TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
9 da iştirak edən əsas yaradıcı peşələrin hər birinin sənətkarlıq mənzərəsini yaratmağa çalışmışıq, onun elmimetodoloji əsaslarını poetik müşahidə və mövcud nəzəri araşdırmalar bazasında qur muşuq. İlk dəfə yaradıcı peşələrin dəqiq təsnifatını apararaq on ların sərhədlərini, imkanlarını və daşıdıqları sosial əhəmiyyətinə görə əsas tələbləri, yerinə yetirməli olduqları əsas vəzifələri təyin etməyə çalışmış, bütöv nəzəri mənzərəni qurmağa cəhd etmişik. Bütün nəzəri biliklər inkişaf etmiş və ziddiyyəti olmayan termi noloji aparatla ifa olunurlar. Televiziyaşünaslığın da nəzəri termi nologiyasının dəqiq müəyyən olunması həm akademik, həm də əməlitətbiqi xüsusiyyətə malikdir, buna ehtiyac vardır. Televiziya bütün elmlər və ictimai nəzarət üçün açıqdır, eyni zamanda, öz təbiətinə görə dəyişkən, yeniləşəndir. Bu mənada onun terminolo giyası da yeni ifadələr, sözlərlə zənginləşir, müxtəlif elm sahələri bu proseslərə öz terminoloji aparatı ilə ad verir. Etiraf edilməlidir ki, terminoloji məsələlər ölkəmizdə öz həllini tapmayıb və bu sahədə müəyyən boşluqlar mövcuddur. Tədqiqatçı alim Qulu Məhərrəmli “Kino, teatr, televiziya terminləri lüğəti”ni təqdim etsə də, bu əsər tamlıqla vahid terminoloji aparatı yaratmağa imkan vermədi. Müxtəlif tədqiqatçılar əcnəbi dillərdə, digər elmlərdən götürdükləri terminlərin hesabına fikirlərini izah etməklə, əslində, bu sahədə qarışıqlıq yaratmış oldular. Biz elmi işimizdə televiziyaya, onun yaradıcı prosesinə aid ifa dələri, adları dəqiqləşdirməklə terminoloji aparatın yaradılma sına çalışmışıq. Bu işdə indiyədək ümumi elmi terminlər fondu və yuxarıda adı çəkilən lüğətin ehtiyatından istifadə olunubdur. Həmçinin bu sahədəki mövcud beynəlxalq sənədlər, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi, Azərbaycan Respublikası Milli Televiziya və Radio Şurasının normativ sənədləri və beynəlxalq sazişlər, terminlər terminoloji aparatın yaranmasında fəal iştirak ediblər. Burada fizikitexniki xüsusiyyətlər və peşəkarməzmun tərəfləri nəzərə alınmaqla dəqiq ifadələr, prosesi izah edəcək terminlər təqdim olunur. İnformasiya vasitələrinin şəbəkəsinin miqyassız genişlənməsi, kommunikasiyanın texnikitexnoloji gücünün artması, informa siya vasitələrinin həcminin növlərinin çoxalması, sosial və şəxsi həyatın virtuallaşması, insanın gerçəkdən uzaqlaşaraq kommuni kasiya dünyasına qoşulması danılmaz gerçəklik kimi qəbul olun malı və bu prosesdə televiziyanın böyük rolu qeyd edilməli, onun elminəzəri bazasının, təhlilinin vacibliyi, zərurəti şərtsiz kimi dəyərləndirilməlidir. Televiziyanın öyrənilməsində onun əsas qa nunlarının formalaşdırılması, dəqiqləşdirilməsi və məhz bunun əsasında tədqiqat metodologiyasının qurulması vacib iş hesab olu nur. Bu mənada televiziyanın əsas qanunlarına nəzər yetirək: Birinci qanun kimi onun sənədli əsası, görüntülü olması, pred metliliyi və bu reallığı təcəssüm etdirməsi, sosial aləmin bütün
