- 63 -
5.Утебаева,
М.К.
Влияние
внешних
факторов
на
споруляцию
ооцист
//
Морфофизиологические
и
экологические
особенности
животного
мира
Центрального
Казахстана: Сб. науч. тр.. Караганда, 1985, c. 105-108.
6.Хейсин Е.М. Жизенные циклы кокцидий домашних животных. Наука, Ленинград, 1967,
193с.
7.Хованских А.Е., Илюшечкин Ю.П.,Кириллов А.И. Кокцидиоз сельскохозяйственной
птицы. Л.: Агропромиздат. Ленинградское отделение, 1990, 152с.
8.Качанова С.П., Коболова И.А, Современные меры и средства борьбы с кокцидиозом кур
// ВНИИТЭИСХ., 1977, с.36
45.
9.Крылов М. В., Крилов А. И., Лоскот В.И., Радчук В.А.. Экономическая эффективность
борьбы с кокцидиозами кур // Ветеринария, 1975, №8, с. 62–63.
10.Akhtar M., Zafar I U.J., Hafeez M.A, et al. Some observations on the sporulation of oocysts of
genus Eimeria // Pak. j. life soc. sci., 2003, v.1(1), p.78-79.
11.Duncan S. The effects of some chemical and physical agents on the oocysts of the pigeon
coccidium, Eimeria labbeana // J. Parasitol., 1959, 45, p.193
197.
12.Edgar S.A. Effect of temperature on the sporulation of oocysts of the proprepatent period of
several specics of avian coccidia // J. Parasitol., 1954, 41, c.214-216.
13.Gill B.S., Ray H. N. Glycogen and its probable signifcance in Eimeria tenella, Railliet et Lucet
1891 // Ind. J. Vet. Sci., 1954, v.24, p.223
228.
14.J.G. Li , Z.P. Liu, J.P. Tao.The effects of nitric oxide donors on the sporulation of Eimeria
tenella oocysts // Veterinary Parasitology, 2008, v.154, р.336–340
15.Nematollahi A., Moghaddam G., Pourabad R. Prevalence of eimeria species among broiler
chicks in Tabriz (northwest of Iran) // Mun. Ent. Zool. J., 2009, v.4(1), с.109-113.
16.Sun X., Pang W., Jia T., Yan W., et al. Prevalence of Eimeria species in broilers with subclinical
signs from fifty farms // Avian Dis. J., 2009, v. 53(2), p.301-305.
17.Waldenstedt L., Elwinger K., Lunden A., et al. Sporulation of Eimeria maxima oocysts in litter
with different moisture contents // Poultry Science, 2001, v.80, p.1412–1415.
ABSTRACT
Elshad Ahmadov, Mahira Mammadova
The in vitro effect of baykoksa on the oocyst eimeria tenella
(Apicomplexa, Coccidia, Eimeriidae)
The paper presents data on the in vitro effect of 1 ml / l, 2 ml / l and 3 ml/l 2.5% baykoks on
sporulation of oocysts Eimeria tenella within 12-72 hours. It were revealed that at a temperature of 29
0
C and after 72 h. incubation sporulating 72% oocyst in 3ml/l solution baykoks, in 2 ml/l - 80%, and in
1ml /l -86% oocysts. During the same time sporulating 87% oocysts in 2% solution of K
2
Cr
2
O
7
. This
shows that baykoks does not prevent sporulation of oocysts Eimeria tenella.
РЕЗЮМЕ
Эльшад Ахмедов, Махира Мамедова
Действие in vitro байкокса на ооцисты eimeria tenella
(Apicomplexa, Coccidia, Eimeriidae)
В статье приводятся данные о действие in vitro 1мл/л, 2мл/л и 3мл/л 2,5 % байкокса на
споруляцию ооцист E.tenella в течение 12-72 часов. Было выявлено, что при температуре 29
0
C и
через 72 ч. инкубации в 3мл/л растворе байкокса спорулируются 72%, в 2мл/л -80%, а 1мл/л -
86% ооцист. В течение того же времени в 2% растворе K
2
Cr
2
O
7
спорулируется 87% ооцист. Это
доказывает, что байкокс не препятствует процессу споруляции ооцист Eimeria tenella.
NDU-nun Elmi Şurasının 28 aprel 2015-ci il tarixli qərarı ilə çapa tövsiyə
olunmuşdur (protokol № 09)
Məqaləni çapa təqdim etdi: Biologiya üzrə elmlər doktoru E.Məmmədov
- 64 -
НАХЧЫВАН ДЮВЛЯТ УНИВЕРСИТ ЕТ И. ЕЛМИ ЯСЯРЛЯР, 2015, № 3 (68)
NAKHCHIVAN ST AT E UNIVERSIT Y
.
