TəBİƏt elmləRİ VƏ Tİbb seriyasi series of natural sciences and mediCİNE

- 36 - 
Эюстярилян  нювлярдян  аьбыь  силви,  боз  милчякгапан,  гаратойуьу  гамышжыл, 
назикдимдик  гамышжыл,  баь  силвиси  вя  боз  силви  мухтар  республиканын  бцтцн 
бюлэяляриндя йайылараг йува гуруб  чохалырлар.  
2005-жи  илдя  9  мин  118  ща  сащядя  йарадылан  «Аразбойу  Дювлят  Тябият йасаглыьы» 
Нахчыванын  фаунасына  мцсбят  тясир  эюстяряряк,  щям  дя  гушларын  сай  тяркибинин 
артмасына  сябяб  олмушдур.  Апардыьымыз  тядгигат  заманы  щяр  ики  фясиляйя  даир  ялдя 
етдийимиз  материаллар  Нахчыванын  орнитофаунасынын  юйрянилмясиндя  бюйцк 
ящямиййятя  маликдир.  
 
ЯДЯБИЙЙАТ 
 
1.  Ханмяммядов  А.И.  Нахчыван  МССР-ин  авифаунасына  даир  материаллар.  Бакы  – 
1960.  
2.  Т.Талыбов.  Нахчыван  Мухтар  Rеспубликасында  надир щейван нювляри вя онларын 
эенефондунун  горунмасы. Бакы – 1990.  
3.  Щ.М.  Новрузов.  Нахчыван  МР-ин  дцзянлик  зонасында  орнитофаунанын  мювсцм 
хцсуsиййятляри. НДУ-нун хябярляри:  №9. 2006.  
4.  Щ.М.Новрузов.  Нахчыван  МР-дя  орнитофаунанын  мцасир  вязиййяти  вя 
пeрспективляри. НДУ-нун елми хябярляри, 2009.  
5. Г.Т.Мустафайев  вя башгалары.  «Орнитолоэийа». Бакы – 2005.  
                                                                                     
ABSTRACT 
                                                                                                                                Q.Novruzov 
Autecology of birds  including  silvis and  muscicapidae  family  spreading  in the Nakhchivan 
Autonomous  Republic.                                                  
        Ornithological  researches  were held  in  different  regions  of  Nakhchivan  Autonomous  Republic 
for  leaning  autecology  of birds  including  silvis  and  muscicapidae  family.  It was cleared  that  12 
species  of  silvis,  3 species  of were spread in  this  area. 
 
РЕЗЮМЕ 
 
                                                                                                                Г. Новрузов 
       Аутэкология распространенных  славок и мухоловок входящих  в семейства птиц в       
                                                     Нахчыванской Автономной Республике.  
 
Для  изучение  аутэкологию  славок  и  орнитологические  исследования  в  различных 
территориях  Нахчыванской  А.Р.  Установленю  что  на  этих  территориях  распространени  12  
видов славок и 3 вида мухоловок. 
 
 
 
NDU-nun  Elmi  Şurasının  28  aprel  2015-ci  il  tarixli  qərarı  ilə  çapa  tövsiyə 
olunmuşdur  (protokol  № 09) 
         Məqaləni  çapa təqdim  etdi:  Biologiya  üzrə elmlər doktoru  E.Məmmədov
 
 
 
 

---

- 37 - 
 
 
 
 
 
 
 
 
НАХЧЫВАН  ДЮВЛЯТ   УНИВЕРСИТ ЕТ И.  ЕЛМИ  ЯСЯРЛЯР,  2015,  № 3 (68) 
 
NAKHCHIVAN ST AT E UNIVERSIT Y
.
  С ЖЫЕНТЫФЫЖ  WО РКС ,  2015,  № 3 (68) 
 
НАХЧЫВАНСКИЙ  ГОСУДАРСТ ВЕННЫЙ  УНИВЕРСИТ ЕТ .  НАУЧНЫЕ  ТРУДЫ,  2015,  № 3 (68) 
 
