64
Milli ədəbiyyat
115
illiyi
Süleyman Rəhimov
1900-1983
MART
Süleyman Hüseyn oğlu Rəhimov
1900-cü il mart ayının 22-də Zəngəzur
mahalının Qubadlı rayonunun Əyin
kəndində anadan olmuşdur.
S.Rəhimov kənd mollasından əlifba-
nı öyrənmiş, sonra Qubadlıda beşillik
rus məktəbində oxumuşdur.
1921-ci ildə Şuşada açılmış pedaqo-
ji kursa göndərilmiş və burada təhsilini
başa vurduqdan sonra Qubadlı, La-
çın, Zəngəzur rayonlarında bir müddət
müəllimlik etmişdir. Müəllimliklə yana-
şı o, çalışdığı kənd
və rayonlarda həm də
ictimai işlərdə fəal iştirak etmişdir.
S.Rəhimov 1928-1931-ci illərdə
Azərbaycan Dövlət Universitetinin ta-
rix fakültəsində oxumuşdur, həm də
fəhlə rayonlarında savadsızlığı ləğv
edən kurslarda dərs demişdir. Uni-
versiteti bitirdikdən sonra Rayon par-
tiya komitəsinin katibi, Bakı parti-
ya komitəsində təbliğat
işləri üzrə
katib, Azərbaycan partiya komitəsində
Təbliğat-təşviqat şöbəsinin müdir müa-
vini vəzifələrində çalışmışdır.
S.Rəhimov
ədəbiyyata romanla
gəlmiş və roman bütün çoxillik yaradı-
cılıq fəaliyyəti dövründə onun nəsrinin
əsas janrı olaraq qalmışdır.
Ədəbi fəaliyyətə 1930-cu ildən baş-
layan Süleyman Rəhimovun ilk əsəri
“Şamo”dur.
Bununla belə o, 50 il bu
əsərin üzərində işləmiş və ona əlavələr
etmişdir. “Şamo”, “Saçlı”, “Ata və
oğul”, “Mehman”, “Ana və abidəsi”,
“Ağbulaq dağlarında”, “Aynalı” və
bir çox irihəcmli roman və povestlərin
müəllifidir. Yazıçının “Mehman” poves-
tinin motivləri əsasında “Qanun naminə”
bədii filmi ekranlaşdırılmışdır.
O, 1941-1945-ci illər müharibəsi
dövründə Sovet qoşun hissələri ilə
Təbrizə gedir, Cənubi Azərbaycanın bir
çox şəhər və kəndlərini gəzir. “Vətən
yolu” qəzetində “Səngərli” imzası ilə çı-
xış edir. Təbriz uşaqlarının ağır həyatını
təsvir edən “Nənənin ölümü” hekayəsini
çap etdirir.
Süleyman Rəhimov 1939-1940,
1944-1946 və 1954-1958-ci illərdə
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri
olmuşdur.
Azərbaycan K(b)P Bakı şəhər
komitəsində təbliğat üzrə katib (1940-
1941), Azərbaycan K(b)P MK-da
Təbliğat
və təşviqat şöbəsinin mü-
dir müavini (1941-1944), Azərbaycan
Nazirlər Soveti yanında Mədəni-Maarif
İşləri Komitəsinin sədri (1945-1958)
vəzifələrində işləmişdir.
1961-ci ildə Milli Kitabxananın
memarlıq baxımından tarixi abidə
kimi qiymətləndirilən əzəmətli bi-
naya köçməsində, binanın yeri-
nin seçilməsində və tikilməsində də
görkəmli yazıçı Süleyman Rəhimovun
böyük xidməti olmuşdur.
Azərbaycan Jurnalistlər İttifaqının
“Qızıl qələm” mükafatına (1972) la-
yiq görülmüşdür. Üç dəfə Lenin orde-
ni (1946, 1970, 1975), “Qırmızı Əmək
Bayrağı” (1959), “Şərəf nişanı” (1942)
ordenləri və medallarla təltif edilmişdir,
1960-cı ildə “Xalq yazıçısı”, 1975-ci
ildə “Sosialist Əməyi Qəhrəmanı” fəxri
adlarına layiq görülmüşdür.
1983-cü il oktyabr ayının 11-də vəfat
etmiş, Bakıda
Fəxri Xiyabanda dəfn
edilmişdir.
22
Yazıçı
Ə d ə b i y y a t
Seçilmiş əsərləri: 2
cilddə /S.Rəhimov; bur.
məs. Ə.Güləliyev.- Təkrar
nəşr.- Bakı: Şərq-Qərb,
2005.- C.I.- 288 s.; C.II.-
312 s.
Süleyman Rəhimov:
[Fotoalbom] /tərt.
Ç.Əlioğlu.- Bakı: Tə
hsil,
2005.- 112 s.
Dədə Süleyman dünyası:
xatirələr /tərt. A.Şamo.-
Bakı: Mars-Print, 2010.-
500 s.
