TəHLÜKƏSİZLİk namiNƏ BİRLİKDƏ nato-nun təqdimatı
Yüklə 206,68 Kb. Pdf görüntüsü
|
S16 | Böhran vəziyyətlərində başlıca oyunçu Keçmiş Yuqoslaviyanın parçalanması nəticəsində 1995-ci ildə Bosniya və Herseqovinada, 1999-cu il Kosovoda və 2001-ci ildə keçmiş Yuqoslaviya Respublikası Makedoniyada (*) münaqişələrin qarşısının alınması və ya dayandırılması məqsədilə hərbi müdaxilə etdi. Bosniya və Herseqovinada NATO Müttəfiqləri 1995-ci ilin avqust və sentyabrında Bosniyanın Serb qüvvələrinə qarşı hava əməliyyatları keçirmişlər. Bu addım yerdə olan qüvvələr arasında güc tarazlığının dəyişilməsinə kömək etmiş və Bosniyanın Serb rəhbərliyini Deyton, Ohayoda razılaşdırılmış sülh sazişini qəbul etməyə sövq etmişdir. NATO sülhməramlıları Bosniya və Herseqovinaya 1995-ci ilin dekabr ayında Həyata Keçirmə Qüvvələri (İFOR) altında gəldilər. İFOR on il sonradan, 2005-ci ilin dekabrında uğurlu sonluqla yekunlaşan Sabitləşmə Qüvvələri (SFOR) ilə əvəz edilmişdir. Sülhməramlılıq mandatı sonradan Avropa İttifaqına ötürülmüşdür. Balkanlar NATO Bosniya və Herseqovinada aparılan on illik sülhməramlı əməliyyata rəhbərlik etmişdir
© Belgian MOD Böhran vəziyyətlərində başlıca oyunçu
| S17 “ Kosovonun gələcək inkişafı naminə sabit mühitin yaradılması ” NATO-nun Kosovoya hərbi müdaxiləsi, artmaqda olan zorakılıq və BMT Təhlükəsizlik Şurasının Kosovonın Alban əhalisinə qarşı repressiyasına son qoymağa çağıran qətnamələrini Belqradın dəfələrlə pozduğu bir ildən çox bir müddətdə davam etdi. 1999-cu ilin martında Alyans repressiyaya cavabdeh olan Yuqoslav hökumətinin hərbi və hərbiləşmiş strukturlarına qarşı havadan hərbi əməliyyata başlamağa qərar verdi. Bütün digər seçim yolları tükəndikdən və Belqradın barışmaz mövqeyinin qarşısının alınması ilə bağlı sülh danışıqları iflasa uğradıqdan sonra belə bir qərar verildi. Hava əməliyyatı 78 gün davam etdi və münaqişə tərəflərinin bütün hərbi fəaliyyətə son qoyması ilə nəticələndi; Yuqoslav Ordusu və Serb polis və hərbiləşmiş qüvvələri Kosovonu tərk etdi; Kosovoda beynəlxalq hərbi iştirakın yerləşdirilməsi üzrə razılıq əldə olundu; qaçqın və məcburi köçkünlərin şərtsiz və sağ- salamat yerlərinə qayıtması ilə bağlı razılıq əldə olundu; və bütün tərəflərin Kosovo üzrə siyasi razılığın əldə olunması üçün birgə işə hazır olması razılaşdırıldı. NATO-nun rəhbərlik etdiyi Kosovo Qüvvələrinin (KFOR) mandatı hər ikisi 1999-cu il və Yuqoslav komandirləri arasında imzalanmış Hərbi- Texniki Razılıq, həm də BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1244 Qətnaməsi ilə müəyyən olunur. KFOR yeni düşmənçiliyin qarşısının alınması, təhlükəsiz mühitin yaradılması və Kosovo Azadlıq ordusunun hərbsizləşdirilməsi üzrə məsuliyyət daşıyırdı. Bundan əlavə KFOR, Kosovonun gələcək inkişafı naminə sabit mühitin yaradılması üçün beynəlxalq humanitar səyləri dəstəkləyir və BMT- nin Kosovodakı Müvəqqəti İnzibati Missiyası (UNMİK) kimi beynəlxalq mülki qurumlarla birgə işləyir. 