TəBİƏt elmləRİ VƏ Tİbb seriyasi series of natural sciences and mediCİNE

- 164 - 
ları    ilə    işlətdikdə    preparatların  təsiri  güclənir.  Dəmləmələri  (1:10)  bağırsaq  və    mədənin    iltiha  -      
bında,  onun    qanaxmaları  zamanı    işlədilir.  Eləcə  də    ağız,  burun,udlaq  xəstəlikləri  zamanı    selik           
qişalarını    yumaq    üçün    istifadə    edilir.  Dəmlənmiş  məhlulları  xaricə    (1:15)    yanıqları  və    dərinin    
sulu   yaralarını  yumaq 
məqsədilə   tətbiq   edilir  [2,  s  294]. 
İlanotu  kökümsov  gövdəsi  –  Rhizoma  Bistortae.  İlanotu    bitkisinin  kökümsov  gövdəsin-      də  
20  –  25  %  tanidlər,  nişasta,  karotin  və    halloy  turşusu  vardır.  Bitkinin  tərkibində    olan  maddələr    
büzüşdürücü,  qan    dayandırıcı    və    iltihablar  əleyhinə    təsir  edir.  Halloy    turşusu    dispepsiya  və    di-   
zenteriya  mikroblarından  əmələ  gələn  iltihabi  proseslər  əleyhinə  və    yaralarda  yaxşı  səmərə  verir.         
 
Ödqovucu    təsirə  malik  bitkilə r.    İltihablar    əleyhinə    işlədilən    maddələr    qaraciyərin           
fəaliyyətini   bərpa edir,  öd  yollarını  yaxşılaşdırır,  öd ifrazını   gücləndirir.   
 Qarğıdalı    saçağı  –  Stiginata  Meydis.  Yetişmiş  qarğıdalı    qıcasının  saçaqlarından  və  göv-    
dəsindən    hazırlanır.  Saçaqların  tərkibində  etiqmasterol,  sistosterol,  efir  yağları,  C  və  K  vitaminləri,  
eləcə  də    acı  qlikozidlər  və    alkoloidlərin  izi  vardır.  Sidik    və    ödqovucu    məqsədlə    qaraciyərin  və      öd  
kisəsinin  iltihablarında  və    sidik  yolları    xəstəliyində    müalicə    məqsədilə  işlədilir.  Südün  ifra-      zını  
artırdığı    üçün    süd    verən    xırda    və    iribuynuzlu  heyvanlara  verilir.  Saçaqların  dəmləmələri          yemlərlə  
birlikdə   verilir.   
Solmazçiçəyi    qönçələri  –  Flores  Helichrysi  arenari.  Bitkinin    tərkibində    efir    yağları,          acı  
maddələr,  flavonoidlər,  qlikozidlər,  karotin,vitamin  K  və  C    vardır.  Qaraciyərin  işini  yaxşılaşdı-      rır,  öd  
əmələ  gəlməni  gücləndirir  və    mədəaltı    vəzinin  fəaliyyətini    yaxşılaşdırır.  Qaraciyər  xəstə-      liyində  
ödqovucu,  eləcə  də  öd    kisəsinin  və    onun    axarlarının    xəstəliyində    tinkturası    və    ekstraktı    işlədilir  [  2, 
s  304 – 305]. 
Baytarlıq    praktikasında    xəstəliklərin  müalicə  və    profilaktikasında    daha    yüksək    effektivliyə  
malik    dərman    bitkiləri  aşkarlanmaqdadır  ki,  bu  da    kimyəvi  –  terapevtik    vasitələrə    nisbətən    ucuz  
başa  gəlir.        
ƏDƏBİYYAT 
1.
 
  Ağayeva  E.Z.  Azərbaycanda    heyvanların  müalicəsində    istifadə    edilən    dərman    bitkilərinin 
etnobioloji   əsasları  Biol.  üzrə fəlsəfə  dok  ...dis ... avtoref. Bakı,  2013,  26  s. 
2.
 
  Cabarov  C.Ə. Farmakologiya  və  reseptura. Bakı,  1998,  s. 384 
3.
 
  Məhərrəmov  S.H.,  Məmmədli  T.B.,  İbadullayeva    S.C.  Naxçıvan  Muxtar    Respublikasının  dağlıq 
ərazilərinin  yem bitkiləri.  Bakı,  2015,  s  168  – 182 
4.
 
  Qasımov  H.Z.  Baytarlıq    təbabətində    istifadə    edilən    dərman    bitkiləri  /  Baytarlıq  təbabəti  və  ərzaq 
təhlükəsizliyi:  Problemlər  və  perspektivlər.  Beynəlxalq  Konfrans    materialları.  Naxçıvan,  Qeyrət,  2014, 
s. 72 – 76  
ABSTRACT 
                                                                                               Fezi  Ibadov, Seyidli  Mirmahmud 
Medicinal  herbs  used  in  diseases  of the  digestive  system in veterinaru medicine  
 
The    article  was    devoted    used    in  diseases of  the digestive  system of  farm  animals astringent, 
laxative   choleretic  and  improve   digestion   medicinal  herbs.   
 
