tilidan olingan, «donolikni sevaman» ma`nosini bildiradi

2. O`zini birinchi marta faylasuf deb atagan kishi – bu

A) Aristotel`

*B) Pifagor

C) Sokrat

D) Aristipp

3. Dunyoqarash - bu:

A)insonning o`z hayotiga bo`lgan qarashlari mazmuni

B) insonning jamiyat hayotiga va uning unda tutgan o`rniga nisbatan qarashlar majmuidir.

*C) insonni o`rab turgan dunyo va uning unda tutgan o`rniga nisbatan qarashlar majmuidir.

D) insonning tabiatga va uning unda tutgan o`rniga nisbatan qarashlar majmuidir.

4. Har qanday dunyoqarash tarkibi aks ettirilgan javobni ko`rsating.

A) kundalik, mifologik, afsonaviy, diniy, badiiy,falsafiy va ilmiy

B) maslak, aqida, din

C) bilim, baholash, din

*D) bilim, baholash, e`tiqod va aqidalar

5. Har qanday dunyoqarash shaklini aks ettirilgan javobni ko`rsating.

*A) kundalik, mifologik, afsonaviy, diniy, badiiy, falsafiy va ilmiy

B) bilim, baholash, e`tiqod va aqidalar

C) milliy, yoshga oid, jinsiy, kasbiy va b, davlat, davlatdan tashqari tuzilmalar dunyoqarashi

D) maslak, aqida, din

6. Hozirgi zamon falsafasi doirasidagi mustaqil sohalarni ko`rsating: 1)falsafa tarixi, 2)ontologiya, 3) gnoseologiya (epistemologiya), 4) aksiologiya, 5)falsafiy antropologiya, 6) ijtimoiy falsafa, 7) mantiq, 8) etika, 9)estetika.

A) 1, 2, 3, 4, 5, 6

*B) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9

C) 7, 8, 9

D) 1, 2, 3, 4, 5

7. Barcha falsafiy muammolarni nechta asosiy guruhga taqsimlanadi va qanday savollar bilan ifodalanadi: 1. Dunyo nima? 2. Inson nima? 3. Dunyo bilan inson o`rtasidagi munosabatlar nimadan iborat? 4. Rivojlanish nima? 5. Insonning jamiyat bilan munosabatlari nimadan iborat?

A) 1, 2, 3, 5

B) 1,2, 4

*C) 1, 2, 3

D) 1, 2, 3, 4, 5

8. YAngi davrda gnoseologik muammoning ustuvor markaziy masalaga aylantirgan omilni ko`rsating.

A) O`rta asrlarda hukmronlik qilgan dunyoning ilohiy manzarasi o`rnini universum (dunyo)ni tabiiy-ilmiy yondoshib tushuntirish olganligi

B) Yangi davr chuqur ijtimoiy sifat o`zgarishlari

C) atomizm va mexanika ustuvorligi

*D) sanoat hamda tabiatshunoslikning gurkirab rivojlanishi

9. Dunyo ibtidosining tabiati to`g`risidagi masalaga munosabatidan kelib chiqib ajraladigan falsafiy yo`nalishlardi ko`rsating.

*A) Monizm, dualizm, plyuralizm

B) Izchil materializm, idealizm, deizm, panteizm

C) Empirizm, ratsionalizm, irratsionalizm

Dsizm, agnostitsizm

10. Bilish usullariga ko`ra falsafiy yo`nalishlarni ko`rsating .

A) Monizm, dualizm, plyuralizm

*B) Empirizm, ratsionalizm, irratsionalizm

C) Izchil materializm, idealizm, deizm, panteizm

D) Gnostitsizm, agnostitsizm

11. Dunyoni bilish mumkinligi to`g`risidagi masalaga munosabatiga ko`ra falsafiy yo`nalishlarni ko`rsating

A) Monizm, dualizm, plyuralizm

B) Izchil materializm, idealizm, deizm, panteizm

*C) Gnostitsizm, agnostitsizm

D) Empirizm, ratsionalizm, irratsionalizm

12. Falsafaning bilish jarayonida asosiy qurollarini ko`rsating.

A) modellashtirish, abstraktsiya

B) empirizm, ratsionalizm, irratsionalizm

C) analiz, sintez, induktsiya, deduktsiya

*D) abstraktsiya, intuitsiyadir, interpretatsiya

13. Falsafa funktsiyalarini ko`rsating:

*A) dunyoqarash, tanqidiy, metodologik, aksiologik, bashoratlash, sintetik

B) dunyoqarash, tanqidiy, metodologik, aksiologik, bashoratlash, bilish, tarbiyalash

