“Firmanın iqtisadiyyatı”na dair məfhum və anlayışların izahlı lüğəti
575
S FAR Ş NORMASI – istehsalçı firmanın istehlakçı firma üçün
istehsal etməyi öhdəsinə götürdüyü məhsulun minimum həcmidir; bu
norma istehsalçı və istehlakçı firmalar arasındakı təsərrüfat əlaqələ-
rini nizama salır.
SPES F KAS YA – miqdarı, növü, markası, keyfiyyət xüsusiy-
yətləri və, lazım olduqda, qiyməti də göstərməklə təklif olunan əm-
təələrin müfəssəl siyahısıdır.
Ş
ŞƏ R KL (TAM ORTAQLI) MÜƏ SS SƏ – ən azı iki fiziki və
ya hüquqi şəxslər tərəfindən müqavilə əsasında təsis olunan, öhdəlik-
lərinin yerinə yetirilməsinə görə bütün əmlakları ilə məsul olan şərik-
lərin tərəfdaşlığı zəminində istehsalla məşğul olan və məqsədi mən-
fəət əldə etmək olan təsərrüfat vahididir.
T
TAM ORTAQLIQ – iştirakçıları müəssisənin öhdəliklərinin ye-
rinə yetirilməsinə görə bütün əmlakları ilə məsuliyyət daşıyan müəs-
sisənin təşkilati-hüquqi forması.
TAR F – müəssisə, təşkilat və əhali tərəfindən göstərilən istehsal
və qeyri-istehsal xarakterli müxtəlif xidmətlərə görə ödəniş.
TENDER – bir neçə təklifin alınması və onlardan ən sərfəlisinin
seçilməsi məqsədilə məhsul göndərmənin və ya müəyyən işin yerinə
yetirilməsi üçün podratçılara sifarişlərin xüsusi formasıdır;
TEXNOPARK – məqsədi elmtitumlu orta və kiçik innovasiya
firmalarının inkişafına maksimum əlverişli mühüt yaratmaq olan
elm–istehsalat ərazi kompleksidir.
TEXNOPOL S – məqsədi elmin yeni istiqamətləri və elmtutum-
lu istehsalların inkişafına əlverişli şərait yaratmaq olan iri, müasir
elm-sənaye kompleksidir; tərkibi təhsil müəssisəsi, elmi-tədqiqat ins-
titutu və yaşayış rayonlarından ibarət olur.
TƏ DAVÜL FONDLARI – tərkibcə ambarda və yola salınmış
hazır məhsul, pul vəsaiti və debitor borclardan ibarət olan və iqtisadi
təyinatı tədavül sferasına xidmət göstərməkdir.
TƏDAVÜL XƏRCLƏR – hazır məhsulun satışı ilə əlaqədar
canlı və maddi məsrəflərin məcmusudur; o, əmtəələrin istehsalçıdan
Telman Huseynov
576
istehlakçıya çatdırılması, başqa sözlə, onların tədavülü ilə əlaqədar
xərclərdir.
TƏ MƏ RKÜZLƏŞ MƏ – istehsalın ictimai təşkilinin əsas forması
olub, məhsul istehsalının daha iri müəssisələrdə cəmlənməsi prosesidir.
T CARƏ T F RMASI – əsasən əmtəələrin alqı-satqısı üzrə əmə-
liyyatlar aparılması üzrə ixtisaslaşmış müəssisədir.
TOPDANSATIŞ Q YMƏ T – müəssisələr tərəfindən, məhsulun
əhalidən başqa, bütün kateqoriyadan olan alıcılara satıldığı qiymət-
dir.
TÖRƏMƏ MÜƏSS SƏ – bir müəssisə digərinə nisbətən nizam-
namə fondunda üstünlüyə və ya onlar arasında bağlanmış müqavi-
ləyə görə onun qəbul etdiyi qərarları vermək imkanına malik olursa,
onda ikinci müəssisə birincisinin törəməsi hesab olunur; törəmə
müəssisə əsas (baş) müəssisənin borcları üçün məsuliyyət daşımır və
cavabdeh olmur.