2008-ci il 17 fevral tarixli müstəqillik bəyannaməsinin ardınca NATO KFOR-un BMT Təhlükəsizlik Şurası digər qərar verənədək BMT TŞ 1244 əsasında Kosovoda qalacağını bir daha təsdiq etdi. Bu mövqe NATO-nun 2009-ci il aprel tarixli Strazburq/Kel Zirvə Görüşündə bir daha bildirildi. Onar həmçinin bildirdilər ki, Alians razılaşdırılmıış formada Kosovoda multi etnik təhlükəsizlik sisteminin yaradılmasına tam olaraq sadiqdir. Onlar həmçinin Kosovoya Avropa İttifaqı Qanunun Aliliyi Missiyasının (EULEX) göndərilməsini və indiyə qədər götürülmüş öhdəliklərin lazımi standartlara uyğun olaraq icra edilməsini, xüsusilədə qanunun aliliyinin təmin edilməsi, etnik azlıqların və tarixi və dini abidələrin qorunmasını, cinayyətkarlıqla yüksək qiymətləndirdilər. S18 | Böhran vəziyyətlərində başlıca oyunçu 2001-ci ilin avqust ayında keçmiş Yuqoslav Respublikası Makedoniyanın (*) prezidenti ölkənin sabitliyini poza biləcək etnik Alban qruplarının silahsızlaşdırılmasında NATO-nun yardımını xahiş etdi. NATO, hökumətin bəzi azlıqların hüquqlarını bərpa etməsi şərt ilə bu xahişi qəbul etdi. NATO daxil olmaqla müxtəlif beynəlxalq təşkilatlar və ABŞ-dan xüsusi nümayəndələrin vasitəçiliyi ilə ölkənin etnik Alban icmasının nümayəndələri və hökumət arasında siyasi razılıq əldə olundu. Bu, NATO-ya könüllülük əsasında etnik albanların silahsızlaşdırılması üçün 3 500 qüvvədən 30 günlük missiya çərçivəsində istifadəsinə yol açmış oldu. Skopyenin xahişi əsasında NATO qüvvələri, Avropa ittifaqı və Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı nəzarətçilərinin müdafiəsini təmin ötmək 2003-cü ilin martında missiya Avropa İttifaqı tərəfindən qəbul edilənədək ölkədə qaldı. Bu təşəbbüslər ölkədə mülki münaqişənin qarşısının alınması və bərpa və barışıq üçün zəmin yaradılmasına yardımçı oldu. NATO-nun Sarayevo və Skopyedə ev sahibi hökumətlərinə müdafiə islahatlarında kömək etmək məqsədilə qərargahlar saxlamasına baxmayaraq, KFOR hazırda Balkanlarda qalan yeganə geniş miqyaslı Müttəfiq qüvvələridir. Qərbi Balkanlarda uzun müddətli sabitliyi gücləndirmək məqsədi ilə NATO region ölkələrini Avro-Atlantik strukturlara inteqrasiyaetməyə çalışır. Albaniya və Xorvatiya 2009-cu ilin Aprelində NATO-ya daxil oldular, keçmiş Yuqoslav Respublikası Makedoniya (*) NATO-ya üzvlüyə namizəddir və Bosniya və Herseqovina, Monteneqro və Serbiya 2006-cı ilin 14 dekabrında NATO-nun Tərəfdaşı oldular. “ Qərbi Balkanlarda uzun müddətli sabitliyi gücləndirmək məqsədi ilə NATO region ölkələrini Avro- Atlantik strukturlara inteqrasiya etməyə çalışır ”
Yüklə 206,68 Kb. Dostları ilə paylaş:
|