C) dunyoqarash, metodologik, aksiologik, prakseologik

D) metodologik, aksiologik, bashoratlash, prakseologik

14. Texnika falsafasi, tazyiq o`tkazmaslik falsafasi, hayot falsafasi, modern va postmodern falsafasi, falsafiy germenevtika, falsafiy aksiologiya, falsafiy komparativistika, global etika, fanlar etikasi, konvergentsiya nazariyasi – bular:

A) falsafiy ta`limotlar

*B) falsafa va ijtimoiy-siyosiy fikrlashda yangi yo`nalishlar

C) Yangi davr falsafasining asosiy muammolari

D) Yangi davr falsafasining asosiy yo`nalishlari

15. Turlixalqlarningdunyoningkelibchiqishi, tabiathodisalari, fantastikmavjudotlar, xudolarvaqahramonlarningishlarihaqidagitasavvuriniifodalovchimuayyantarzdatizimgasolingandunyoqarash – bu:

A) traktat

B) rivoyat

*C) mif

D) nazariya

16. Dunyoqarashning tuzilishiga kirmaydigan elementni ko`rsating: 1) dunyoni sezish, 2) dunyoni idroketish, 3) dunyoni tushunish. 4)dunyoni yaxshi ko`rish

A) 1

B) 2

C) 3

*D) 4

17. Odamlarning g`ayritabiiy narsalar (xudolar, «oliy aql», qandaydir absolyut va sh.k.)ga bo`lgan e`tiqodiga asoslanuvchi tegishli xulq-atvori va o`ziga xos harakatlari – bu:

*A)diniydunyoqarash

B) mifologikdunyoqarash

C) falsafiydunyoqarash

D) ilmiydunyoqarash

18. Dinning dunyoqarash sifatidagi qaysi funktsiyasi etishmayotgan axborot, diqqat-e`tibor, g`amxo`rlik o`rnini to`ldiradi, hayot ma`nosi, istiqbollar va shu kabilarning yo`qligini sezdirmaydi, ya`ni insonning kundalik hayotda qondirilmagan ehtiyojlari o`rnini to`ldiradi?

A) dunyoqarashnishakllantirishfunktsiyasi

*B) kompensatorlikfunktsiyasi

C) tartibgasolishfunktsiyasi

D)kommunikativfunktsiyasi

19. Quyidagilarningqaysibiridiniydunyoqarashshakllarigakirmaydi?

A) animizm, fetishizm, totemizm

B) magiya, animizm

*C) shovinizm, prozeletizm

D) shamanizm, magiya

20. Insonda bilishgaqiziqishuyg`otadigan, mifologiya, dinyokifanjavoblaridanqoniqmaganinsonningo`zigama`lumbilimlarvatajribaga, muayyane`tiqod, ishonchvaintuitsiyagatayanganholdaoqilonaasoslanganjavoblarberishgaharakatqiladigan, savollartug`diradiganharqandayob`ektivvasub`ektivborliq – bu:

A) Falsafaningmaqsadi

B) Falsafaningob`ekti

C) Falsafaningfunktsiyalari

*D) Falsafaningpredmeti

21. «Materiya birlamchimi yoki ruh (ong)mi?», «Dunyoni bilish mumkinmi?» - bu:

*A) falsafaning asosiy masalasi

B) falsafaning predmeti

C) falsafaning tadqiqot ob`ekti

D) falsafaning vazifasi

22.Dunyoazaldanmoddiy, ongesabumateriyaningmahsulidir, debhisoblovchilar – bular:

A) idealistlar

*B) materialistlar

C) skeptiklar

D) agnostiklar

23. Dunyo zaminida materiyadan oldin paydo bo`lgan va uni yaratuvchi ideal narsalar va hodisalar yotadi degan fikrni himoya qiluvchilar – bu:

A) materialistlar

B) skeptiklar

*C) idealistlar

D) agnostiklar

24.Insonning bilish imkoniyatlari umuman olganda cheklanmagan va u o`zini qiziqtirayotgan tabiat va jamiyat qonunlarini kashf etish, narsalar mohiyatini aniqlash va dunyoning haqiqiy manzarasini yaratishga ertami,kechmi albatta muvaffaq bo`ladi, deb hisoblovchilar – bu:

A) materialistlar

B) idealistlar

C) agnostiklar

*D) optimistlar

25. Dunyoni, narsalarvahodisalarmohiyatinito`la (yokihattoqisman) bilishamaldamumkinemas, debhisoblovchilar – bu:

*A) agnostiklar

B) idealistlar

C) optimistlar

D) materialistlar

26. Amaliyfalsafaqaysidavrdavujudgakelgan?

A) XVIII asrda

*B) XXasrda

C) XIXasrda

D) XXI asrda

27. Protagor, SuqrotvaPlatonaytganidek, falsafadansaboqberishdaishontirishmahoratiniemas, balki ... mahoratinio`rgatishgae`tabor qaratishmuhim.

A) to`g`risavolqo`yish

B) to`g`rijavobberish

*C) to`g`rifikryuritish

D) to`g`ribahsyuritish

28. Qaysiyo`nalishfan, texnikataraqqiyotiningijobiyjihatlarinimutlaqlashtiradi?

A) antistsientizm

B) relyativizm

C) gnostitsizm

*D) stsientizm

29. Qaysi yo`nalish falsafiy bilishni ilmiy bilishdan ajratadi, uni ilmiy bilish bilan muvofiq emas, deb e`lon qiladi, u oqilonalikni kamsitadi va mistika, intuitsiya, iroda va shu kabilarni mutlaqlashtiradi.

*A) antistsientizm

B) stsientizm

C) relyativizm

D) gnostitsizm

30. Dunyoqarashningtarixiyshakllariniko`rsating: 1) mif, 2) axloq, 3) fan, 4)falsafa, 5) din

A) 1, 2

*B) 1, 4, 5

C) 2, 3, 4, 5

D) 1, 2, 4, 5

31. Aqlnibilishningasosidebbiladiganmetodologiktamoyil -

A)skeptitsizm

B)sensualizm

*C)ratsionalizm

D)relyativizm

32. Dunyoyokimoddiy, yokima`naviybitaasosgaegadebhisoblaydiganfalsafiyta`limot -

A)materializm

B)plyuralizm

C)dualizm

*D)monizm

33. Hajmibo`yicha «falsafa» va «fan» tushunchalariaynanmi?

*A) qisman

B) ha

C) yo`q

D) tamomilaboshqachatushunchalar

34.Materialimz – bu:

A)butundunyo, barchanarsalarvapredmetlarningbirxilzarrachalardan – atomlar, molekulalardaniboratekanliginie`tirofetish

*B)tabiatning, materiyaningbirlamchiekanliginivaidealasosning, ongningikkilamchiekanliginie`tirofetish

C)idealasosningbirlamchivamoddiyliknianiqlobberuvchiekanliginie`tirofetish

D)g`oyalarning, fikrlarningrealmavjudliginie`tirofetish

35.Idealizm – bu:

A) butundunyo, barchanarsalarvapredmetlarningbirxilzarrachalardan – atomlar, molekulalardaniboratekanliginie`tirofetish

B) tabiatning, materiyaningbirlamchiekanliginivaidealasosning, ongningikkilamchiekanliginie`tirofetish

*C) idealasosningbirlamchivamoddiyliknianiqlobberuvchiekanliginie`tirofetish

D) g`oyalarning, fikrlarningrealmavjudliginie`tirofetish

36.Qarama-karshilikningshakllanishivaechiminitopishinirivojlanishningmanbaihisoblovchita`limot – bu:

A)materializm

B)agnotstizm

C)metafizika

*D)dialektika

37. Materializmningvakili -

*A) Demokrit, Marks

B) Gegel`, Aristotel`

C) Platon, Berkli

D) Sokrat, YUm

38.Mifatamasiqandayma`nolarnianglatadi?

