TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
7 la həyata keçirilməklə fundamental elmi araşdırmalara, gəlinmiş elmi nəticələrə söykənməlidir. Jurnalistika, sosiologiya, sosial psixologiya və sənətşünaslıq elmi nin nəzəriyyəçiləri televiziya nəzəriyyəsinin sərhədlərini, qanunla rını müəyyən ediblər. Burada yayımın uzunmüddətli öyrənilməsi və sorğuanalizlər hesabına əldə olunan əsas elmi nəticələr baş lıca rol oynamaqdadır. Əsas meyar kimi televiziyanın fəaliyyəti və onun cəmiyyətdə yerinin müəyyən olunması elmi yanaşmanı hərəkətli, əhatəli, dəqiq nümunələr üzərində qurmağa imkan ve rir. Televiziya nəzəriyyəsi bu fəaliyyətin əhatəli öyrənilməsinə im kan verən ideyalar, biliklər sistemi formalaşdırmışdır. Televiziya nəzəriyyəsinin empirik səviyyəsi materialların toplan ması, təcrübənin öyrənilməsi əsasında qurulmaqla təşkil olunur. Nəzəriyyə səviyyəsi isə empirik göstəricilər əsasında televiziyanın mahiyyəti, inkişaf meyilləri və qanunauyğunluqları əsasında təyin olunur. Elmin dünyagörüşü və metodoloji səviyyəsi televiziyanın sosial münasibətlərdə yerini təyin etməyə imkan verir, həmçinin onun təsvir imkanlarını ölçməyə şərait yaradan sistemin formalaş masını asanlaşdırır. Eyni zamanda, televiziyanın fəlsəfikulturoloji mahiyyətini açmağa, ümumi mədəniyyət sistemində yerini təyin etməyə imkan verir. Televiziya nəzəriyyəsi elmi biliklər siste mi olmaqla mövcud materiallar əsasında gəlinmiş nəticə, nəzəri ümumiləşdirmə, televiziyanın sosial və mədəni həyata təsirini müəyyən edən qanunauyğunluqlardan ibarətdir. Bu sahədə aparılan elmi araşdırmaları ümumiləşdirərək aşağı dakı elmi biliklərin televiziya nəzəriyyəsinə daxil olmasını vacib hesab edirik: Televiziyanın prinsip və funksiyaları; Televiziya yayımının məzmun həlli, janr cəhətləri; Televiziya yayımının bədii, ictimai, mədəni istiqamətləri; Televiziyanın ictimai şüura, insanların davranışına, tərbiyəsinə təsiri; Televiziyanın digər sənət növləri, mədəniyyət hadisələri ilə qarşılıqlı əlaqəsi; Yayımın keyfiyyətinin nəzarətdə saxlanılması, artırılması; Auditoriya ilə əlaqənin əsas cəhətlərinin müəyyən olunması. Bildiyimiz kimi, elm biliklər toplamaq fəaliyyətidir, faktların və ideyaların yaranması, təsvir edilməsi, sistemləşdirilməsi, ümu miləşdirilməsidir. Nəzəriyyə isə özözlüyündə bilikdir, lakin adi biliklərdən daha yuxarıda, obyekti bütöv halda göstərməyə ça lışan, onun tərəfləri və digər obyektlərlə mövcud əlaqələrini mü əy yənləşdirən bilikdir. Elmi fəaliyyət məhz müəyyən biliklər sis teminə yiyələndikdən sonra elmi araşdırmada yeni addımlar at malı, gedən prosesin izahını verməklə, metodologiyasını ya ratmaqla yeni istiqamətləri müəyyən etməlidir. Bu mənada elmi işimiz aparılan nəzəri tədqiqatların, praktik müşahidələrin, dün
