TəBİƏt elmləRİ VƏ Tİbb seriyasi series of natural sciences and mediCİNE

- 168 - 
ЙТТ-дан  истифадяни  якс  етдирян  жядвялдян  эюрцндцйц  кими,  мювзу  информасийа 
технолоэийалардан  истифадя  едиб  тягдимат  щалында  юйрянянляря  чатдырыла  биляр, 
онлары тядрис просесиня жялб етмяк цчцн мцхтялиф  тапшырыглар вермякля мянимсямянин 
сявиййясини  щям  йцксялтмяк,  щям  дя  йохламаг  олар.  Експеримент  дярсляриндя  истифадя 
етдийимиз  бу  цсуллар  щямишя  юз  сямярялилийи  иля  фярглянмишдир.  Бундан  башга, 
педагоъи  тяжрцбяляр  вя  мяктяблярдя  апардыьымыз  дярсляр  заманы  орта  мяктяблярдя  ша-
эирдляр  вя  мцяллимлярля  даща  чох  тямасда  олмаьымыз  йени  методикаларын  щям  тятбиги 
истигамятиндя  тякмилляшдирмяйя,  щям  дя  диэяр  мцяллим,  тялябя,  шаэирдляря  юйрянмяк 
цчцн шяраит йаратмыш олдуг. 
 
 
 
 
ЯДЯБИЙЙАТ 
 
1.
 
http://www.dissercat.com/content/elektronnye-uchebnye-moduli-kak-sredstvo-
povysheniya-kachestva- znanii-uchashchikhsya-pri-izu 
2.
 
http://www.dissercat.com/content/primenenie-obektno-orientirovannogo-yazyka-
programmirovaniya-visual-basic-application- v-proe 
3.
 
http://www.dissercat.com/content/elektronnye-uchebnye-moduli-kak-sredstvo-
povysheniya-kachestva- znanii-uchashchikhsya-pri-izu; 
4.
 
http://www.dissercat.com/content/pedagogicheskie-osnovy-orientatsii-informatsionno-
kommunikatsionnoi-sredy-na-novye-obrazovat 
 
 
ABSTRACT 
 
The situation  of  applying   of the interactive  education  in higher  schools. 
 
The  articles  deals  with  the  principles  and  structure  of  the  ICT,  information-commu-
nication  training  , its  features  and nature,  its   place  in  the teaching  process, and  size. 
 
                                                            РЕЗЮМЕ 
 
Ситуация применения интерактивного обучения 
В высших учебных заведениях 
Статьи  рассказывается  о  принципы  и  структуры  ИКТ,  а  также  интерактивное 
обучение,  информационно-коммуникатионная  среда,  его  особенностей  и  характера и 
его место в учебном процессе. 
 
 
NDU-nun  Elmi  Şurasının  28  aprel  2015-ci  il  tarixli  qərarı  ilə  çapa  tövsiyə 
olunmuşdur  (protokol  № 09) 
         Məqaləni  çapa təqdim  etdi:  Pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Bəhruz 
Məmmədov 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

- 169 - 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
НАХЧЫВАН  ДЮВЛЯТ   УНИВЕРСИТ ЕТ И.  ЕЛМИ  ЯСЯРЛЯР,  2015,  № 3 (68) 
 
NAKHCHIVAN ST AT E UNIVERSIT Y
.
  С ЖЫЕНТЫФЫЖ  WО РКС ,  2015,  № 3 (68) 
 
НАХЧЫВАНСКИЙ  ГОСУДАРСТ ВЕННЫЙ  УНИВЕРСИТ ЕТ .  НАУЧНЫЕ  ТРУДЫ,  2015,  № 3 (68) 
 
VALEH  ƏLİXANOV 
Naxçıvan Dövlət Universiteti 
UOT:  796.1 
 
YENİYETMƏ  BOKSÇULARIN  MƏŞQ PROSESİNDƏ BAŞ VERƏN 
 FİZİOLOJİ  DƏYİŞİKLİKLƏR 
 
 
Açar  sözlər:  Yeniyetmə,  boksçu,  fizioloji  dəyişikliklər,  fiziki  inkişaf,  yetkinlik,  məşq 
dövründə təkmilləşmə, intensiv, özünəməxsus, sistem. 
 
Key  words:  teenager,  boxer,  physiological  changes,  physical  development,  maturity, 
improvement in practice period, intensive, specific, system. 
 
Ключевые  слова:  Подросток,  боксер,  физиологические  изменения,  физилогические 
развитие,  зрелость,  совершенствование  во  время  тренировок,  интенсивное,  свособразие, 
система. 
 
Dayaq hərəkət aparatının  xüsusiyyətləri. 
 
Anadan  olandan  2  yaşadək  olan  zaman  istisna  olmaqla,  insanın  dayaq  hərəkət  aparatı  və 
sinir  sistemi,  heç  vaxt  yeniyetməlik  dövründəki  (12-15  yaş)  kimi  daha  intensiv  şəkildə  böyüməklə 
inkişaf  edə  bilməz.  Ətrafların  bir  qədər  intensiv  şəkildə  uzanmasını  qeyd  etmək  lazımdır,  məhz 
buna  görə  də  yeniyetmələr  üçün  xarakter  əlamətlərdən  biri  də  uzun  və  nazik  əl  və  ayaqlardan  hesab 
olunur.  Baxmayaraq  ki,  boyun  uzanması  ilə  bərabər  bədən  çəkisi  də  artır,  lakin  çəki  artımı 
göstəricilərindən  müəyyən  qədər  geri  qalır.  Adətən  yeniyetmələr  arıq  və  hündür  boylu  quruluş 
xüsusiyyətlərinə  malik  olurlar. 
 
İnsan  ən  mürəkkəb  və  müxtəlif  hərəkətləri  icra  etməyə  imkan  verən  dayaq-hərəkət  aparatı, 
skelet  və  əzələlərdən  ibarətdir  ki,  bunlar  da  birlikdə  sümük  əzələ  sistemini  formalaşdırır.  Skelet  - 
kəllə  onurğa  sütünu,  döş  qəfəsi,  bel  və  sərbəst  şöbələr  olan  yuxarı  və  aşağı  ətraf  sümüklərindən 
təşkil  olunmuşdur.  Skeletin  hər  bir  şöbəsinin  inkişafı  özünəməxsusluğu  ilə  seçilir  ki,  bu  da  əsas 
etibarı  ilə  sümükləşmə  müddəti  və  yekun  formalaşma  ilə  bilavasitə  əlaqədardır.  Yeniyetmə 
boksçuların  inkişafının  ilk  anlarında  skeletin  çeviklik  və  elastiklik  kimi  xüsusiyyətlərini  ümumi  bir 
qanunauyğunluq  kimi  qeyd etmək  lazımdır. 
 
Bu  xüsusiyyət  qığırdaq  toxumasının  üstünlük  təşkil  etməsi  və  sümükləşmə  prosesinin 
yekunlaşması  ilə  əlaqədardır.  Sümükləşmə  prosesi  getdikcə  skelet  öz  çeviklik  və  elastikliliyini  itirir 
və  hər  bir  yaşa  müvafiq  olaraq  daha  kövrək  olur  ki,  bunun  da  nəticəsində  sınmaya  meyllilik  çoxalır. 
Q.  İ.Şatkov  və  Şiryayevin  qeyd  etdiyi  kimi  –  bunu  ələxüsus  boksçuların  hərəki  fəaliyyətinin 
təliminin  ilkin  dövrlərində  nəzərdə  saxlamaq  lazımdır. 

---