Teqvim-2015. pdf

54
Tarixdə bu gün 
Xocavənd rayonunun Qaradağlı 
kəndinin işğalı günü
1992
FEVRAL
Qaradağlı kəndinin işğalı Xoca-
lı  qətliamına qədər Azərbaycanın 
yaşadığı  ən faciəli hadisə, erməni 
işğalçı  dəstələrinin törətdiyi müd-
hiş bir qırğın idi. Ermənilər Xocalı 
soyqırımına son “hazırlığı”, həmin 
qətliamın “baş məşqini” məhz Qa-
radağlı kəndində keçmişdilər.
1988-ci ildən mənfur qonşuları-
mızın torpaq-ərazi iddiası başlayan 
dövrdən etibarən Qaradağlı kəndinin 
dinc sakinləri hər gün ermənilərin 
hücumuna məruz qalmışdır. Erməni 
təxribatçıları  tərəfindən törədilmiş 
terror aktları  nəticəsində 1991-ci 
ilin 28 iyun tarixində 3 nəfəri qa-
dın olmaqla 6 nəfər diri-diri yandı-
rılmış, 1991-ci ilin sentyabr ayında 
sərnişin avtobusunun gülləbaran 
edilməsi nəticəsində 8 nəfər öldü-
rülmüş, çoxlu sayda insan yaralan-
mış, güllə yarası alanlardan 5 nəfəri 
sonradan dünyasını dəyişmişdir. 17 
fevral 1992-ci il tarixində erməni 
hərbi birləşmələri tərəfindən keç-
miş SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 366-
cı motoatıcı alayının hərbi texnika-
sının və canlı qüvvəsinin dəstəyi ilə 
Dağlıq Qarabağ bölgəsindəki mü-
hüm yaşayış  məntəqələrindən biri 
- Xocavənd (Martuni) rayonunun 
Qaradağlı  kəndi işğal edilmişdir. 
118 nəfər əsir götürülmüş, 33 nəfər 
ermənilər tərəfindən güllələnmiş, 
öldürülən və yaralı halda olanları bir 
yerdə  təsərrüfat quyusuna tökərək 
üzlərini torpaqlamışlar.  Əsirlikdə 
saxlanılanlara qarşı  vəhşi, vanda-
lizm hərəkətləri ilə davranılması, 
insanların başlarının kəsilməsi, 
diri-diri basdırılması, dişlərinin 
çəkilməsi, ac-susuz saxlanılması, 
döyülərək öldürülməsi insanlığa 
qarşı törədilmiş cinayət hadisəsi idi. 
140-a yaxın uşaq yetim qalmışdır. 
Ümumilikdə Qaradağlı  kəndində 
91 nəfər, kənd sakinlərinin hər 10 
nəfərindən biri qətlə yetirilmişdir.
Öldürülənlərdən 10 nəfəri qadın, 
8 nəfəri məktəbli olmuşdur. 
İşğal nəticəsində  kənddə 200 
ev, 1 mədəniyyət evi, 320 yerlik 
orta məktəb binası, 25 çarpayılıq 
xəstəxana binası və digər obyektlər 
dağıdılmışdır. Kəndin 800 nəfərə 
yaxın sakini məcburi köçkün düş-
müşdür.
İşğal altında olan başqa torpaqla-
rımız kimi Qaradağlı kəndi də azad 
olunacağı günü gözləyir.
Ə d ə b i y y a t
Zülfüqarlı, M. Qaradağlı 
faciəsi. 17 fevral 1992-ci il 
/M.Zülfüqarlı.-Bakı: Qanun 
2010.-35 s. 
Alıoğlu, S. Qaradağ-
lı faciəsinin dəhşətləri 
/S.Alıoğlu //Respublika.-
2013.- 17 fevral.- S.7. 
Qaraca, B. Qaradağlı - 
“İkinci Xocalı” /B.Qaraca 
//Azərbaycan 2014.- 16 
fevral.- S.6.
Qurbanqızı, S. Xocalıdan 
əvvəl yaşanmış “İkinci 
Xocalı Soyqırımı”: Qa-
radağlı faciəsi dünyanın 
diqqətindən kənarda qalan 
ikinci Xocalı faciəsidir 
/S.Qurbanqızı //Olaylar.- 
2014.- 18 fevral.- S.13.
Rəhimli, F. Qaradağlı 
dağı /F.Rəhimli   //Ədalət.- 
2014.- 18 fevral.- S.5.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.az.wikipedia.org
www.garadaghli.org
17