A) San`at, voqea 

*B) Rivoyat, afsona

C) O`yin, san`at

D) Afsona, urush

 39. Miflarnimalarorqaliifodalanadi?

A) Mehnat, ov

B) Ertaklar, qo`shiqlar

*S) Rivoyat, ertaklar

D) Qo`shiq, kuy

 40. Quyidagilarningqaysibiridinningfunktsiyasiemas?

A) Dunyoqarashnishakllantirishfunktsiyasi

V) Tartibgasolishfunktsiyasi

S) Kommunikativfunktsiyasi

*D) Farovonlikfunktsiyasi 

41.Fetishizmbu?

*A) Uyokibumo``jizakorpredmetningodamlarhayotidata`sirko`rsatishigasig`inish 

V) Odamlargasig`inish

S) Ruxlarvatabiatkuchlarigasig`inish

D) Bulutlargasig`inish

42. Magiya bu?

A) Hayvonlarga sig`inish

*B) Ilohiykuchlarga  sig`inish

C) Odamlarga sig`inish

D) Tabiatga sig`inish

43.Mexanistik materialism tarafdorlari kimlar?

A)Gegel`, Kant

B) Fixte, YUm

*C)Gol`bax, Lametri, P.Gassendi

D)Berkli, Bekon

44.Antik falsafaning asosiy savoli?

A)Hayot yashashga arziydimi?

B)Insonnima?

C)Xudoning borligini qanday asoslash mumkin? 

*D) Dunyo nimadan yaratilgan?

45.Ekzistentsializmtarafdorlariningengyirikvakillariqaysijavobdato`g`riko`rsatilgan?

*A)Kamyu, Sartr 

B)Fixte, Gol`bax

C)Baxtin, Sartr

D)Kant, Gegel`

46.Falsafaningqaysifunktsiyasida “Haqiqatnima? Uningme`zonlariqanday?” degansavollarberiladi?

A)Dunyoqarashfunktsiyasida 

*B) Gnoseologikfunktsiyada 

C)Mifologikfunktsiyasi 

D) Integrativfunktsiyasi 

47. Falsafaningqaysifunktsiyasietakchio`rinniegallaydi?

A)Gnoseologikfunktsiyasi 

B)Ontologikfunktsiyasi

*C) Dunyoqarashfunktsiyasi

D)Tarbiyaviyfunktsiyasi 

48.2008 yilSeulshaxrida 22 Jahonfalsafasikongressiqandayumumiynomostidao`tdi?

A)Tarixfalsafasinio`rganish

B)Falsafadayangimetodniyaratish

C) Falsafaningumumiymasalalari

*D)Hozirgidavrdafalsafaniqaytaanglash

49.Qadimgi mutafakkirlar hartomonlama komil insonni tarbiyalashni qanday atama bilan ifodalagan?

*A)Paydeyya 

B)Animiya

C)Idealistlar

D)Sofistlar

50.Falsafiybilimningmuhimtarkibiyqismlarito`g`riko`rsatilganjavobnibelgilang? 

A)Fenomenologiya, gnoseologiya, fanmetodologiyasi, ijtimoiyfalsafa, etika, aksiologiya, falsafiyantropologiya

*B) Ontologiya, gnoseologiya, fanmetodologiyasi, ijtimoiyfalsafa, etika, aksiologiya, falsafiyantropologiya

C)Pragmatizm, pozitivizm, strukturalizm, etika, estetika, aksiologiya, fenomenologiya

D)Ontologiya, ma`naviyatasoslari, g`oyalarfalsafasi, falsafatarixi, antropologiya