TəBİƏt elmləRİ VƏ Tİbb seriyasi series of natural sciences and mediCİNE
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ЕЛМИ ЯСЯРЛЯР, 2015, № 3 (68) NAKHCHIVAN ST AT E UNIVERSIT Y . С ЖЫЕНТЫФЫЖ WО РКС , 2015, № 3 (68)
- НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2015, № 3 (68) ELNARƏ SEYİDOVA
- TURANƏ SEYİDOVA UOT: 911.2 S.Y. BABAYEVİN COĞRAFİYA ELMİNİN İNKİŞAFINDA ROLU
- Ключевые слова
- 104 - Распределение термальных вод на территории Средне Куринская впадина определяется региональными, геотермическими и гидрогеологическими особенностями. В работе были исследованы геохимические особенности мезо-кайнозойских отложений Средне Куринская впадина. По данным о распространении термальных вод, их температуре, дебите и составе следует, что в ряде районов Средне Куринская впадина, эти воды могут быть использованы комплексно. Так, промышленные подземные воды могут использоваться не только в теплоэнергетике, но и в бальнеологии. В составе термальных вод мезозойских отложений основными микрокомпонентами являются йод, бром, бор очень высокой концентрации, что позволяет использовать в промышленных целях. Потребность современной промышленности в йоде и броме велика. Они используются в медицине, химическом производстве. В настоящее время в Средне Куринская впадина,уже получают йод и бром в большом объёме из подземных вод. Отметим, что термальные воды в Средне Куринская впадина обладают бальнеологическими свойствами, например, при лечении больных с заболеваниями опорно- двигательной системы, обмена веществ, кожных покровов и другими болезнями. На основе проведённых исследований можно сделать вывод о необходимости перехода к использованию термальных вод сегодня. Ведь, с освоением геотермальных ресурсов связано развитие таких ведущих отраслей народного хозяйства республики как теплоэнергоснабжение, агропромышленного комплекса, жилищно-коммунальное хозяйство, горячее водоснабжение, строительство санаторно-курортного комплекса. NDU-nun Elmi Şurasının 28 aprel 2015-ci il tarixli qərarı ilə çapa tövsiyə olunmuşdur (protokol № 09) Məqaləni çapa təqdim etdi: Coğrafiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent N.Bababəyli - 105 - НАХЧЫВАН ДЮВЛЯТ УНИВЕРСИТ ЕТ И. ЕЛМИ ЯСЯРЛЯР, 2015, № 3 (68) NAKHCHIVAN ST AT E UNIVERSIT Y . С ЖЫЕНТЫФЫЖ WО РКС , 2015, № 3 (68) НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТ ВЕННЫЙ УНИВЕРСИТ ЕТ . НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2015, № 3 (68) ELNARƏ SEYİDOVA Naxçıvan Dövlət Universiteti TURANƏ SEYİDOVA UOT: 911.2 S.Y. BABAYEVİN COĞRAFİYA ELMİNİN İNKİŞAFINDA ROLU Açar sözlər: coğrafiyaçı,elm, toponim, landşaft . Key words: geographer, science, toponymies, landscape. Ключевые слова: географ, наука, топоним, пейзаж. Azərbaycan elmi ictimaiyyətin görkəmli üzvlərindən biri, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, əməkdar elm xadimi, coğrafiya elmləri doktoru, professor Səfərəli Yaqub oğlu Babayev coğrafiya tarixində izi və sözü qalan ziyalılardandır. Səfərəli Yaqub oğlu Babayev 15 mart 1923-cü ildə indiki Kəngərli rayonunun Təzəkənd kəndində anadan olmuşdur. İxtisasca coğrafiyaçı olan Səfərəli müəllim Naxçıvan Pedaqoji Texnikumunu, daha sonra isə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Coğrafiya fakültəsini və Bakı Ali Partiya məktəbini fərqlənmə diplomları ilə bitirmişdir. Azərbaycan coğrafiya elmində böyük xidmətləri olan professor Səfərəli Babayevin coğrafi tədqiqatlarında Naxçıvanla bağlı mövzular xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Onun elmi yaradıcılığının mühüm cəhətləri -landşaft, kənd təsərrüfatı və iqtisadiyyat istiqamətli əsərlərinin təhlili ilk dəfə qarşıya qoyulan və onun aktuallığını əsaslandıran məsələlərdəndir. Səfərəli Babayevin toponim tədqiqatları onun yaradıcılığının əsas hissələrindən birini təşkil edir. S.Y.Babayevin Naxçıvan təbiətinin tədqiqinə dair yazdığı əsərlər dörd istiqamətdə qruplaşır. 1. landşaft istiqamətində 2. kənd təsərrüfatı istiqamətində 3. iqtisadiyyat istiqamətində 4. toponim tədqiqatları istiqamətində İlk elmi fəaliyyətinə müəllimliklə başlayan S. Babayev həmişə elmi araşdırmaları və mülahizələri ilə diqqəti cəlb etmiş və coğrafiya elminə bir sıra yeniliklər gətirmişdir. 1966-cı ildə “Kənd həyatı ” jurnalının 4-cü nömrəsində S. Babayev Naxçıvan MSSR Nazirlər Soveti Sədrinin müavini kimi “Naxçıvan MSSR-in su təsərrüfatı beşillikdə” adlı məqaləsi ilə çıxış etmişdir. Həmin əsərdə torpaq və suların milliləşdirilməsi nəticəsində süni suvarma işlərinin surətli inkişafından, səksənə yaxın kəhrizin bərpası, 10 kəndi suvarma suyu ilə təmin edən Fərhad arxın çəkilib istifadəyə verilməsi, Arazboyu düzənliyin bir sıra sahələrini suvarmaq üçün Saraclı, Qorçulu, Diyadin, Qaraçuq və Böyükdüz kəndlərində su nasoslarının işə salınması, bir sıra göllərin tikilib istifadəyə verilməsi və s. məsələlərdən bəhs edilir: “Qaraçuq gölü, Qanlı göl, Qahab gölü əsaslı surətdə təmir edildi və onların ümumi su tutumu 1,2 milyon kub m-dən, 3,9 milyon kub m-ə qədər qaldırıldı. Batabat yaylağındakı 3 göl bərpa edilib genişləndirildi ”. S.Y. Babayev 1966-cı ildə gənc alimlərin V elmi konfransında “Naxçıvan MSSR-in landşaft qurşaqları və onların əhəmiyyətinə dair” mövzusunda çıxış etmişdir. Məqalədə adı çəkilən ərazinin relyef və iqliminin təsiri nəticəsində yarımsəhra, çöl, subalp və alp çəmənlikləri və qayalıq qurşaqlarının mövcudluğundan danışılır. Əsərdə yarımsəhra qurşağı, çöllük qurşaq, subalp və alp çəmənlikləri qurşağı və qayalıq zona tədqiqata cəlb edilmişdir. Qeyd olunan sahələrin iqlimi, tərkibi, bitkiləri, əhatə dairəsi, torpaq tipləri, təsərrüfat əhəmiyyəti maraqlı faktorlarla təhlil edilir. 1967-ci ildə S.Y. Babayev digər bir elmi konfransda -Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Coğrafiya İnstitutu gənc alimlərinin VI elmi konfransında “Naxçıvan MSSR-in əsas landşaft tipləri” mövzusu ilə çıxış etmişdir. Konfransın materialları 1967-ci ildə Azərbaycan SSR Elmlər Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|