8 ya təcrübəsinin öyrənilməsi, müqayisəli təhlili əsasında yeni me todologiyanı təklif edir. Bu, metodologiyanın çoxtərəfli, televizi yanın təbiətindən irəli gələn sahələrinin elementlərini özündə əks etdirməlidir. Tədqiqatımızda buna nail olmağa çalışmışıq. Televiziya elminin vəzifə və metodlarına nəzər yetirək. Bu mə nada televiziyanın keçdiyi tarixi inkişaf yolu, onun mərhələləri, keçmiş hadisələrin analizi, nəzəriyyəsi bu günədək söylənən elmi rəylər, konsepsiyalar, nəzəriyyələr və tənqidi mövcud praktika nın operativ analizi, qiymətləndirilməsi olduqca vacibdir. Bütün elmlər kimi televiziyaşünaslıqda da gerçək materialın sonadək öyrənilməsi, qanunauyğunluqlar, prinsiplər, predmetli təcəssümü mühüm yer tutur. Ona görə də televiziya nəzəriyyəsini ümumi nəzəriyyəyə, xüsusi nəzəriyyəyə və empirik müşahidəyə bölmək olar. Ümumi nəzəriyyə özündə baza doktrinasını, anlayışkateqo riya aparatını birləşdirir. Anlayışkateqoriya aparatı xüsusi nəzəri və empirik tədqiqatlarda iştirak edir. Məhz bu, nəzərimetodoloji bazanı yaratmağa imkan verir. Xüsusi nəzəriyyə isə tədqiqat sahəsinin aid olduğu elmə yaxın və onun mövcudluğunda iştirak edən elmi biliklər, sahələr əsasında qurulur. Bu subelmlər sosial humanitar elm sahələrini əhatə edərək özünün məzmun və meto doloji elementləri ilə televiziya nəzəriyyəsinə daxil olur. Empirik biliklər televiziya nəzəriyyəsində mühüm yer tutur. Elmi müşahi də, nəzəri axtarışlar teleyayımçıların praktik fəaliyyəti, iş metodla rı ilə yaxından tanış olmalı, onları müşahidə etməlidir. Kon septual bilgi hər an mövcud faktlarla, hadisələrlə tutuşdurulmasa, yox lanılmasa özünün mahiyyətini, müasirliyini itirə bilər. Həmçinin televiziya nəzəriyyəsinin təsnifləndirilməsi nəticəsində televizi yanın sahələr üzrə nəzəriyyələri meydana gəlir. Əsas nəzəriyyə də tədqiqatın fundamental metodologiyası yerləşir və hər komplek sin tərkibində təcrübənin toplanması, empirik nəticələrin öyrənilməsi durur. Lakin bir çox hallarda təhlil tədqiqatla izolyasiya şəraitində aparılmış, bununla da hansısa sahənin öyrənilməsi üzərində nə zəriyyə qurmağa cəhd edilmişdir ki, biz bunu tam olmayan, bir tərəfli yanaşma hesab edirik. Televiziya tədqiqatı nın metodologi yasına, onun ümumi nəzəriyyəsinə söykənməyən təd qiqat gerçəyi müəyyənləşdirməyə imkan verməyəcəkdir. Öl kəmizdə təd qi qat çılar jurnalistikanın sənətkarlığı, keyfiyyəti üzə rində araşdır ma apararaq bütün diqqəti formaya yönəltmiş olurdular. Lakin televi ziya üçün forma mütləq deyil, dəyişkən dir. Onun məzmunu, onu doğuran proseslərin tədqiqatı ümumi televiziya nəzəriyyəsinin platformasında aparıldıqda effektiv ola bilər. Sənətkarlıq məsələsi özünün qeyrimüəyyən izahı ilə deyil, analizin sahələrinə görə diferensiallaşmalıdır. Məhz bu, sənətkarlığın təbiəti, strukturu haq qında tam mənzərəni yaratmağa imkan verər. Sənətşünaslığın mövcud ənənəsinə söykənərək elmi işi televiziyanın poetikası forması, dili, semiotikası əsasında sənətkarlığın teleyayım
Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|