TRANZ T NORMASI – istehsalçı firmanın bir ünvana göndər-
məyə qərar verdiyi məhsulun minimum həjmidir; bu norma məhsul
göndərənlə nəqliyyat təşkilatı arasındakı əlaqələri nizamlayır.
Ü
ÜMUM GƏL R – əmtəələrin və xidmətlərin və habelə əmlakın
bir qisminin satışından, görülən işlərə görə ödənişlərdən verilən kre-
ditə görə alınan faizlərdən və digər mənbələrdən müəssisənin sərən-
camına keçən pul vəsaitlərin məcmusudur müəssisənin
V
VERG – dövlət büdcəsinə fiziki və hüquqi şəxslərdən qanunve-
ricilik əsasında yığılan (toplanan) məcburi ödəmələrdir; o, dövlət
büdcəsinin əsas gəlir mənbələrindən biridir.
VENÇUR F RMASI – əvvəlcədən gəliri məlum olmayan, yeni
texnologiya və məhsul növlərinin işlənilməsi və tətbiqi ilə məşğul
olan kommersiya təşkilatıdır; riskli investisiya qoyan firmadır.
Z
ZADEL – istehsal prosesinin səmərəli təşkili, ahəndarlığın təmini
məqsədilə iş yerlərində yaradılan, emalı – natural ifadədə – başa
“Firmanın iqtisadiyyatı”na dair məfhum və anlayışların izahlı lüğəti
577
çatdırılmamış, bitirilməmiş «məhsuldur»; o, bitməmiş istehsalda
olmağın formalarından biridir.
ZAY (BRAK) MƏHSUL – texnoloji tələblərə riayət etmədən
hazırlanan, onun qarşısında tələblərə cavab verməyən və, deməli,
standartlara uyğun gəlməyən yararsız məhsuldur. Təcrübədə nöqsan-
ları (defekti) aradan qaldırıla bilən (düzəldilən) brak (zay) və dü-
zəldilməsi mümkün olmayan, qəti brak məhsul növləri fərqləndirilir.
578
ST FADƏ ED LM Ş Ə DƏ B YYATIN S YAHISI
1. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası. B.: 1995
2. nvestisiya fəaliyyəti haqqında Azərbaycan Respublikasının
Qanunu, 13 yanvar 1995-ci il.
3. “Sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının
Qanunu. B.: 1996
4. “Məhsulun (işin, xidmətin) maya dəyərinə daxil edilən xərclə-
rin tərkibi haqqında” Əsasnamə, 16 avqust 1996-cı il tarixli
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 3№-li qərarı.
5. “Maliyyə-sənaye qrupları haqqında” Azərbaycan Respublikası-
nın Qanunu. «Biznesmenin bülleteni». № 38 (103). B.: 1996
6. “ stehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında” Azərbaycan
Respublikasının Qanunu, «Azərbaycan» qəzeti, 29 mart 1996-cı il.
7. “Patent haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu,
«Biznesmenin bülleteni» № 51. B.: 1997.
8. Köhnəlmə (amortizasiya) hesablanmasının yeni (açıq) meto-
dunun tətbiqi üzrə təlimat. Mühasibat işi (normativ sənədlər toplusu),
B.: Elm və həyat, 1998, səh. 232-240
9. Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi. B.: Hüquq
ədəbiyyatı, 2003.
10. Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi. B.: Qanun,
2004.
11. А.А.Максютов. Экономика предприятия. (tədris-metodiki
nəşr). М.Альфа-Пресс, 2005.
12. qtisadi nəzəriyyə: Mikroiqtisadiyyat – 1 və 2 (dərslik, rus
dilindən tərcümə), «Daşkov və K
o
», M. 2007.
13. Б.А.Райзберг, Р.А.Фатхутдинов. Управление экономикой
(дярслик), М., 1999.