Rüstəmova, N. Süleyman
Rəhimovun yaradıcılığın-
da milli ədəbi ənənələr:
filol. е.n.аl.dər.а.üçün
təq. ol. dis-nın avtore-
feratı: 10.01.03. /Nigar
Rüstəmova; Naxçıvan
Dövlət Universiteti.-
Naxçıvan, 2002.-24 s.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.lit.az
www.kitabxana.net
65
Milli ədəbiyyat
105
illiyi
Sabit Rəhman
1910-1970
MART
Sabit Kərim oğlu Mahmudov (Sabit
Rəhman) 1910-cu il mart ayının 26-da
Nuxa (indiki Şəki) şəhərində anadan ol-
muşdur.
İbtidai təhsilini Şəkidə almış, 1926-
cı ildə isə Bakı Müəllimlər Seminariya-
sını bitirmişdir. O, üç il Şəki şəhərində
müəllim işlədikdən sonra Bakı Ali Pe-
daqoji İnstitutunda təhsilini davam et-
dirmişdir.
1936-1937-ci illərdə Moskvada
Ümumittifaq Kinematoqrafiya İnstitu-
tunun ssenari kurslarında oxumuşdur.
Bir müddət Azərbaycan dram teatrın-
da ədəbi işçi, İncəsənət
idarəsi sədrinin
müavini vəzifəsində işləmişdi.
Ədəbi fəaliyyətə 1926-1927-ci illər-
də “Molla Nəsrəddin” jurnalında dərc
etdirdiyi felyetonlarla başlamışdır.
Sabit Rəhmanın yaradıcılığı çoxcə-
hətlidir. O bir çox hekayə, povest, ro-
man, komediya, ssenari, libretto, bədii
oçerk müəllifidir.
Onun şeirləri, satirik hekayə və fel-
yetonları o zamankı qəzet və jurnallar-
da (“Gənc işçi”qəzetində, Şəkidə nəşr
olunan “Qızıl qələm” jurnalında) dərc
olunurdu.
İlk hekayələr məcmuəsi - “Pozğun”
1931-ci ildə dərc olunmuşdur.
S.Rəhman Azərbaycan Sovet kome-
diyasının banilərindəndir. Azərbaycan
ədəbiyyatında bu janrın
estetik
tələblərinə cavab verən ilk əsər olan
“Toy” (1937) satirik komediyasında
inkişafa, tərəqqiyə mane olan cəhətlər,
bürokratizm, lovğalıq kimi eyiblər
Kərəmov surətində ümumiləşdirilmişdir.
Onun ssenariləri üzrə “Arşın mal alan”,
“Məşədi İbad”, “Koroğlu”, “Əhməd
haradadır?” kinofilmləri çəkilmişdir.
“Ulduz”, “Hicran” musiqili komediya-
larının və “Yeddi gözəl” baletinin lib-
rettolarını Sabit Rəhman yazmışdır.
Sabit Rəhman 1943-cü ildə
“Azərbaycan SSR Əməkdar incəsənət
xadimi” fəxri adına
layiq görülmüş, iki
dəfə “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordeni və
medallarla təltif olunmuşdur.
Sabit Rəhman 1970-ci il dekabr ayı-
nın 5-də Bakıda vəfat etmişdir.
Şəki Dram Teatrı Sabit Rəhmanın
adını daşıyır. Onun doğulub boya-başa
çatdığı evdə, Şəki şəhərində ev-muzeyi
təşkil edilmişdir.
Bakı
və
Şəki
şəhərlərindəki
küçələrdən biri dramaturqun adını da-
şıyır.
Ə d ə b i y y a t
Seçilmiş əsərləri: 2
cilddə /S.Rəhman.- Bakı:
Avrasiya Press, 2005.-
C.1. Pyeslər.- 310 s.; C.2.
Pyeslər və hekayələr.- 327
s.- Müasir Azərbaycan
ədəbiyyatı.
Əhmədov, B. Sabit
Rəhman: həyatı, mühiti,
yaradıcılığı [monoqrafi-
ya] /B.Əhmədov.- Bakı:
Elm və təhsil, 2010.- 292,
[4] s.
Əhmədov, B. Sa-
bit Rəhman satirası
/B.Əhmədov.- Bakı: Yurd,
1998.- 115 s.
Gülüş gözəllikdir:
[Sabit Rəhman haqqın-
da məqalələr, xatirələr]
/tərt. ed.: E.Sabitoğlu,
A.Səfiyev, Dilsuz.- Bakı:
Qapp-Poliqraf, 2002.-
144 s.
Sabit Rəhman – 100:
biblioqrafiya /tərt.
ed.: T.Həsənova,
N.Aslanbəyova;
bur. məsul və ixt.
red. K.Tahirov; red.
M.Vəliyeva; M.F.Axundov
adına Azərbaycan
Milli Kitabxanası.- Bakı,
2010.- 113 s.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
Dramaturq
26