---

55
17
17
17
19
Tarixdə bu gün
FEVRAL
21
2
22
2
20
20
8
 
23
Bеynəlxalq Ana Dili Günü
 1999
21
YUNESKO (UNESCO) 1999-cu il fevral ayının 
21-ni Beynəlxalq Ana Dili Günü elan etmişdir.
Dünyada məhv olmaq təhlükəsi ilə üzləşən 
dillərin qorunması  məqsədilə  hər il keçirilən 
Beynəlxalq Ana dili Günü hər kəsə öz doğma di-
linin varlığını hiss etmək, onunla qürur duymaq, 
onu qorumaq, inkişaf etdirmək hüququ olduğu-
nu bir daha xatırladır.  Ən sadə şəkildə desək, dil 
ünsiyyət vasitəsidir, bununla bahəm, dil millətin 
simasını  səciyyələndirən amillərdən biri, bəlkə 
də, birincisidir. O, hər hansı bir xalqın varlığının 
təzahürü, onun milli sərvəti, qan yaddaşıdır. Bu 
qənaət tarixin bütün dövrlərində bəşər övladlarının 
qeyd-şərtsiz qəbul etdiyi, sübuta ehtiyac duyulma-
yan aksiomadır. Millətin dilinin dövlət statusuna 
yüksəlməsi isə tarixi hadisə, milli dövlətçilik ta-
rixinin qızıl səhifəsidir. Dilin dövlət dili statusu 
qazanması həqiqətən qürur gətirən tarixi hadisədir. 
Azərbaycan dili bu tarixi hadisəni yaşayıb.... Və 
bu gün dilimizin dövlət statuslu dillər arasında 
olmasına görə dilimizin mənəvi dirilik atributuna 
çevrilməsi yolunda böyük fədakarlıqlar göstərmiş, 
“Dilimiz çox zəngin və ahəngdar dildir, dərin tari-
xi köklərə malikdir. Şəxsən mən öz ana dilimi çox 
sevir və bu dildə danışmağımla fəxr edirəm” deyən 
ümummilli lider Heydər Əliyevə minnətdar olmalı-
yıq. Ölkəmizdə Ana dilinin hərtərəfli inkişafı, işlək 
dilə çevrilməsi, beynəlxalq münasibətlər sisteminə 
yol tapması Ana dilimizin gözəl bilicisi, mahir na-
tiq, ulu öndər Heydər Əliyevin dilin qorunmasına 
yönələn düşünülmüş siyasətinin nəticəsidir. Bu 
siyasətin əsası hələ 1970-ci ildə qoyulub: Heydər 
Əliyev həmin il Bakı Dövlət Universitetinin 50 
illik yubileyində Azərbaycan dilində  çıxış edib. 
Az keçməmiş bu dil dövlət əhəmiyyətli tədbirlərə 
yol açıb. Azərbaycan SSR-in 1978-ci il Konsti-
tusiyasında Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi 
qəbul edilməsi isə  həmin dövr üçün əhəmiyyətli 
hadisə idi. 1995-ci ildə qəbul edilən Konstitusiya 
ilə dövlət dilinin adı  bərpa olundu. Bundan son-
ra hökumət səviyyəsində Ana dilinin inkişafı  və 
qorunması istiqamətində  əhəmiyyətli sənədlər 
qəbul edildi. ...Azərbaycan Konstitusiyasının 45-ci 
maddəsi ilə hər kəsin Ana dilindən istifadə etmək, 
istədiyi dildə tərbiyə və təhsil almaq, yaradıcılıqla 
məşğul olmaq hüququ təsbit olunur. Konstitusiya-
mıza görə, heç kəs Ana dilindən istifadə hüququn-
dan məhrum edilə bilməz. 2002-ci il 30 sentyabr 
tarixdə “Azərbaycan Respublikasında Dövlət dili 
haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu-
nun qəbul edilməsi Azərbaycan dilinin dövlət dili 
kimi işlədilməsi, onun tətbiqi, qorunması və inkişaf 
etdirilməsi, dünya azərbaycanlılarının Azərbaycan 
dili ilə bağlı milli-mədəni özünümüdafiə ehtiyac-
larının ödənilməsi istiqamətində daha bir addım-
dır. Bu sənəd ümummilli lider Heydər  Əliyevin 
xalqımıza və onun dilinə tükənməz məhəbbətinin, 
qayğısının parlaq nümunələrindən biridir. Bu 
ənənələri ölkə Prezidenti İlham  Əliyev uğurla 
davam etdirməkdədir. Dövlət başçısının müxtəlif 
vaxtlarda imzaladığı “Azərbaycan dilində latın 
qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi 
haqqında” və “Azərbaycan Milli ensiklopediya-
sının hazırlanması haqqında” sərəncamları  və bu 
istiqamətdə görülən işlər də dilimizin inkişafına 
böyük qayğının təzahürüdür. Ana dilimizi qoru-
maq, inkişaf etdirmək bizim də borcumuzdur.
Ə d ə b i y y a t 
Atalı, İ. Ana dilini qorumaq- Milləti qorumaqdır : 21 fevral- 
Beynəlxalq Ana dili günüdür /İ. Atalı //Türküstan.- 2013.-17-23 
fevral.- S.13.
İsmayıl, Z. Beynəlxalq Ana Dili Günü bizim qarşımızda nə vəzifələr 
qoyur? /Z.İsmayıl //Azad Azərbaycan .-2012.- 21 fevral.- S. 7.

---