14. Богатин Ю.В., Швандар В.А. Экономическое управление
бизнесом (dərs vəsaiti), М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2001.
15. Бринк И.Ю., Савельева Н.А. Бизнес-план предприятия.
Теория и практика. Ростов н/Д: Феникс, 2003.
579
16. Друкер Питер, Ф. Задачи медеъмента в ХХI веке. (ingilis
dilindən rus dilinə tərcümə), М.: Издательский дом "Вильямс",
2002.
17. Елизаров Ю.Ф. Экономика организаций. (dərslik), М.,
2005.
18. Экономика предприятия. (dərslik, professor N.A.Safronovun
redaktorluğu ilə), М.: 2003.
19. Экономика фирмы. (dərslik, professor V.Y.Qorfinkelin və
professor V.A.Şvandranın redaktorluğu ilə), М.: 2003.
20. Экономика предприятия (фирмы), (dərslik, prof. O. .Volko-
vun və dos. O.V.Devyatkinin redaktorluğu ilə), М.: ИНФРА-М, 2004.
21. Экономика фирмы (dərslik), ИНФРА-М, М., 2006.
22. Экономика предприятия (dərslik, IV nəşri), ЮНИТИ-ДАНА,
М., 2007.
23. Экономика предприятия (dərslik), ЮНИТИ, М., 2000.
24. Экономика (dərslik), «Prospekt» nəşriyyatı, III nəşri, M.,
2008.
25. Х.Ширинбек. Экономика предприятия. (dərslik, Y.P.Boyko,
S.V.Voldaytsev, K.Pixterin redaktorluğu ilə alman dilindən tərcümə),
СПб: Питер, 2005.
26. Короткевич В.Г. «Практикум по экономике, организации
производства и маркетингу на предприятии». (dərs vəsaiti). M.:
2004.
27. Котлер Филип. Основы маркетинга. Краткий курс. (ingilis
dilindən rus dilinə tərcümə), М.: Издательский дом "Вильямс". 2004.
28. Ковалев А.И., Казиник Е. М., Экономика предприятия в
вопросах и ответах (imtahanların götürülməsi üçün dərs vəsaiti),
MA –nin müxbir üzvü A. .Kovalevin redaktorluğu ilə, M., 2004.
29. Крылов Э.И. и др. Анализ эффективности инвестиционной
деятельности предприятия. (dərs vəsaiti), M М.: Финансы и
статистика, 2003.
30. Курс экономической теории, «Дело и Сервис» (dərslik),
M., 2001.
31. Г.Шмален. Основы и проблемы экономика предприятия.
(dərslik professor A.Q.Porşnevanın redaktorluğu ilə alman dilindən
rus dilinə tərcümə) M.: 1996.
580
32. Гельмит Гейер, Берпд Арепдт. Экономика предприятия.
(dərs vəsaiti, L.V.Donsovun redaktorluğu ilə alman dilindən tərcümə),
М.: Дело и сервис, 2005.
33. Герчикова И.Н. Менеджмент. (dərslik), М.: ЮНИТИ-
ДАНА, 2004.
34. Горфинкель В. Экономика предприятия. (dərslik). M.: 2004.
35. Ламбен Жан-Жак. Менеджмент, ориентированный на
рынок. (V.B.Kolçanovun redaktəsi ilə ingilis dilindən rus dilinə
tərcümə), СПб: Питер 2004.
36. М.И.Тертышник, Экономика предприятия. М.: ИНФРА-
М, 2005.
37. Мейер Маршал В. Оценка эффективности бизнеса. (A.O.
Korsunskiy tərəfindən ingilis dilindən rus dilinə tərcümə), М.: ООО
"Вершина", 2004.
38. Мировая экономика: введение во внешнеэкономическую
деятельность. (A.K.Şurkalin və N.S.Sıpinanın redaktorluğu ilə dərs
vəsaiti), М.: Логос, 2002.
39. Mühasibat (maliyyə) uçotu (dərslik, dosent Qəzənfər
Abbasovun redaktəsilə). B.: 2003.
