203
xüsusilə Şimali Amerikada, Avropada və Şərqi Asiyada
demək olar ki, kütləvi xarakter alır.
Narkotik
istifadə haqqında əsas informasiya materialları
qlobal miqyasda
məlumatı olan BMT və Amerika Birləşmiş
Ştatları hesab olunur.
Hindistan
və İrandan fərqli olaraq və qeyri Asiya dövlət-
lərinə nisbətən, opiumun Əfqanıstan üçün əsas bitkisi olma-
sıdır. Hətta dağlıq Bədaxşanda da az da olsa da bu bitki
Əfqanıstandan əvvəl əkilmişdir. Əfqanıstanda opium XVIII
əsrdən əkilməyə başlamışdır.
1980-ci
ildə Əfqanıstan dünyada opium istehsalında apa-
rıcı mövqe tuturdu: on il ərzində – 1980-ci ildən 1990-cı ilə
kimi bu
ölkədə opium istehsalı, 200-dən 1570 ton/il olmuş-
dur,
yəni 8 dəfəyə qədər artmışdır. Halbuki ondan əvvəlki
on
illikdə Əfqanistanda opium istehsalı cəmi 3 dəfə art-
mışdır.
ABŞ Dövlət Departamentinin 2001-ci ildə siyahısına
salınmış 28 xarici terror təşkilatından, ən azı 12-si narkobiz-
nesin bu
və ya digər sahələrilə bilavasitə əlaqədardır. Sözsüz
ki, narkotik
vasitələrin istehsalı və ticarətilə əlaqəsi olan
təşkilatlar narkotik maddələrin istehsalçıları olan And
üçbucağı Kolumbiyadakı və Perudakı bəzi ekstremist qrup-
ların olması məlumdur. Müxtəlif səviyyəli təşkilatlardan
terrorizm
üsullarından istifadə edən və eyni zamanda
narkotiklərin tranziti ilə məşğul olan təşkilatlara Əl-Kaida,
ETA, Hizbullah,
Özbəkistan İslam hərəkatı, Kürdüstan
Fəhlə partiyası (PPK) və s. göstərmək olar.
Terrorizm bütün tarixi
dövrlərdə mövcud olsa da XX əs-
rin
sonlarında və XXI əsrin əvvəllərində daha da geniş-
l
ənmişdir. Hazırda dünyanın bir çox ölkələrində terrorçuluq
yolu
ilə öz məqsədlərinə çatmaq istəyən siyasi qüvvələr
çoxalmışdır. Türkiyədə kürdlərin, Suriyada və bir çox Ərəb
204
ölkələrində «müsəlman qardaşları» partiyası, Fələstin azad-
lıq təşkilatının bəzi qanadları, ingilislərlə irlandiyalılar ara-
sındakı terrorları və s. göstərmək olar.
Məlumdur ki, öz müstəqillyini əldə etdikdən sonra res-
publika
mıza qarşı terror aktları hamımızın yadındadır – met-
rodakı partlayışlar, avtobusların partladılması, ayrı-ayrı döv-
lət xadimlərinə edilən terror cəhdləri və s. geniş yaılmışdır.
2001-ci il
sentbyabırn 11-də ABŞ-da törədilən terror ha-
disələri və bununla əlaqədar olaraq həyata keçirilən
terrorizmlə qlobal mübarizə tədbirləri siyasi dairələrdə və
kütləvi informasiya vasitələrində «terrorizm»i geniş mənada
yaymaq kimi neqativ hala
çevrilərək, bütün zorakılıq halla-
rının əsaslandırılmasına çevrilmişdir.
Bununla
əlaqədar, müasir şəraitdə terrorizmi iki növə –
daxili
və xarici terrorizmə ayırmaq aktual görünmür.
H
ər şeydən əvvəl son vaxtlar terrorizm silahlı qarşıdur-
manın bir taktiki forması kimi lokal qeyri-assimetrik (lokal-
regional)
konfliktlər kimi istifadə olunur. Terrorizm meto-
dunu
seçmiş bu qruplaşmalar terror formalarını daha geniş
silahlı qarşıdurmalar şəklində aparılmaları konflikt zona-
larında əhalinin bir qismi tərəfindən müdafiə olunur. Bu
müdafiə cəhdləri ən kiçikdən, xeyli çox da ola bilər (məs. ən
təvəzökar qiymətləndirilmələrlə – Hamas təşkilatını bu gün
30-40%
fələstinli müdafiə edir. Terrorizmlə yanaşı XX əsrin
sonu-XXI
əsrin əvvəllərində taktiki lokal-regional silahlı
qarşıdurmalar terrorizmin yeni növünün – yəni superterro-
rizm (
və ya meqaterrorizm) növünün yaranmasını deməyə
zərurət yaradır. 11 sentyabr 2001-ci ildə ABŞ-da olan terror
həmin dövr üçün superterrorizm nümunəsi oldu.
