«Tasdiqlayman» Oʻquv ishlari boʻyicha direktor oʻrinbosari, dotsent

Xush sifatli mag’iz miqdori. Barcha aralashmalar miqdori (%) yaxlitlamasdan jamlanadi va topilgan yig’indini 100 dan hisoblab olinadi. Xush sifatli mag’iz miqdori 01% aniqlikda ko’rsatiladi. Paralel tahlillarda 0,5 farqiga ruxsat etiladi.
Misol. 50 gr grechixali mag’izni elashda 3,95% aralashma topi-ladi: begona aralashmalar 0,25%; buzilgan mag’izlar 0,1%; urilgan mag’izlar 1,6x20 mm elakdan o’tgan va № 08 elakda qolgan 3,2%; po’sti shilinmagan donlar 0,4%.
Ammo DAST bo’yicha urilgan donlar 0,3% dan ko’p bo’lsa, unda aralashmalarni umumiy miqdorini 3,3% ga kamaytirish kerak. Shunda aralashmalarni umumiy miqdori 0,65% ga teng bo’ladi (3,95-3,3%).
Bu erda xush sifatli mag’iz quyidagicha: 100-0,65q99,35% (yoki yaxlitda 99,4%). Bunday yormalar birinchi navli hisoblanadi.


Kulliligi. Yorma kulliligini aniqlashning asosiy usuli namunalarni tozalagich azot kislotasini qo’llamasdan kul holiga aylantirishdir. Yormaning 30-50 gr namunasini qo’l tegirmoncha-sida standartda ko’rsatilgandek, temir simlik elakdan o’tadigan holatda yanchiladi. Tahlil uchun namuna tanlash, kulga aylantirish va hisoblash un kulliligini aniqlashdagi singari olib boriladi.

Nedodir. Nedodir miqdori faqat perlovka va arpa yormasida aniqlanadi. Perlovka yormasida mag’izning ustki sathida to’rtdan bir qismi, ariqchalardan tashqari joyda gul shaffoflari qoldiq-lari bo’lgan mag’izlar nedodir hisobolanadi. Arpa № 1 yormasida don po’sti orasidan aniq ko’rinib turadigan gul shaffoflari qoldiqli donlar nedodir hisoblanadi. Perlovka va arpa yormala-rida namunani (10 g) lupa yordamida ko’zdan kechirishda aniqlanadi. Perlovka yormasida nedodir miqdori marganes oksidi aralashmasi yordamida aniqlanadi. Yorma namunasi (10 gr) o’rtacha namunadan ajratiladi va u temir elakka joylanadi, uni 2% marganes oksidi aralashmali idishga 1 daqiqaga botiriladi. Keyin yormani o’sha elakda 5 daqiqa davomida suv ostida yuviladi. Yuvilgandan keyin yorma filtr qog’ozida quritilib, oynaga qo’yiladi va qorayib qolgan mag’izda yaqqol ko’zga tashlanadigan shaffofli nedodir ajratiladi. Ajratilgan nedodir va sog’lom yorma 0,01 aniqlikda tortiladi va nedodir miqdori ishlov berilgandan keyin yorma namunasi og’irligiga nisbatan foizda ifodalanadi.
Misol. Nedodir og’irligi 0,25, ishlov berilgan sog’lom yorma og’irligi 10,45 gr, barcha yormaning og’irligi 10,70 g. Bu erda nedo-dir foizi: 0,25x100/10,7q2,33% ga teng.