40. Пиндайк Робертс, Дэниел Л. Рубинфельд. Микроэкономика.
(ingilis dilindən rus dilinə tərcümə), М.: Дело, 2001.
41. Сафронов Н. Экономика организации (предприятия),
(dərslik), M.: 2004.
42. Шандерзон Ж., Лансестр А. Методы продажи. (V.S.
Zaqaşvilinin redaktəsi ilə ingilis dilindən rus dilinə tərcümə), М.: АО
Издательская группа "Прогресс", 1993.
43. Telman Hüseynov. Sənayenin iqtisadiyyatı (dərslik). «Şərq-
Qərb» nəşriyyatı, B. 2000.
44. Telman Hüseynov. Müəssisənin iqtisadiyyatı (dərslik),
«Səda» nəşriyyatı, B. 2005.
45. Ван Хорн Дж.К. Основы управления финансами. (ingilis
dilindən tərcümə), М.: Финансы и статистика, 2003.
46. Управления экономикой. (dərslik), M., «Интел-Синтез»
nəşriyyatı, 1999.
581
M Ü N D Ə R C A T
MÜQƏ DD MƏ
I BÖLMƏ. «F RMANIN QT SAD YYATI» KURSUNUN
TƏ DQ QAT OBYEKT , PREDMET VƏ MƏ ZMUNU
Fə sil 1. «Firmanın iqtisadiyyatı» kursunun tə dqiqat obyekti,
predmeti və mə zmunu
1.Müəssisə və firma: oxşar cəhətləri və fərqləri
2.«Firmanın iqtisadiyyatı» kursunun tədqiqat obyekti və predmeti
3.Kursun tədqiqat metodları və iqtisad kursları sistemində yeri
4.Kursun vəzifələri və məzmunu
II BÖLMƏ. STEHSAL F RMALARININ TƏSN FATI,
QURULUŞ U VƏ FORMALARI
Fə sil 2. stehsal firmalarının tə snifatı, quruluş u və formaları
1. stehsal firmalarının təsnifatı
2. stehsal firmasının quruluşu və onu müəyyən edən amillər
3.Sahibkarlıq və firmanın (müəssisənin) təşkilati-hüquqi
formaları
4.Sahibkarlığın təşkilati-iqtisadi formaları, firmanın xarici və
daxili mühiti
5. Firmaların yaradılması və ləğvi qaydaları
III BÖLMƏ. STEHSAL F RMASINDA STEHSAL
PROSES VƏ STEHSALIN CT MA TƏŞK L FORMALARI
Fəsil 3. Firmada istehsal prosesi və onun təşkili
1. stehsal prosesinin mahiyyəti
2. stehsal tsikli və onun tərkibi
3.Firmada istehsal prosesinin təşkili prinsipləri
4.Firmada istehsalın təşkili formaları
582
Fə sil 4. stehsal firmasında tə mə rküzləş dirilmə və
müə ssisə nin optimal ölçüsü
1. stehsalın təmərküzləşdirilməsinin mahiyyəti və formaları
2. stehsalın təmərküzləşdirilmə səviyyəsinin göstəriciləri
3.Müəssisənin optimal ölçüsü və onu müəyyən edən amillər
4. stehsalın təmərküzləşdirilməsinin iqtisadi səmərəliliyi
Fəsil 5. stehsal firmasında ixtisaslaşdırma və
kooperasiyalaşma
1. xtisaslaşdırmanın mahiyyəti və formaları.
2.Kooperasiyalaşmanın mahiyyəti və formaları.