10 sahələrini əhatə etməsi əsasında yaranan həyata bənzərlik qanu nudur. Məhz onun bu cəhəti dəqiq sxemlərin ortaya qoyulması na mane olmuş, çərçivələri müəyyən etməyə imkan verməmişdir. Lakin təməl prinsip özü əsas yanaşma kimi qəbul olunmalıdır. Çünki televiziyanın bütün sonrakı qanunları məhz onun həyata bənzərliyindən doğur. İkinci qanun çoxcəhətlilik hesab olunmalıdır. Onun mövcud luq formaları, sosial vəzifələri icra, çoxçeşidli yaradıcı üsullardan istifadə etməsi çoxcəhətliliyini izah edir. Üçüncü qanun inkişaf qanunudur. İnkişaf qanunu televiziya nın dialektik potensialını ifadə edərək həm həyata bənzərliyi, həm də çoxçeşidliliyi törədir. Cəmiyyətin, texnikanın inkişafını nəzərə almadan, yeni texnologiyalar, yeni yaradıcı axtarışlar tətbiq etmədən televiziya mövcud ola bilməz, həmçinin inkişafdan geri qalan, durğunluq yaşayan televiziyanın heç bir mənası, məzmunu ola bilməz. Televiziyanın dördüncü qanunu onu əhatə edən sosial mühitə uyğunluq qanunudur. İnkişaf qanunu ilə uzlaşan sosial mühitə uyğunluq qanunu dəyişən cəmiyyətin ümumi istəklərinə, sosial sifarişə uyğun fəaliyyətini tənzimləməni, sosial mühitdə möv cud prosesləri təcəssüm etdirməni, bədiiestetik, kulturoloji ab havada olan yenilənməni çatdırmağı, uyğunlaşmağı, televizi ya nın təbiətini əks etdirir. Televiziya verilmiş bu tarixdə yerin həyat tərzini, mədəniyyətini, milli ənənələrini təcəssüm etdirir və ondan doğulur. Lakin bu heç də “televiziya cəmiyyətin diktəsi ilə fəaliyyət göstərir, mühitin, şəraitin çərçivəsində yekunlaşır” demək deyil dir. Demokratik cəmiyyətdə kütləvi informasiya vasitəsinin rolu, onun azadlığı əsas təməldir. Burada dialektik metod üsulu ilə sosi umun diktəsinə qarşı çıxa biləcək gerçəyin tapılması kimi peşəkar fəaliyyətin meydana çıxması əsas tələb olaraq qarşıya qoyulur. Televiziyanın beşinci qanunu yuxarıda göstərilən tənzimləməni təmin edən obyektivliyin və subyektivliyin uyğunlaşması qanunu dur. Ziddiyyətli əsasların vəhdəti və mübarizəsini əks etdirən bu qanun ictimai bilgilənmədə vasitə rolunun dəyərini, digər tərəfdən onun insani, fərdişəxsiyyətli ifadəsini təmin edir. Bu ziddiyyətli vəhdət onun mənəvi, intellektual mahiyyətini təşkil edir. Obyek tivlik dedikdə çoxməzmunlu inteqrasiya anlayışı, subyektivlik dedikdə şəxsiyyətin mövcudluğunun dəqiq, doğru təsvirinə təsiri nəzərdə tutulur. Mənəvipraktik təbiət qanunu televiziyanın altıncı qanunu dur. Özündə ideyalar, emosiyalar, biliklər birləşdirən televiziya həm də əməllər, fəaliyyət, davranış aləminə də müdaxilə edir, maarifçiliklə, mənəvi tərbiyə ilə məşğul olmaqla bərabər, təşkilati fəaliyyətə də yönəlir. Televiziya cəmiyyətdə özünün mənəvi is tehsalını material şəklinə salaraq təqdim edir. Bu, teleyayımın əsl mahiyyəti, başlıca fəaliyyət prinsipidir.
Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|