http://www.amu.edu.az
30 aprel 2014-ъц ил
6
Ömürnaməsindən qısa arayış:
O, 1973-cü ildə ATU-nun müalicə-
profilaktika fakültəsini bitirib. 1974-cü
ildən etibarən universitetin epidemi-
ologiya kafedrasında assisent kimi
fəaliyyətə başlayıb. Onun adıçəkilən
kafedraya bağlanmasına görkəmli
alim - professor Tağızadə Tağı
Ələkbər oğlu səbəbkar olub. Bu gün
də bu böyük şəxsi xoş xatirələrlə yada
salan İ.Ağayev onun rəhbərliyi altında
1979-cu ildə namizədlik dissertasi-
yasını müdafiə edib. 1982-ci ildə isə
dosent vəzifəsinə seçilib. Bu müddət
ərzində fəaliyyətini büsbütün kafedra
ilə bağlayaraq 1991-ci ildə doktorluq
dissertasiyasını müdafiə edib. Bir il
sonra, yəni 1992-ci ildə epidemiolo-
giya kafedrasının müdiri vəzifəsinə
seçilib.
- İbadulla müəllim, 22 ildir ki,
kafedraya rəhbərlik edirsiniz. Bu
müddət ərzində kafedrada hansı
yeniliklər və dəyişikliklər baş verib?
- Hələ sovetlər dönəmində ka-
fedramızın nəzdində Orta Asiya və
Qafqazyanı Respublikalar üzrə lep-
tospiroz xəstəlikləri ilə bağlı mərkəzi
məlumat
laboratoriyası
fəaliyyət
göstərirdi. Bu gün də həmin labora-
toriya fəaliyyətdədir. Bundan baş-
qa kafedramızın nəzdində bağırsaq
infeksiyaları və qurd xəstəlikləri ilə
məşğul olan ayrıca laboratoriyamız
da var. Doğrudur, kafedranın əvvəlki
yerindən köçürülməsi ilə əlaqədar
olaraq həmin laboratoriyalar bir neçə
il fəaliyyətini dayandırmalı oldu. Yeni
yerimizə köçəndən sonra universi-
tetimizin rektoru, akademik Əhliman
Əmiraslanova laboratoriyaların fə-
aliy yəti ni bərpa etmək məqsədilə
müraciət etdim. Əhliman müəllim
böyük məmnuniyyətlə müraciətimi
qəbul etdi. Laboratoriyaların fəaliyyəti
üçün yer ayırdı və təmir etdirdi. Ha-
zırda laboratoriyalar tam gücü ilə
fəaliyyət göstərir. Laboratoriyalarımız
hazırda respublikanın istər yoluxu-
cu xəstəliklərinin diaqnostikasında,
istərsə də profilaktikasında çox mü-
hüm işlər görür, tələbələr burada
təcrübə keçirlər. Onu da qeyd edim
ki, kafedrada çalışan 2 baş laborant-
dan başqa, bütün müəllimlər elmlər
namizədi, dosent, professordur. Artıq
laborantlara da mövzu verilib. Onlar da
elmi işlər üzrə işləyirlər. Rəhbərliyim
altında bu günədək 25 elmlər
namizədi, 2 elmlər doktoru hazırlanıb.
İşlədiyim müddətdə nəyi bacar-
mışamsa kafedra əməkdaşlarına
kömək etmişəm. Hər şeydən öncə
xalqımızın mənafeyi ilə bağlı han-
sı çağırış olubsa ona qoşulmuşam.
Mənim üçün Vətənimin bu başı, o
başı olmayıb. Azərbaycan bölünməz
Vətən olub mənimçün. Xalqımı-
zın qüdrətli şəxsiyyətlərinə həmişə
qiymət vermişəm. Bir neçə dərslik
kitabının həmmüəlliflərindənəm. “Epi-
demiologiya” kitabı mənim, X.Xələfli
və F.Tağıyevanın həmmüəllifliyi ilə bu
il işıq üzü görüb. Bundan başqa bir
neçə monoqrafiyam da oxucuların ix-
tiyarına verilib.
“Səhiyyəmiz
yoluxucu
xəstəliklərlə tam mübarizə
aparmaq qüdrətindədir
”
- Bəs Səhiyyə nazirliyinin baş
epidemioloqu kimi ölkədəki epidemioloji
vəziyyəti necə xarakterizə edərdiz?