ABŞ tərəfindən 11 sentyabr 2001-ci ilin superterroriz-
minə qarşı elan olunmuş «terrorizmlə qlobal müharibə» çağ-
rışı, sözsüz ki, terrorizmin başqa növlərilə birləşmiş oldu.
205
Terrorizm –
həmişə çox sadə zəif insanların yox, həm də
xeyli
zəif, keyfiyyətcə daha zəif tərəfin daha «güclü» tərə-
findəki hökumətin assimmetrik qarşıdurmasıdır. Hökumətə
qarşı adi hərbi vasitələrlə qarşıdurmaya malik olmayan, hər-
bi potensial
cəhətcə ondan (dövlətdən) xeyli zəif olan qrup-
laşmalar rəqibin «zəif yerindən» vurmağa çalışaraq, ölkə və-
təndaşlarını təhlükə altında qoyur.
Məsələn Əfqanıstan öpiumunun Avropa bazarlarına əsas
tranzit yolu ikidir: Birincisi, Pakistan
və İran ərazilərindən
keçən marşrutdur. Bu marşrut sonra Balkan yolu adlanan
«
şaxəyə» bölünür, ikincisi isə, şimal marşrutudur (ipək yolu
adlanan) ki, onun
müxtəlif qollarla Mərkəzi Asiyadan,
Rusiyaya
qədər və MDB-nin qərb ölkələrinə, oradan da
narkotiklər Şərqi və Qərbi Avropa ölkələrinə qədər uzanır.
BMT-nin
siyahısında olan qiymətləndirmələrə görə 2000-
ci
ildə İrandan 90% Əfqanıstan opiumu, 85% morfin və
41%-
dən çox Əfqanıstanda istehsal edilən geroin keçmişdir.
Hazırda Azərbaycan Dövlətinin səlahiyyətli orqanların
tərəfindən Respublikamızda terrorizmin bütün təzahürlərinin
qarşısı müvəffəqiyyətlə alınır.
206
ЯДЯБИЙЙАТ
1.
Azərbaycanda səhralaşma problemləri. Akad. B.Ə.Bu-
daqovun anadan
olmasının 75 illiyinə həsr olunmuş elmi-
praktik
konfransın materialları. Bakı, 2003.
2.
Babayev M.P., Qurbanov E.A.
Səhralaşma-torpaq
deqra
dasiyanın tədqiqi (metodik tövsiyyə). Bakı: Elm, 2008,
47 s.
3.
Бабаев М.П., Гасанов В.Г., Джафарова Ч.М.
Теоретические основы современной классификации и
номенклатуры почв Азербайджана. Баку, 2001, 31 с.
4.
Babayev M.P. «XXI
əsrin həqiqətləri ilə üz-üzə».
Azərbaycan Torpaqşünaslar cəmiyyətinin əsərləri. X cild, I
hissə, Bakı, 2005, s.18-25.
5.
Budaqov B.
Ə. Coğrafiyanın qlobal qanunauyğun-
luğuna dair. Azərbaycan məktəbi. Bakı, 1984, №3.
6.
Əliyev C.Ə., Qazıbəyova E.A. Fotosintez və buğdanın
məhsuldarlığı, potensial ehtiyatlar. Bakı, 1994, 10 s.
7.
Əliyeva R., Mustafayev Q., Hacıyeva S. Ekologiyanın
əsasları. Bakı, 2006.
8.
Əyyubov F.D. Kosmosdan təbiətə nəzər. Bakı,
Azərnəşr, 1985, 64 s.
9.
Əzizov B.M., Abbaszadə A.A. Aekrokosmik
tədqiqatların əsasları. Bakı, 2004.
10.
Göyçaylı Ş.Y. Coğrafiya və coğrafi ekologiyanın
problemləri. Bakı, 2004.
11.