С ЖЫЕНТЫФЫЖ WО РКС , 2015, № 3 (68)
НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТ ВЕННЫЙ УНИВЕРСИТ ЕТ . НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2015, № 3 (68)
RAMİZ ƏLƏKBƏROV
AMEA Naxçıvan Bölməsi
E-mail: ramiz_alakbarli@mail.ru
UOT: 574
NAXÇIVAN MUXTAR RESPUBLİKASI FLORASINDA YAYILAN DALAMAZKİMİLƏR
(LAMIACEAE LINDL.) FƏSİLƏSİNİN PRUNELLA L. (BOĞAZOTU) CİNSİNƏ DAXİL
OLAN NÖVLƏRİN BİOMORFOLOJİ VƏ MÜALİCƏVİ XÜSUSİYYƏTLƏRİ
Məqalədə Naxçıvan Muxtar Respublikası florasında yayılan Dalamazkimilər (Lamiaceae
Lindl.) fəsiləsinin Prunella L. cinsinə daxil olan növlərin biomorfoloji, ekoloj xarakteristikası, areal
tipləri və istifadə perispektivləri haqqında məlumat verilmişdir. Eyni zamanda mövcud növlərin
dünyada, Azərbaycanda və Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində yayılma zonaları, dərman
kimi istifadə edilən növlərin çiçək və meyvəvermə vaxtları, kimyəvi, farmakoloji tərkibi, təsiri və
müalicə istiqamətindən bəhs edilir.
Açar sözlər: kirpikcik, boğazotu, lansetvari, epilepsiya, hipertireoz, diatez, abses, stomatit
Keywords: eyelash,
hood grass,
lancet, epilepsy, goiter, diathesis, abscess, stomatitis
Ключевые слова: ресничка, черноголовка, ланцетно-образный, эпилепсия,
тиреотоксикоз, диатез, абсцесс, стоматит
İqtisadiyyatın inkişaf etdirilməsində təbii sərvətlərin aşkar edilməsi, tədqiqi, istifadəsi,
bərpası və mühafizəsi dövlət əhəmiyyətli məsələlərdən hesab edilir. Biomüxtəlifliyin qorunması və
davamlı istifadəsi üçün Azərbaycan Respublikası Dövləti tərəfindən xüsusi proqram işləri həyata
keçirilir. Naxçıvan Muxtar Respublikası florasının tədqiqi tarixinin xronologiyasına diqqət
yetirdikdə Lamiaceae Lindl. (Dalamazkimilər) fəsiləsi hərtərəfli şəkildə öyrənilməmişdir. Belə ki,
bu
fəsilənin
biomorfologiyasının,
ekologiyasının,
yayılma
qanunauyğunluqlarının,
kimyəvi
tərkibinin, müalicə istiqamətlərinin və istifadə perispektivlərinin aktuallığını nəzərə alaraq, daha
geniş şəkildə öyrənməyə böyük ehtiyac vardır (1, s. 132-138; 2, s. 115-119; 3, s. 97-100). Bu
məqsədilə qeyd edilən ərazidə növlərin botaniki, ekobiomorfoloji, müalicəvi xüsusiyyətləri,
yayılması, kimyəvi, famakoloji tərkibi və təsiri istiqamətləri, toplanılması, qurudulması, elmi və
xalq təbabətində istifadə imkanları haqqında tədqiqat işlərinə başlanılmış və davam etdirilməkdədir
(4, s. 169-175; 6, s. 195-196 ; 7, s. 189-195; 8, s. 13-17).
Prunella L - Boğazotu cinsi biomorfoloji xüsusiyyətlərinə görə kasacığı boruşəkilli-
zəngşəkilli, çox damarlı (10), ikidodaqlı, yuxarı dodağı enli, yastı, qısa üçbucaq-dişcikli, aşağı
dodağı ikibölümlü və lansetvari dişciklidir. Çiçək tacı ikidodaqlı, boruvari enli və bükükdür. Üst
dodağı dəbilqəyəbənzər qatlanmış, alt dodağı üçpərli - orta pəri iri, dairəvi, dişcikli, yan tərəfi isə
uzunsov büküşlüdür. Erkəkciyi uzun, saplağının sonu dişcikli olmaqla, tozluqdan ibarətdir.
Sütuncuğu ikibölümlüdür. Fındıqcıq meyvələri dairəvi, uzunsov və hamardır. Bu bitki çoxillik,
bütövkənarlı, dişcikli və ya bölümlü qanadlara malikdir. Çiçəkləri sünbülvari olub, yumurtavaridir.
Uzunsov burulmuş hamaşçiçəkləri vardır. Dünyanın demək olar ki, əksər ölkələrində bu fəsilənin
15 növünə rast gəlinir. Qafqaz və Azərbaycanda isə 3 növü geniş yayılımışdır (9, s. 494-498; 12, s.
825-827; 13, s. 9-14).
Dostları ilə paylaş: |