3. xtisaslaşdırma və kooperasiyalaşmanın səviyyəsini müəyyən
edən göstəricilər
4. xtisaslaşdırma və kooperasiyalaşmanın iqtisadi səmərəliliyi
Fəsil 6. stehsal firmasında kombinələşdirmə
1. Kombinələşmənin mahiyyəti və formaları
2. Kombinələşdirmənin şərtləri və inkişafı
3. Müxtəlif sənaye sahələrində kombinələşdirmənin xüsusiyyətləri
4. Kombinələşdirmənin iqtisadi səmərəliliyi
IV BÖLMƏ. F RMANIN STEHSAL RESURSLARI VƏ
ONLARDAN SƏMƏRƏL ST FADƏN N ZƏRUR L Y
Fəsil 7. Firmada əmək resursları, əmək məhsuldarlığı və əmək
haqqı
1. Firmanın əmək resursları və onun tərkibi
2. Firmada kadrların idarə olunmasının xüsusiyyətləri
3. Əmək məhsuldarlığının mahiyyəti və onun ölçülmə metodları
4. Əmək məhsuldarlığının artırılması ehtiyatları və amilləri
5. Firmada əməyin normalaşdırılması
6. Əmək haqqının mahiyyəti və əhəmiyyəti
7. Firmada əməyin ödənilməsinin forma və sistemləri
Fəsil 8. stehsal firmasının əsas fondları və istehsal gücü
583
1. stehsal əsas fondlarının iqtisadi mahiyyəti və təsnifatı
2 . Əsas fondların qiymətləndirilməsi
3. Əsas fondların köhnəlməsi və amortizasiyası
4. Əsas fondlardan istifadə göstəriciləri
5. Firmanın istehsal gücü və onun hesablanması metodikası
6. stehsal əsas fondlarından istifadənin yaxşılaşdırılması yolları
Fəsil 9. stehsal firmasının dövriyyə fondları və dövriyyə
vəsaitləri
1. Dövriyyə fondlarının iqtisadi mahiyyəti və onların tərkibi
2 . Dövriyyə vəsaitlərindən istifadə göstəriciləri
3. Firmada maddi resursların normalaşdırılması
4. stehsal ehtiyatlarının təsnifatı və təyinatı
5. Firmada bitməmiş istehsal və gələcək dövrün xərclərinin
normalaşdırılması
6. Firmada tədavül fondlarının idarə olunması
V BÖLMƏ . F RMANIN NK Ş AFININ DARƏ ED LMƏ S
VƏ PLANLAŞ DIRILMASI
Fə sil 10. Firmanın idarə etmə mexanizmi və onun təş kilat
quruluş u
1. darəetmənin mahiyyəti və prinsipləri
2. darəetmənin funksiyaları və onların təsnifatı
3. darəetmənin metodları və onların tətbiqi istiqamətləri
4. Firmanın idarəetmə mexanizminin təşkilati quruluşu
Fəsil 11. Firmanın istehsal-kommersiya fəaliyyətinin
planlaş dırılması
1. stehsal firmasında planlaşdırmanın mahiyyəti və prinsipləri
2. Firmada planlaşdırmanın metodları
3. Firmanın inkişaf planının əsas bölmələri
4. Firmada istehsal-kommersiya proqramının tərtibi və
əsaslandırılması
Fə sil 12. Firmanın investisiya fə aliyyə ti
1. nvestisiyanın mahiyyəti və növləri
584
2. nvestisiyanın tərkibi və quruluşu
3. Firmanın investisiya fəaliyyəti və layihələrin qiymətləndiril-
məsi metodları
4. nvestisiya səmərəliliyinin yüksəldilməsi yolları
5. nvestisiya layihəsinin reallaşdırılması üçün biznes-planın
tərtibi
Fə sil 13. Firmanın innovativ inkiş afı
1. nnovasiyanın mahiyyəti və növləri
2. nnovasiyanın texnoloji və iqtisadi potensialı
3. Firmanın innovativ inkişafının mərhələləri
4. nnovasiyanın iqtisadi səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi
Fəsil 14. Firma məhsulunun keyfiyyəti, standartlaşdırılması və
sertifikasiyası
1. Məhsulun keyfiyyəti və onun göstəriciləri
2. Məhsul keyfiyyətinin yüksəldilməsi firmanın iqtisadi inkişaf
yolu kimi
3. Məhsulun rəqabət qabiliyyəti
4. Firmada məhsul keyfiyyətinin idarə edilməsi
5. Məhsulun standartlaşdırılması və sertifikasiyası
VI BÖLMƏ. F RMANIN MARKET NQ FƏAL YYƏT VƏ
MADD -TEXN K TƏ M NATI
Fə sil 15. Firmanın marketinq fə aliyyə ti və mə hsulun satış ı
1. Firmanın marketinq fəaliyyətinin mahiyyəti və xüsusiyyətləri
2. Marketinq fəaliyyətində bazarın seqmentləşdirilməsi
3. Firmada marketinq fəaliyyətinin idarə edilməsi
4. Firmanın satış siyasəti və onun elementləri
5. Firmanın kommersiya fəaliyyətinin təşkili
6. Firma məhsulunun satışında vasitəçilərin rolu
Fəsil 16. Firmada maddi-texniki təminat
1. Maddi-texniki təminatın iqtisadi mahiyyəti
2. Firmada maddi-texniki təminatın funksiyaları
3. Firmanın material və avadanlığa tələbatının hesablanması
585
4. stehsal ehtiyyatlarının normalaşdırılması və idarə edilməsi
5. Firmada maddi-texniki təminatın formaları
6. Lizinq təhcizatın xüsusi forması kimi
VII BÖLMƏ . F RMANIN STEHSAL XƏ RjLƏ R ,
MAL YYƏ S , Q YMƏ T S YASƏ T VƏ FƏ AL YYƏ T N N
SƏ MƏ RƏ L L Y
Fə sil 17. Firmanın istehsal xə rclə ri və mə hsulunun maya də yə ri
1. stehsal xərcləri və məhsulun maya dəyərinin mahiyyəti
2. stehsal xərclərinin təsnifləşdirilməsi
3. Məhsulun maya dəyərinin göstəriciləri
4. Maya dəyərinin idarə edilməsi
5.Məhsulun maya dəyərinin aşağı salınması yolları
Fəsil 18. Firmanın maliyyəsi, gəlirləri və vergi ödənişləri
1. Firmanın maliyyəsi və maliyyə resursları
2. Firmanın maliyyə planı
3. Firmanın maliyyə vəziyyətini əks etdirən göstəricilər
4. Firmanın gəlirləri və mənfəəti
5. Firmanın vergi ödənişləri
Fəsil 19. Firmada qiymətin əmələ gəlməsi
1. Qiymətin əmələgəlmə qanunauyğunluqları
2.
Qiymətin funksiyaları və növləri
3. Firmanın qiymət siyasəti
4. Firmanın qiymət strategiyası
5 . Firmada qiymətqoyma metodları
Fə sil 20. Firmanın istehsal-kommersiya fə aliyyə tinin sə mə rə liliyi
1. stehsalın iqtisadi və sosial səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi
metodikası
2. stehsalın iqtisadi səmərəliliyinin ümumi və müqayisəli
göstəriciləri
586
3. stehsal amillərindən istifadə səmərəliliyini xarakterizə edən
göstəricilər
4. stehsalın iqtisadi səmərəliliyinə təsir edən amillər
VIII BÖLMƏ. F RMANIN XAR C QT SAD
FƏ AL YYƏ T
Fə sil 21. Firmanın xarici iqtisadi fə aliyyə ti
1. Firmanın xarici iqtisadi fəaliyyətinin mahiyyəti
2. Firmanın xarici iqtisadi fəaliyyətinin növləri
3. Firmanın idxal-ixrac əməliyyatları
4. Firmanın xarici iqtisadi fəaliyyətinin tənzimlənməsi vasitələri
5. Firmanın xarici iqtisadi fəaliyyətinin kömrük tənzimlənməsi
«Firmanın iqtisadiyyatı»na dair mə hfumlar və anlayış ların
qısa izahlı lüğə ti
stifadə edilmiş ə də biyyatın siyahısı
Dostları ilə paylaş: |