Göyçaylı Ş.Y., İsmayılov T. Təbiətdən istifadənin
iqtisadi
və ekoloji əsasları. Bakı, 2006.
12.
Göyçaylı Ş.Y. Coğrafi ekologiyanın əsasları. Bakı,
2010.
13.
Göyçaylı Ş.Y. Əhali coğrafiyası. Bakı, 1987.
14.
Xəlilov Ş.B. Azərbaycanın ekocoğrafi problemləri.
Bakı, 2006, 160 s.
207
15.
Xəlilov T.Ə. Ekologiya və ətraf mühiti mühafizəsinin
əsasları. Bakı, 2009, 230 s.
16.
Müseyibov M.A.
Azərbaycanın fiziki coğrafiyası.
Bakı, 1998.
17.
Məmmədov Q.S., Xəlilov M. Ekologiya və ətraf
mühitin m
ühafizəsi. Bakı, 2005.
18.
Mustafayev Q.T.,
Sultanzadə F.V. İnsanın uğurları və
problemləri. Bakı: 2004, 298 s.
19.
Набиев Р.А., Кахраманов К.Ш. Глобальные
проблемы человечества. Баку, 2001, 267 с.
20.
Алекперов К.А. Эрозия почв и борьба с ней в
Азербайджане. Баку, Изд-во АН, 1961.
21.
Будько М.И. Глобальная экология. М., 1977, 328 с.
22.
Баландин Р.К., Бондарев Л.К. Природа и циви-
лизация. М., 1988, 392 с.
23.
Брук С.И. «Население мира». Эндемографический
справочник. Наука, 1986.
24.
Всемирный доклад о наркотиках: 2004. Краткий
обзор. М., УНП ООН. 2004 – Т.И. Анализ (18 с.).
25.
Вернадский. Биосфера. М., 1967, 376 с.
26.
Гасанов Э.Г. Борьба с наркотической преступ-
ностью. Международный и сравнительно-правововые
аспекты. М.: Юр. инфор. 2000, 208 с.
27.
Гумилев Л.Н. Этногенез и биосфера Земли. М.,
1989, 495 с.
28.
Глобализация наркобизнеса: угрозы для России и
других стран с переходной экономики / А.Н.Галинкин,
А.А.Лавут, В.И.Булавин и др. М.: Ин-т Латинской
Америки. РАН, 1999-1999, 139 с.
29.
Геоэкология Мирового океана. Л., 1990, 158 с.
30.
Глобальная экологическая перспектива – 3.
Прошлое, настоящее и перспективы на будущее. ЮНЕП.
М. Интердиалект, 2002.
208
31.
Гриберг Э.И. Загрязнение космоса и космическое
полеты // Природа, 1992, №8, с.12-17.
32.
Глобальные проблемы географической науки.
1988, с.31-38.
33.
Дрейер О.К., Лось Б.В. Глобальные проблемы и
«третий мир». М., 1991.
34.
Доклад Международного Комитета ООН по
контролю наркотиками за 2002. М., Весь мир. 2003, 104 с.
Глобальные проблемы географической науки. 1988, с.90-
96.
35.
Золотое Ю.М. Наркоманы в России : вызов в
национальной безопасности // Преступность как угроза
национальной безопасности: Материалы I Международ-
ной открытой сессии. «Modus Academicus», Ульяновск,
4-
5 декабря 1997 г. Ульяновск, 1997, с.60-80.
36.
Комюнике и первый доклад IC GCGE GECHANGE
–
«Глобальные изменения окружающей среды: угроза
для развития цивилизации. Лондон-Минск, 2010.
37.
Кошкина Е.А. Спектор Ш.И. и др. Медицинские,
социальные и экономические последствия наркомании и
алкоголизма. Per. S
e
Москва, 2008, 288 с.
38.
Конвенции ООН по борьбе с опустыныванием.
Женева, 1996, 78 с.
39.
Мамедов Г.И. Деградация почвенного покрова
Азербайджана и пути его восстановления. Экология и
Биология почв. Ростов-на Дону. 2005, с.288-293.
40.
Марчик Г.И., Кондратьев Н.Я. Приоритеты
глобальной экологии. М., Наука, 1992, 224 с.
41.
Медоуз Д.Х., Медоуз Д.Л., Рандере Й. Пределами
роста. М., 1991.
42.
Незаконная торговля наркотиками в России.