ƏLİYAR  İBRAHİMOV 
AMEA Naxçıvan Bölməsi 
E-mail: [e-mail]     
AYNUR  İBRAHİMOVA 
Naxçıvan Dövlət Universitetinin Dissertantı 
FATMAXANIM  NƏBİYEVA 
                                                                             AMEA Naxçıvan Bölməsi 
E-mail: [e-mail] 
UOT:  58 
ALİ BİTKİ  ŞÖBƏLƏRİNİN VƏ BİRLƏPƏLİLƏRİN  
TƏYİN  ETMƏ CƏDVƏLİ 
 
          Məqalədə  Naxçıvan  Muxtar  Respublikası  ərazisində  bitki  aləminin  mövcud  olan  iri 
şöbələrinin  və  birləpəlilərin  fəsilə,  cins  və  növlərinin    təyinetmə  cədvəli  verilmişdir.  Tədqiqat 
zamanı  məlum  olmuşdur  ki,  ərazidə  6  şöbə,  birləpəlilər  sinifində  66  fəsilə,  120  cins  və  1200  növ 
vardır.  Onlardan  24  fəsilə,  70  cins  545  növ  su-bataqlıq  ekosisteminə  məxsusdur.  Bir  neçə  fəsilə, 
cins və növ yeni aşkar edilmişdir. Taksonların təyinində onların ən əsas əlamətləri götürülmüşdür.  
 
 
Açar  sözlər: şöbə, birləpəli,  fəsilə, cins, növ,  əlamət, təyin, cədvəl, su-bataqlıq 
 
Key words:  department, monocotyledonous,  family, genus, species, sign, determinant, table, 
wetlands 
 
Ключевые  слова:  отдел,  однодольное,  семействa,  род,  вид,  признак,  определитель, 
таблица, водно-болотные, растительности.  
 
         
Bitkilərdən  düzgün  və  səmərəli  istifadə  etmək  üçün  ilk  növbədə  onun  istənilən  bitki  olub-
olmadığına  əmin  olmaq  lazımdır.  Ona  görə  bitkini  təyin  etmək  qaydalarını  bilmək  vacib  şərtdir. 
Bitkini  nəyin  etmək  dedikdə  onun  bitki  aləminin  hansı  şöbəsinə,  fəsiləyə,  cinsə  və  növə  mənsub 
olduğu  nəzərdə  tutulur.  Bitkiləri  dəqiq  təyin  etmək  üçün  onun  morfoloji  əlamətlərini,  yəni  gövdə, 
qabıq,  yarpaq,  çiçək,  erkəkcik,  dişicik,  meyvə,  toxum  və  digər  əlamətləri  ayırd  etmək  lazımdır. 
Həmin  əlamətlər  teza  və  antitezalardada  yerləşdirilmiş  təyinetmə  cədvəllərindəki  əlamətlərlə 
uyğunluğu  yoxlanılır.  Təyin  olunacaq  bitkinin  təzə  yığılmış  tam  forması  (ağac  və  kolların  hissələri, 
otların  kökü,  kökümsovu,  soğanaı,  yerüstü  hissəsi)  yaxud  herbari  nüsxəsi  təyinat  avadanlığı 
(mikroskop,lupa,  pinset,  xətkeş  və b.) ilə  birlikdə  qarşıda  olmalıdır.    
    Bitki aləminin  iri  şöbələrini  təyin etmək üçün  cədvəl: 
1.
 
Bitki,  heç bir  vaxt  çiçək əmələ  gətirmir  və sporlarla  çoxalır   
Bitki,  çiçək  əmələ  gətirir   və toxumlarla  çoxalır  --------------------------------------------------------2
 
 
 
               Ali sporlular  - Sporophyta 
 
2.  Yaşıl  iynəşəkilli  və  ya  pulcuqşəkilli  ağac  bitkilərdir;  bəzən  yarpaqları  tam  inkişaf 
etməmişdir,  qısa  pərdəşəkilli  qın  şəklindədir,  yumurtacıq  yumurtalıqla  əlaqədar  deyildir  və  toxum 
kimi  açıq  yerləşmişdir;  meyvə  əmələ  gətirmir.  Çiçəkləri  çiçəkyanlıqsızdır. 

---