Tayanchlar va ularning turlari. Geometrik o‘zgarmas, o‘zgaruvchan va oniy o‘zgaruvchan sistemalar

Inshootlar geometrik strukturasining analizi. Tekis sistemalarning geometrik o’zgarmas ekanligi ishonch hosil qilish uchun W<0 shart bajarilishi bilan birga uning geometrik tuzilishini analiz qilish kerak.
Agar berilgan sxema uchun W<0 shart bajarilgan bo’lsa, u geometrik o’zgaruvchan bo’lishi ham mumkin. Masalan,1.11- rasm, a va b da ko’rsatilgan ikki sistemadagi disklar soni D=3, oddiy sharnirlar soni va tayanch sterjenlar soni bir xildir. U holda ularning erkinlik darajasi (1.1) formulaga asosan:

1.11 -rasm


Birinchi sxema (1.11-rasm,a) geometrik o’zgarmasdir. Lekin 2-chi sxemaning 3-chi prolyotidagi S sharniri pastga yoki yuqoriga erkin ko’chishi mumkin. Demak, balkaning VSD qismi geometrik o’zgaruvchan va AV qismi esa ortiqcha tayanch bog’lovchiga ega.
Inshootni hisoblash sxemasi geometrik o’zgarmas bo’lishi uchun uni tashqil etuvchi elementlar bir-biri bilan o’zaro quyidagi shartlarga asosan bog’langan bo’lishi kerak. Ikki diskdan iborat sistemani o’zaro geometrik o’zgarmas qilib birlashtirish uchun ularni bitta sterjen va bitta oddiy sharnir bilan bog’lash kerak (1.12-rasm,a) yoki bir nuqtada kesishmaydigan yo’nalishlari bir-biriga parallel bo’lmagan uchta sterjendan foydalanish lozim (1.12-rasm,b). Aks holda hosil bo’lgan sistema oniy o’zgaruvchan bo’ladi (1.12-rasm,v va g).


1.12 - rasm