Итоговый отчет ин-та Зарубежного и Международного
уголовного права им. Макса. Планка – Фрайбург. 2000,
209
151 с.
43.
Народнонаселение стран мира. Справочник. М.,
1984.
44.
Основы теории народнаселения. М., Высшкая
школа. 1974, 328 с. (под ред. Д.И.Валентея).
45.
Одум Ю. Основы экологии. 1975. М., Мир, 740 с.
46.
Питер Д., Ник Т. Тайны древних цивилизаций. М.,
«Эксмо», 2009. 860 стр.
47.
Рыбников С. Запуск космических летательных
аппаратов и погода в регионах. ИР. М., Наука, 1991, №5,
с.20-23.
48.
Степанова Е.А. Незаконный оборот наркотиков и
его взаимосвязь с конфликтами и терроризмом: Афганис-
тан и Центральная Азия // М., Наука, 2003, с.57-72.
49.
Степанова Е.А. Роль наркобизнеса и политэко-
логии конфликтов и терроризма. ВЕС МИР Изд-во
Москва, 2008, с.312.
50.
Степанова Е.А. Борьба с терроризмом и операции
по поддержанию мира: Особенности взаимосвязи (Под
ред. А.Никитина. М.: Центр политических и между-
народных исследований (ЦПМИ).
51.
Страны и народы. Земля и человечество. Гло-
бальные проблемы. М., 1985, 428 с. Чижевский А.Л.
Земное эхо солнечных бур. 1976, с.33.
52.
Толба М. Опустывание – общечеловеческая
проблема. Проблемы освоения пустынь. 1978, №3, с.7-15.
53.
Шумилев А.Ю. Ивасенко В.Б. Новый закон и
наркотиках и терминология противодействия наркобиз-
несу: Справочное пособие: М., 1998, 79 с.
210
МЦНДЯРИЪАТ
GİRİŞ ............................................................................................ 3
I FƏSİL. Bəşəriyyətin ən əsas qlobal ekoloji problemləri .................. 5
1.1.
Ətraf mühitin mühafizəsi problemləri ........................................11
II
FƏSİL. Qlobal ekoloji böhranlar .................................................23
III
FƏSİL. Bəşəriyyətin sülh və tərksilah problemlərinin ekoloji
mahiyy
əti ................................................................................30
IV
FƏSİL. Demoqrafik problemlərin ekoloji nəticələri .....................34
4.1. Qlobal demoqrafik prosesl
ərin mahiyyəti ...................................34
4.2.
Əhali artımının nizamlanmasının ekoloji nəticələri .....................35
V
FƏSİL. Bəşəriyyətin ərzaq problemlərinin ekoloji nizamlanması ...40
5.1. Az
ərbaycanda taxılçılığın ekoloji şəraitinin qiymətləndirilməsi ...50
5.2. Dünya aliml
ərinin modelləri .....................................................53
VI
FƏSİL. Dünyanın enerji və xammal problemlərinin həllinin ekoloji
mahiyy
əti ................................................................................55
6.1.1. Enerji
ehtiyatlarından istifadənin balanslı inkişafda yeri. ..........57
6.1.2.
Hidroenergetikanın ekoloji səmərəliliyi. ..................................59
6.1.3. Atom enerjisind
ən istifadənin ekoloji məzmunu ......................60
6.1.4. Hidrogen enerjisisind
ən istifadənin səmərəliliyi. ......................63
6.1.5. Qeyri-
ənənəvi enerjidən istifadənin ekoloji səmərəliliyi. ..........63
VII
FƏSİL. Qlobal iqlim dəyişmələrinin ekoloji nəticələri ...............68
7.1. Qlobal istil
əşmə, yoxsa qlobal soyuqlaşma? ...............................68
7.1. Tufan (qasırğa, tornado) fırtına, çox şiddətli külək (uraqan),
şiddətli fırtınalar ......................................................................79
7.2. Ozon qatı və iqlim dəyişilmələri ................................................83
VIII
FƏSİL. Qlobal səhralaşma problemləri ....................................88
8.1. S
əhralaşma prosesi ...................................................................88
8.2. S
əhralaşmanı yaradan əsas amillər........................................... 103
211
8.3. Az
ərbaycanda səhralaşma problemi ......................................... 111
8.4.
