Təhsil xərcləri: şəffaflıq və səmərəliliyin gücləndirilməsi
Yüklə 295,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rəşad Həsənov, Nərmin İbrahimova
|
Təhsil xərcləri:
şəffaflıq və səmərəliliyin gücləndirilməsi istiqamətləri
28.01.2014 İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi Rəşad Həsənov, Nərmin İbrahimova
Elmi Redaktor: Dr. Vüqar Bayramov Bu tədqiqat Avropa Birliyinin maliyyələşdirdiyi “Məktəb büdcələrinin formalaşmasında və səmərəli istifadə edilməsində vətəndaş iştiraklılığının istiqamətləndirilməsi” layihəsi çərçivəsində hazırlanmışdır.
Bu tədqiqatda əks olunan fikirlər layihə icraçısına məxsusdur və heç bir halda Avropa Birliyinin mövqeyini əks etdirmir.
TƏHSIL XƏRCLƏRI: Rəşad Həsənov, Nərmin İbrahimova
Təhsil xərcləri: şəffaflıq və səmərəliliyin gücləndirilməsi istiqamətləri
Rəşad Həsənov, Nərmin İbrahimova
Səhifə 0 / 23
Giriş ........................................................................................................................................................... 1 Mövzunu aktual edən səbəblər .................................................................................................................. 1 Tədqiqatın istiqamətləri ............................................................................................................................. 2 Təhsil xərclərin iqtisadi təsnifatı ................................................................................................................ 3 Təhsil xərclərinin dəyişmə dinamikası ........................................................................................................ 7 Təhsil sektorunda islahatlar .................................................................................................................... 13 Təhsil sektorunda həyata keçirilən dövlət proqramları və layihələr haqqında ..................................... 16 Təhsil sektorunda beynəlxalq və qeyri-dövlət mənbələri üzrə maliyyəəməkdaşlığı ........................... 17 Təhsilin İnkişafı üzrə Dövlət Strategiyası ................................................................................................ 17 Təhsilin keyfiyyəti və qiymətləndirmə ................................................................................................... 20 Xülasə .......................................................................................................................................................... 21
Təhsil xərcləri: şəffaflıq və səmərəliliyin gücləndirilməsi istiqamətləri
Rəşad Həsənov, Nərmin İbrahimova
Səhifə 1 / 23
Giriş
Təhsil hər
bir ölkənin
o cümlədən də Azərbaycanın sosial siyasətinin priaritetistiqamətlərindəndir. Müasir dövrdə müharibələrin, hərbi müdaxilələrin, gücün nümayişini deyil daha çox elmin, təhsilin, beyinlərin mübarizəsinin şahidi olmaqdayıq. Yəni həyatın mübarizə qaydaları belə bu gün təhsilin inkişafını tələb edən əsas faktorlardandır. Məhz bu prizmadan yanaşdıqda Azərbaycanda müasir təhsil sisteminin yaradılması hökumət qarşısında dayanan vacib məsələlərdəndir. Müasir təhsil sistemi isə özlüyündə bu sahəyə daha geniş spektrli yanaşma tələb edir. Yəni təhsil infrastrukturu, təhsil proqramı, təhsildə dövlət, xarici dövlətlərlə təhsil mübadiləsi kimi amillər bu sahənin inkişafını, təkmilləşdirilməsini təmin edəcək mühüm elementlərdir. Nəzərə alsaq ki, təhsilə investisiya çox əhəmiyyətli və perspektivli sahə olsa da, bir çox hallarda ailələrin büdcəsi gələcək haqqında proqramlaşma aparmağa və uzunmüddətli investisiya qoymağa imkan vermir. Bu səbəbdən də, sektorda əsas ağırlıq dövlətin üzərinə düşür. Hazırda dünyanın hər bir dövləti öz büdcəsində təhsilə xərclər ayırır. Bu xərclərin həcmi və ümumiyyətlə dövlətin təhsil siyasəti əslində sosial siyasətin tərkib hissəsidir. Lakin bütün digər sahələrdə olduğu kimi, təhsilə qayğı və təhsilin maliyyələşdirilməsinin səviyyəsi bu sahədə tətbiq edilən mexanizmlər fərqlidir. Ölkəmizdə də müstəqilliyin ilk günlərindən başlayaraq keçmiş sovet təhsil sisteminin dəyişdirilməsi, yeni və daha keyfiyyətli müasir maliyyə mexanizmləri ilə zənginləşdirilmiş sistemin formalaşdırılması istiqamətində addımlar atılmaqdadır. Lakin bu sahənin daim yenilənməsi və qabaqcıl təcrübələrdən geri qalmaq kimi amillər dövlətin təhsil sektorunda daim islahatlar aparmasını gərəkdirir. Məhz bu səbəbdəndir ki, 2013-cü ilin sonlarında yeni təhsil strategiyası qəbul edilib. Ümid edirik ki, yeni strategiya bu sahədəki çatışmazlıqların aradan qaldırılmasında və dünya standartlarına uyğun təhsil modelinin formalaşmasında ölkəmiz üçün mühüm əlamətləri ilə yadda qalacaq.
Mövzunu aktual edən səbəblər Dayanıqlı inkişafın təmin edilməsi, beynəlxalq sferada rəqabətliliyin artırılması, innovativ və təşəbbüskar iqtisadi sistemin yaradılması XXI əsrdə daha cox insan kapitalının inkişafı ilə əlaqəlidir. Bu sahənin özünəməxsusluğu onun uzunmüddətli passiv investisiya tələb etməsidir və bu bir çox hallarda təhsilin fərdi maliyyələşdirilməsini əngəlləyir. Xüsusi ilə də zəif inkişaf etmiş ölkələrdə əhalinin sosial rifahı valideynlərin təhsil məqsədi ilə vəsaitlər ayırmasını əngəlləyən əsas amildir. Məhz bu səbəbdəndir ki, əksər ölkələrdə təhsilin ibtidai və orta pilləsi, bəzən isə hətta ali pilləsi də dövlət tərəfindən maliyyələşdirilir. Təbii ki, Azərbaycanda da orta təhsil məcburi və ödənişsizdir. Yəni bu sahənin xərcləri dövlət tərəfindən maliyyələşdirilir. Lakin həm ictimai vəsaitlərin xərclənməsindəki şəffaflığın təmin edilməsi və həm də təhsil sisteminin maliyyələşdirilməsində daha məqbul və qabaqcıl təcrübənin tətbiqi baxımından bu istiqamətdə islahatların aparılmasına ehtiyac duyulurdu. Bu səbəbdəndir ki, 2014-cü ildən etibarən təhsilinin maliyyələşdirilməsi yeni qaydalar əsasında həyata keçiriləcək. Yeni maliyələşmə mexanizminin əsas prinsipi adambaşına maliyələşmənin təmin edilməsidir. Beləliklə 2014-cü ildən etibarən təhsil sahəsində yeni bir dövrün başladığını demək olar. Təbii olaraq yeni maliyyələşmə Yüklə 295,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|