РЕЗЮМЕ 
                                                                                       Фези  Ибадов, Сейидли  Мирмахмуд 
Лекарственные  растения  применяемые  при  зоболеваниях пищеварительной           
                                     
системы в  ветеринарной  медицине  
 
Статья      посвящено    применяемым    при    заболеваниях    пищеварительной    системы                 
сельскохозяйственных    животных    вяжущим,слабительным    желчегонным  и  улучшаюшим         
пищеварение   лекарственным   растениям.                                                                                                      
 
               
             
 
NDU-nun  Elmi  Şurasının  28  aprel  2015-ci  il  tarixli  qərarı  ilə  çapa  tövsiyə 
olunmuşdur  (protokol  № 09) 
         Məqaləni  çapa təqdim  etdi:  Biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent H.Hüseynov
 
 
 
 

---

- 165 - 
НАХЧЫВАН  ДЮВЛЯТ   УНИВЕРСИТ ЕТ И.  ЕЛМИ  ЯСЯРЛЯР,  2015,  № 3 (68) 
 
NAKHCHIVAN ST AT E UNIVERSIT Y
.
  С ЖЫЕНТЫФЫЖ  WО РКС ,  2015,  № 3 (68) 
 
НАХЧЫВАНСКИЙ  ГОСУДАРСТ ВЕННЫЙ  УНИВЕРСИТ ЕТ .  НАУЧНЫЕ  ТРУДЫ,  2015,  № 3 (68) 
 
METODİKA 
ЗЯРЮВШЯН БАБАЙЕВА   
     бабайева_з@йащоо.жом 
Naxçıvan Dövlət Universiteti 
UOT:  317 
АЛИ ВЯ ОРТА  МЯКТЯБЛЯРДЯ ЙТТ, 
ИНТЕРАКТИВ  ТЯЛИМИН ТЯТБИГИ ВЯЗИЙЙЯТИ 
 
 
Ачар сюзляр:  ИКТ, Е-леарнинг, анимасийалы диаграм, мултимедиа програмлары 
 
Key words:  ICT, e-learning, animated diagram, multimedia programs 
 
Ключевые слова: ИКТ, Е-леарнинг, анимационный диаграм, программ мултимедиа 
 
  
Hazırda  ali  məktəbdə  биолоэийаныn tədrisi  zamanı  YTT  və interaktiv  üsullardan  daha çox 
istifadə  etmək  imkan  vardır.  Auditoriya  üçün  insan  orqanизминиn kitabda,  tabloda,  modellərdə 
quruluşunu  öyrənməkdən  başqa, иллцстрасийалы slayd,  yaxud  videofraqmentlərdən  yığılmış 
multimedialı  təqdimatların  nцmayişi  daha  cəlbedicidir.  Щяр  щансы фяннин тядрисинини мулти-
медиалардан истифадя иля щяйата  кечирмяк тядрис просесини даща мараглы едир. Бундан 
башга,  тялябялярин сярбяст ишляринин мултимедиа иля щазырланмасы тапшырыьы да 
онлары ахтарышлар  апармаьа, тядгигатчылыьа  истигамятляндирир ки, бу  да биликлярин 
дяринляшдирилмяси, йаддагалманын узадылмасы вя биликляринин тятбигиндя ясас фактор-
лардан биридир. 
 ЙТТ-нын  тятбиги  перспективляриндян  бири  дя  будур  ки,  эянж  нясил  информасийа 
технолоэийаларыны  йахшы  билдикляриндян  дейилян  вя  эюстярилян  йени  методиканы  тез 
мянимсяйирляр.  Мцхтялиф  просеслярин,  нятижялярин  щесабланмасы  заманы,  дярслярин 
щазырланыб  нцмайиш  етдирилмясиндя,  эюстярижилярин  мцяййянляшдирилмясиндя 
истифадя  олунан  анимасийалы  диаграмларын  щазырланмасы  ашаьыдакы  кими  олур:  Повер 
Поинт,  Оомфо,    Rich  Chart  Live  програмы  (жанлы  интерактив  диаграм)  васитясиля 
анимасийалы  диаграмларын  щазырланмасы;  диаграмлары  онлайн  вариантда  йарадыб  флеш 
форматында  тягдимата  дахил  етмяк,  йахуд  тягдимат  щалында  сахламаг  мцмкцндцр.  Бундан 
башга,  Office Timeline  програмынын кюмяйи иля хронолоъи графикляр  гурмаг  да олар.  
Артыг  10  иля  йахын  дюврдя  али  вя  орта  мяктяблярин  заман-заман  информатлаш-
дырылмасына,  сон  иллярин  бу  сащянин  дурмадан  инкишафына  бахмайараг,  апардыьымыз 
тядгигатлар нятижясиндя мцяййянляшдирилмишдир: 
-  Юйрянянлярин  мултимедиа  програмлары  истигамятиндя  бажарыгларынын  форма-
лашдырылмасы истигамятиндя лазыми ишляр эюрцлмямишдир; 
-  Педагог  вя  методистлярин  бу  сащядяки  бошлугларын  долдурулмасы  цчцн 
фяалиййяти гянаятбяхш  дейилдир; 
-  Биолоэийанын  тядрисиндя  елми биликлярин чатдырылмасы мягсядиля мулти медиа 
програмларынын тякмилляшдирилмясиня тяшяббцс  эюстярилмямишдир; 
-  Мултимедиа  програмларынын  щазырланмасында  ишин дидактик мащиййяти, функ-
сийасы вя шяртляри ишлянмямишдир; 
- Тящсил сащясиндя метод, прийом, интерактив тялимин интернет ресурслары вя ЙТТ 
васитясиля тятбиги щяля  дя щялл  олунмамыш  галыр; 
- Мултимедиа програмларынын биолоэийанын тядрисиндя тятбиги проблемляри  щяля 
дя щяллини эюзляйян вя хцсуси тядгигатлар  апарылмасыны тяляб едян проблемлярдяндир. 
Тядгигатымызын  мягсяди  али  вя  орта  мяктяблярдя  мцхтялиф  васитялярля  (ЙТТ, 
интерактив тялим) биолоэийанын тядриси просесинин сямярялилийинин артырылмасы олса 

---