Səhralaşmaya qarşı mübarizə yolları ....................................... 118
IX
FƏSİL. Dünya okeanının qlobal ekoloji problemləri ................. 122
9.1. Dünya
okeanı resurslarından istifadə problemləri ..................... 122
9.2. Hiosferin mühiti
n nizamlanmasında yeri .................................. 128
9.3. Sunamil
ərir törətdikləri fəlakətlər və onlardan qorunmaq tədbirləri
............................................................................................ 133
9.4. Sunamil
ərin gəlməsi haqqında xəbər edilməsi .......................... 151
9.5. T
əbiətdə sunami dalğalarının vurduğu zərərlər iqtisadi, ekoloji,
m
ənəvi mahiyyət kəsb edir ..................................................... 156
X F
ƏSİL. Kosmik proseslərin ekocoğrafi nəticələri .................... 167
10.1.
İnsanla kosmosun qarşılıqlı əlaqəsi ..................................... 167
10.2. Qlobal prosesl
ərin ekocoğrafi xüsusiyyətləri ....................... 171
10.3. Qlobal prosesl
ərin təbii (planetar) əsasları .......................... 173
10.4. Kosmik ekologiya v
ə kosmosun çirkləndirilməsi ................ 177
10.5. Orbitd
ə toqquşma və partlayışlar ....................................... 184
XI F
ƏSİL. Dünyanin səhiyyə problemləri ................................... 187
XII F
ƏSİL. Narkomaniya və terrorçuluğun qlobal ekoloji
mahiyy
əti ............................................................................. 197
12.1. Narkomaniya v
ə terrorizmin təbii-tarixi inkişafı ................ 197
12.2. Narkomaniya v
ə terrorizmin yayıldığı əsas ölkələr ............. 202
ЯДЯБИЙЙАТ ............................................................................ 206
212
X
əlilov Telman Abdul Həmid oğlu
Zeynalova M
aya Əsgər qızı
QLOBAL
EKOLOJİ PROBLEMLƏRİ
(Ali
məktəblər üçün dərs vəsaiti)
Нашир: Ъейщун Ялийев
Бядди редактор: Афяр Фяттащова
Техники редакторлар: Цлви Ариф, Асим Сяфяров
Дизайнер: Ирадя Ящмядова
Оператор: Тярлан Гулийева, Мялащят Гулийева
__________________________________
Йыьылмаьа верилмишдир: 22.10.2013
Чапа имзаланмышдыр: 25.03.2014
Сифариш № 658: Тираж 300, ш.ч.в. 13,25
«МБМ» няшриййатынын мятбяясиндя
чап олунмушдур
Document Outline - GİRİŞ
- I FƏSİL
- BƏŞƏRİYYƏTİN ƏN ƏSAS QLOBAL EKOLOJİ PROBLEMLƏRİ
- Ətraf mühitin mühafizəsi problemləri
- II FƏSİL
- QLOBAL EKOLOJİ BÖHRANLAR
- III FƏSİL
- BƏŞƏRİYYƏTİN SÜLH VƏ TƏRKSİLAH PROBLEMLƏRİNİN EKOLOJİ MAHİYYƏTİ
- IV FƏSİL
- DEMOQRAFİK PROBLEMLƏRİN EKOLOJİ NƏTİCƏLƏRİ
- 4.1. Qlobal demoqrafik proseslərin mahiyyəti
- 4.2. Əhali artımının nizamlanmasının ekoloji nəticələri
- V FƏSİL
- BƏŞƏRİYYƏTİN ƏRZAQ PROBLEMLƏRİNİN
- EKOLOJİ NİZAMLANMASI
- 5.1. Azərbaycanda taxılçılığın ekoloji şəraitinin qiymətləndirilməsi
- 5.2. Dünya alimlərinin modelləri
- VI FƏSİL
- DÜNYANIN ENERJİ VƏ XAMMAL PROBLEMLƏRİNİN HƏLLİNİN EKOLOJİ MAHİYYƏTİ
- 6.1.1. Enerji ehtiyatlarından istifadənin balanslı inkişafda yeri. İstilik enerji xammalları Qlobal enerji strategiyası və problemlər, əhalinin sayının artması, cəmiyyətin ayrı-ayrı təbəqələri arasında əmlak fərqlərinin yüksəlməsi, ərzaq və su ça...