- Ölkəmizdə hər sahədə gedən
sürətli inkişaf, tərəqqi göz qabağın-
dadır. Aydın məsələdir ki, səhiyyə
sahəsi də bu inkişafdan kənarda qal-
mayıb. Bu sahə sözün əsl mənasında
xeyli inkişaf edib. Səhiyyə Nazirliyinin
Baş epidemioloqu kimi əmin edirəm
ki, Azərbaycan digər respublikalardan
fərqli olaraq yoluxucu xəstəliklərlə
tam mübarizə aparmaq qüdrətindədir.
Buna həm səhiyyəmizin cənab prezi-
dentin diqqət mərkəzində olması, həm
də maddi cəhətdən imkanlı bir ölkə ol-
mağımız əsas verir. Düzdür, yoluxucu
xəstəliklərin müəyyən qismi fəsillərlə
əlaqədar baş qaldırır. Buna isə nəinki
Azərbaycanda, dünyanın inkişaf et-
miş ölkələrində də rast gəlindiyindən
narahat olmağa dəyməz.
Bir daha qeyd edirəm ki, Səhiyyə
Nazirliyinin ehtiyatı və bacarıqlı mil-
li kadrların olması bizim yoluxucu
xəstəliklərlə tam mübarizə aparmağı-
mıza imkan verir. Bundan əlavə, biz öz
işimizdə həmişə sayığıq və nə etmək
lazım olduğunu yaxşı bilirik. Heç za-
man imkan vermərik ki, ölkəmizdə hər
hansı epidemiya təhlükəsi yaransın.
Fərəhləndirici haldır ki, Orta Asi-
ya respublikalarının heç bi rində
Azərbaycanla rəqabətə girə biləcək
tibb müəssisələrinə rast gəlmək müm-
kün deyil. Mən bunu örnəklərlə sübut
edə bilərəm. Hələ təkcə Azərbaycan
Tibb Universitetinin nəzdində hər
cür şəraitlə təmin olunan, yüksək
tələblərə cavab verən onkoloji, sto-
matoloji, terapiya, cərrahiyyə klinika-
sı fəaliyyət göstərir. İnşallah, klinika-
ların sayı getdikcə artacaq. Bundan
artıq nailiyyət ola bilərmi? Orta Asiya
respublikalarında bizdə olan şərait
yoxdur. Bu sahədə nəinki Orta Asiya-
dan, MDB məkanının bir çox respub-
likalardan irəlidəyik. Ən ucqar dağ
rayonunda olan xəstəxanalarımızda
istənilən
cərrahiyyə
əməliyyatı
aparmğa mütəxəssis və avadanlığı-
mız kifayət edir. Bizim tibb sahəsində
dünyaşöhrətli alimlərimiz - Topçuba-
şovlar, Mahmudbəyovlar, Tağızadələr,
Emin
Əfəndiyevlər,
Cahangir
Abdullayevlərimiz və başqaları olub.
Bunu mübaliğəsiz deyirəm, götürək
elə universitetimizin rektoru Əhliman
Əmiraslanovu. O, 34 yaşında SSRİ
Dövlət Mükafatına layiq görülüb,
azərbaycanlıdır, türk oğludur. Onun
fəaliyyəti dövründə də universitetdə
görülən müsbət işlər, yeniliklər göz
qabağındadır. Bunu inkar eləmək olar-
mı? Bir sözlə, Azərbaycan səhiyyəsi
günü-gündən tərəqqi edir.
- Qarşıdan isti havalar gəlir.
Epidemiyanın baş qaldıra biləcəyi
risk zonaları mövcuddur. Xoşagəlməz
halların baş verməməsi üçün indidən
hər hansı profilaktik tədbir görülübmü
və yaxud görüləcəkmi?
-
Ümumiyyətlə,
yoluxucu
xəstəliklər cəmiyyət yarandığı
gündən mövcuddur. Gələndə isə
əvvəlcədən heç kimə informasiya
vermir. Yoluxucu xəstəliyə insan
qəflətən tutulur. Səhiyyəmiz təbiidir
ki, müxtəlif qruplara bölünür. Onun
da biri profilaktik səhiyyəmizdir.
Bütün rayonlarda gigiyena və epi-
demiologiya mərkəzləri fəaliyyət
göstərir. Yoluxucu xəstəliklərin ya-
yılmasının bir qismi fəsillə əlaqədar
olur. Adətən isti havalarda - yay
aylarında bağırsaq infeksiyalarının
sayı çoxalır. Həmin gigiyena və
epidemiologiya mərkəzləri əhalinin
xəbəri olmadan belə, öncədən yo-
luxucu xəstəliklərlə bağlı mübarizə
tədbirləri hazırlayırlar. Adi bir mi-
sal çəkmək istəyirəm: məlumdur
ki, ölkədə təbii fəlakətlər olur. Mən
zəlzələ, su daşqınlarını nəzərdə
tuturam. Təbii fəlakətlər olan
yerdə isə epidemiyaların yayılması
təhlükəsi ehtimalı daha güclüdür.
