TəHLÜKƏSİZLİk namiNƏ BİRLİKDƏ nato-nun təqdimatı
Yüklə 206,68 Kb. Pdf görüntüsü
|
S12 | Dəyişən dövrana cavab İlk olaraq, 21-ci əsrdə Transatlantik cəmiyyətə olan hədələr təbiətcə daha çox assimmetrik olacaq və dövlətlərin müstəqil ordularından daha çox alt dövlət qurumları tərəfindən maliyyələşdiriləcək. Onların qarşısını almaq üçün Müttəfiq qüvvələrin hərbçiləri daha yaxşı açılan, hərəkətli və bacarıqlı olmalıdırlar. İkinci, bu yeni təhdidlər Avro- Atlantik ərazidən kənarda formalaşa bilər. Bu səbəbdən, NATO hədələrin harada meydana çıxmasından asılı olmayaraq onların cavablandırılması məcburiyyətini başa düşən qlobal tərəfdaşları olan Alyansa çevrilməlidir. Sonuncu, NATO bu təhlükələrlə təkbaşına üzləşə bilməz. Transatlantik Alyans BMT, Avropa İttifaqı, Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı kimi beynəlxalq və qeyri-hökumət təşkilatları ilə birgə işləyərək hərtərəfli siyasi, iqtisadi və hərbi həll yollarının inkişafına töhfə verməlidir. Yalnız bu kimi yanaşma münaqişənin iqtisadi, həmçinin, siyasi və ideoloji köklərini cavablandıra bilər. Bu amilləri nəzərdə tutaraq NATO rəhbərləri Alyansın fəaliyyəti və işçi proseduralarının icmalı üzrə işə başladılar. Bu proses aşağıdakı bir sıra təşəbbüslərlə nəticələndi: “ hərtərəfli siyasi, iqtisadi və hərbi həll yollarının inkişafına töhfə ” NATO Cavab Qüvvələrinin yaradılması – yer, su və hava elementlərini özündə birləşdirən qabaqcıl texnologiyaya malik, çevik, açıla bilən, qarşılıqlı operativ uzlaşan və davamlı qüvvələr Növbəti on və on beş il ərzində Alyansın strateji prioritetləri üçün çərçivəni təmin edəcək Hərtərəfli Siyasi İcmalın qəbul olunması Əfqanıstanda bütün ölkəni əhatə etmək üçün əməliyyatların genişləndirilməsi, yerli təhlükəsizlik qüvvələrinin təlimi və yenidənqurma işləri Təhlükəsizlik qüvvələrinin təlimi vasitəsilə İraq Hökumətinə yardım göstərilməsi, habelə Afrika Ittifaqına dəstək və piratlara qarşı mübarizənin başlanması İstanbul Əməkdaşlıq Təşəbbüsü vasitəsilə Yaxın Şərq ölkələri ilə institutlaşmış münasibətlərin qurulması Paralel olaraq, Alyansa üzvlük və öz tərəfdaşlıq proqramlarına dəvətlərin genişləndirilməsi ilə NATO Avro-Atlantik inteqrasiyanı davam etdirir və beləliklə də, çox sayda ölkələrin təhlükəsizlikdən əldə etdikləri faydanı artırır. axarlı hərbi komandanlıq strukturu Strateji daşıma və havan yeri müşahidə kimi müasir hərbi əməliyyatlar üçün əhəmiyyətli sahələrdə qabiliyyətlərin təkmilləşdirilməsi Dəyişən dövrana cavab | S13 N AT O A W A C s t əy yar ələ ri başl
ıc a had isələ rin v
ə b öh ran v əzi yy ət lə rini
n ha va n əz ar ət ini t əmi
n e di r © Boeing Böhran vəziyyətlərində başlıca oyunçu S14 |
11 sentyabr hücumlarından dərhal sonra ABŞ repressiv Taliban rejimini devirən Əfqanıstanda terrorçuluğa qarşı əməliyyat - Azadlığa Dəstək Əməliyyatına başladı. Əfqan təhlükəsizlik qüvvələrinin təkbaşına ölkənin sabitliyini təmin edə bilməyəcəyi narahatlığı artırdı. Bununla əlaqədar olaraq, təhlükəsizlik qüvvələrinin təsis edilməsi və təliminə kömək edə biləcək qüvvənin BMT tərəfindən təsdiq olunması tələbi ilə çıxış edən Bonn Konfransı 2001-ci ilin dekabr ayında təşkil edildi. 20 dekabr 2001-ci ildə qəbul olunmuş BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1386 qətnaməsi Beynəlxalq Təhlükəsizliyə Dəstək Qüvvələrinin (İSAF) yaradılmasını və onların Kabil və ətraf bölgələrdə yerləşdirilməsini təmin etmişdir. İSAF və Əfqan milli hökumətinin sələfi olan Əfqan Keçid Hakimiyyəti 2002-ci ilin yanvar ayında İSAF-ın vəzifələrini təfsilatı ilə müəyyən edən Hərbi Texniki Sazişi razılaşdırdılar. Əfqanıstan 2003 N