- 6.1.2. Hidroenergetikanın ekoloji səmərəliliyi. Su elektrik stansiyalarından alınan enerji ətraf mühitə ziyan vurmur. Hidravlik elektrik stansiyalar çayın enerjisini istifadə edir. Üzvi yanacaqla işləyən elektrik stansiyalarına nisbətən su elektrik s...
- 6.1.3. Atom enerjisindən istifadənin ekoloji məzmunu. XX əsrdə atom enerjisi insan həyatına geniş daxil olmuşdur. Atom elektrik stansiyaları (AES) energetikanın zirvəsini təşkil edir. Bu bəşəriyyətin növbəti inkişaf mərhələsi üçün bünövrədir. Hazırda ...
- 6.1.4. Hidrogen enerjisisindən istifadənin səmərəliliyi. Hidrogen enerjisindən istifadə ətraf mühitin təmizliyinin qorunmasında böyük əhəmiyyəti olmaqla onun yaranmasından yalnız destillə suyunun buxarı alınır. Dünyada hidrogen istehsalı 200 mily...
- 6.1.5. Qeyri-ənənəvi enerjidən istifadənin ekoloji səmərəliliyi. Ənənəvi olmayan bir neçə mənbələrin elektrik enerjisindən istifadə edilməsini gələcəkdə genişləndirmək nəzərdə tutulur. Bu sahədə Günəş enerjisi daha perspektivli sayılır. Günəş enerj...
- Günəş enerjisinin elektrik enerjisinə çevrilməsinin iki üsulu: fotoelektrik və termodinamik məlumdur. Hazırda yüzlərlə kilovatt, həm meqovaltı siniflərinə məxsus olan fotoelektrik günəş elektrik stansiyaları (onların iş prinsipi adı istilik elektrik...
- VII FƏSİL
- QLOBAL İQLİM DƏYİŞMƏLƏRİNİN EKOLOJİ NƏTİCƏLƏRİ
- 7.1. Qlobal istiləşmə, yoxsa qlobal soyuqlaşma?
- 7.2. Tufan (qasırğa, tornado) fırtına, çox şiddətli külək (uraqan), şiddətli fırtınalar
- 7.2. Ozon qatı və iqlim dəyişilmələri
- VIII FƏSİL
- QLOBAL SƏHRALAŞMA PROBLEMLƏRİ
- 8.1. Səhralaşma prosesi
- 8.1.1. Səhralaşma göstəriciləri
- 8.2. Səhralaşmanı yaradan əsas amillər
- 8.2.2. Səhralaşmanın tipləri və səhralaşma indikatorları
- 8.3. Azərbaycanda səhralaşma problemi
- 8.3.1. Respublikanın düzən və dağətəyi düzən ərazilərdə deqradasiyaya və səhralaşmaya səbəb olan amillər
- I.Təbii
- Səhralaşmaya qarşı mübarizə yolları
- IX FƏSİL
- DÜNYA OKEANININ QLOBAL EKOLOJİ PROBLEMLƏRİ
- 9.1. Dünya okeanı resurslarından istifadə problemləri
- 9.2. Hiosferin mühitin nizamlanmasında yeri
- 9.3. Sunamilərin törətdikləri fəlakətlər və onlardan
- qorunmaq tədbirləri
- 9.4. Sunamilərin gəlməsi haqqında xəbər edilməsi
- 9.5. Təbiətdə sunami dalğalarının vurduğu zərərlər iqtisadi, ekoloji, mənəvi mahiyyət kəsb edir
- X FƏSİL
- KOSMİK PROSESLƏRİN EKOCOĞRAFİ NƏTİCƏLƏRİ
- 10.1. İnsanla kosmosun qarşılıqlı əlaqəsi
- 10.2. Qlobal proseslərin ekocoğrafi xüsusiyyətləri
- 10.3. Qlobal proseslərin təbii (planetar) əsasları
- 10.4. Kosmik ekologiya və kosmosun çirkləndirilməsi
- 10.5. Orbitdə toqquşma və partlayışlar
- XI FƏSİL
- DÜNYANIN SƏHİYYƏ PROBLEMLƏRİ
- XII FƏSİL
- NARKOMANİYA VƏ TERRORÇULUĞUN QLOBAL EKOLOJİ MAHİYYƏTİ
- 12.1. Narkomaniya və terrorizmin təbii-tarixi inkişafı
- 12.2. Narkomaniya və terrorizmin yayıldığı əsas ölkələr
- ЯДЯБИЙЙАТ
Dostları ilə paylaş: |