Amma həmin mərkəzlərin vaxtında
gördükləri qabaqlayıcı tədbirlərin
nəticəsində bu baş vermədi.
Təhlükənin qarşısını kim aldı?
Əlbəttə, səhiyyə işçilərimiz
.
“ÜST tərəfindən səhiy-
yəmi zin fəaliyyəti yük-
sək qiymətləndirilib”
- Bəs yoluxucu xəstəliklərin qarşısının
alınmasında
nüfuzlu
beynəlxalq
fondlarla əlaqə varmı, varsa hansı
səviyyədədir?
- Bəli, beynəlxalq fondlarla əlaqə
saxlanılır. Respublikada yoluxucu
xəstəliklərlə bağlı aparılan mübarizə
onları tam şəkildə qane edir. Axırın-
cı illər Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı
tərəfindən səhiyyəmizin fəaliyyəti
yüksək qiymətləndirilib. Ölkəmizin
zəngin olmasına və beynəlxalq fond-
lara ehtiyac duyulmamasına baxma-
yaraq, Qlobal fondun Azərbaycana
dəstəyini xüsusilə qeyd etmək
istərdim. Beynəlxalq qurumlar yar-
dım göstərir və ərazini nəzərdən
keçirirlər. Həm də bu səbəbdən yo-
luxucu xəstəliklərin monitorinqi ilə
bağlı şəffaf nəzarət də mümkün olur.
Yəni hansısa şəxsin, hansısa ucqar
kəndlərin birində yoluxucu xəstəliyə
yoluxmasını gizlətmək imkanları sıfıra
enir. Əgər hansısa səbəbdən belə hal
baş verərsə, buna şərait yaradanlar
mütləq cəzalandırıla bilər.
- Sonuncu sualı sahənizdən kənar
vermək
istəyirəm.
Sizi
poeziya
həvəskarı kimi tanıyırlar. Həm də
şairlərin yazdığı şeirləri yerli-yataqlı
təhlil edir, özünüz haqqında bacarıqlı
ədəbiyyatşünas rəyi yaradırsınız. Heç
şeir yazmısınızmı?
- Poeziya mənim həyatımdır.
Mən bunsuz həyatımı təsəvvür
edə bilmirəm. Ara-sıra şeir də ya-
zıram. Ancaq sandıq ədəbiyyatına
çevirmişəm. Buna səbəb isə Bö-
yük Nizami, Xəqani, Füzuli, Nəsimi,
XX əsrdə Səməd Vurğun, Bəxtiyar
Vahabzadə,
hazırda
çağdaş
ədəbiyyatımızın uğurlu təmsilçisi
olan Eldar İsmayıldan qorxmağım-
dır. Məsələn,
Eldaram, varlığm Vətəndir, Vətən!
Xalqımın oğluyam əzəlki gündən.
Soruşma kəndimi, mahalımı sən,
Ayım da, ilim də Azərbaycandır! -
deyən şairin qabağında söz demək
mənim üçün olduqca çətindir.
QABil ABDUllAYEV
HƏYATINI POEZİYASIZ TƏSƏVVÜR EDƏ
BİLMƏYƏN HƏKİM-EPİDEMİOLOQ
Əmək fəaliyyətinə Azərbaycan Tibb Universitetinin (ATU) epidemiolgiya
kafedrasından başlayan İbadulla Ağayev çox uzun və şərəfli bir həyat
yolu keçib. onu yaxından tanıyanlar yaxşı bilir ki, geniş dünyagörüşə,
hərtərəfli biliyə malik olan bu şəxs həm də poeziyaya həddsiz bağlılığı
və vurğunluğu ilə seçilir. Bəzən onu poeziya ilə bağlı keçirilən tədbirlərdə
gözəl tənqidçi və təhlilçi kimi görmək olur. Bu zaman onu kənardan
dinləyənlər ixtisasca ədəbiyyatşünas olması qənaətinə gəlirlər. Amma
əslində İbadulla müəllim tanınmış səhiyyə işçisidir, həyatını tibb sahəsinə
bağlayan sayılıb-seçilən alimlərimizdəndir.