O Əf qanı
stan da İS
A F ü
zr ə öh də çil
iy i ö
z ü zə rin ə g öt ür ür © MOD Canada Böhran vəziyyətlərində başlıca oyunçu
| S15 İlkin olaraq, İSAF nə NATO, nə də BMT qüvvəsi yox, BMT Təhlükəsizlik Şurasının himayəsi altında yerləşdirilmiş könüllülər koalisiyası olmuşdur. Könüllü ölkələr İSAF-a altı aylıq rotasiya ilə rəhbərlik etmişlər (ilk olaraq Böyük Britaniya, Türkiyə, Almaniya və Niderland). Bu missiyaların tərəqqi əldə etdiyi bir vaxtda onlar vahid sistemin çatışmazlığından irəli gələn maneələrlə üzləşdilər və nəticədə, 2003-cü ilin avqustunda Alyans missiyanın strateji idarəsi, nəzarət və əlaqələndirilməsini öz üzərinə götürərək Kabildə İSAF-ın Daimi Qərargahının təsis edilməsinə şərait yaratdı. “ İSAF və Əfqan Milli Hökuməti sıx əlaqələndirmə şəraitində fəaliyyət göstərir ” İlk növbədə, İSAF-ın mandatı paytaxt Kabil və ətraf ərazilərlə məhdudlaşdırılırdı, lakin getdikcə o, bütün Əfqanıstan ərazisi üzrə genişləndi: o əvvəlcə şimala, qərbə, sonradan cənuba və sonda Əfqanıstanın ən təhlükəli və qeyri-sabit bölgəsi olan şərqə genişləndi. İSAF-ın əsas rolu Əfqan hökumətinə onun ölkə üzrə hakimiyyətinin yayılması və təhlükəsiz mühitin yaradılmasına dəstək verməkdən ibarətdir. Bununla o, ordu və polisin təlimi vasitəsilə Əfqan təhlükəsizlik qüvvələrinin inkişafına dəstək verir; mülki təsisatların yenidən qurulması ehtiyaclarını müəyyən edir; qeyri-qanuni silahlı qrupların silahsızlaşdırılması və narkotiklərə qarşı səylərdə hökuməti dəstəkləyir; və humanitar yardım fəaliyyətlərini dəstəkləyir. O eyni zamanda, mülki və hərbi qurumlar arasında qarşılıqlı əlaqənin genişləndirilməsinə və yerlərdə aparılan əməkdaşlığa daha sistematik yanaşmanın inkişaf etdirilməsinə çalışır. Bunun nümayiş etdirilməsi üçün, Əyalət Bərpa Qruplarından bəzisi – İSAF-ın öhdəçiliyi altında olan mülki və hərbi heyətdən ibarət kiçik qruplar – ölkə boyu məktəb və yetimxanaların tikilməsi, yolların təmiri, silahların hesabdan silinməsi, minaların zərərsizləşdirilməsi və bu kimi mülki layihələrdə işləyirlər. İSAF Əfqan Milli Hökuməti ilə sıx əlaqələndirməni həyata keçirir. Misal üçün, 2003-cü ilin dekabrında və 2004-cü ilin yanvarında Əfqan konstitusiyasını qəbul etmiş konstitusional Loya Jirga-nın toplanmasının təhlükəsizliyinin təminatında Əfqan Hakimiyyətinə yardım etdi. 2006-cı ilin sentyabrında NATO və Əfqanıstan müdafiə islahatları, müdafiə təsisatlarının yaradılması və Əfqan Milli Ordusu və NATO üzvləri arasında hərbi uyarlığın təşviqinə yönələn “Tərəfdaşlıqda Əməkdaşlığa Dəstək Çərçivəsi” sənədini qəbul etdilər. Buna əlavə olaraq, NATO-nun Ali Mülki Nümayəndəsi birbaşa Əfqan Hökuməti və digər beynəlxalq təşkilatlarla, həmçinin qonşu ölkələrlə əlaqə saxlayaraq Alyansın siyasi və hərbi məqsədlərini müəyyən edir.
Yüklə 206,68 Kb. Dostları ilə paylaş:
|