Teqvim-2015. pdf

81
Mədəniyyət.Maarif.Elm
100 
illiyi
Əkbər Ağayev 
1915-1989
MART
Əkbər Məmməd oğlu Ağayev 1915-
ci il mart ayının 21-də  Şuşada anadan 
olmuşdur. 
1937-ci ildə Azərbaycan Pedaqoji 
İnstitutunun dil və  ədəbiyyat  şöbəsini 
bitirmişdir. 
Moskva Ali Diplomatiya Məktəbində 
oxumuş, bir müddət “İzvestiya” qəzeti 
və Sovet İttifaqı Teleqraf Agentliyi re-
daksiyalarında çalışmışdır.
Sonradan Bakıya qayıdan  Əkbər 
Ağayev bir sıra mətbuat orqanlarında 
ədəbi işçi, məsul katib, şöbə müdiri və 
redaktor kimi fəaliyyət göstərmişdir. O, 
Azərbaycan Pedaqoji, Xarici Dillər ins-
titutlarında, BDU-da müəllim, kafedra 
müdiri və fakültə dekanı  vəzifələrində 
işləmişdir. Nizami adına  Ədəbiyyat 
İnstitutunda fəaliyyətinə davam etmiş, 
burada da şöbə müdiri vəzifəsində ça-
lışmışdır.
Ədəbi fəaliyyətə XX əsrin 30-
cu illərində başlayan  Əkbər Ağa-
yev Azərbaycan  ədəbiyyatının aktual 
məsələləri ilə bağlı araşdırmalar apa-
raraq, qısa zamanda tələbkar tənqidçi 
kimi tanınmışdır. 
Tərcümə  sənəti ilə  də yaxından 
məşğul olan müəllif   dünya ədəbiyyatının 
görkəmli nümayəndələrinin  əsərlərini 
dilimizə  tərcümə etmişdir. A.S.Puşkin, 
M.Y.Lermontov, A.A.Çexov, L.N. 
Tolstoy və başqa rus ədiblərindən 
tərcümələri vardır. Xarici ölkə yazıçı-
larından D.Defonun “Robinzon Kru-
zo”, F.Lankerin “Uşaqlar və  xəncər”, 
O.Sekoranın “Qarışqalar təslim olmur”, 
N.Kalmanın “Qara Salli”, Jül Vernin 
“Arxipelaq alovlanır”, Ç.Dikkensin 
“Oliver Tvistin macəraları”,  A.Qaydarın 
“Seçilmiş hekayələri”, N.K.Karamzinin 
“Zavallı Liza”, V.Korolenkonun “Qəribə 
qız”, Bualonun “Poeziya sənəti”, 
V.Belinskinin “Seçilmiş məqalələri” və 
s. kitab halında nəşr olunmuşdur.
O, bir ədəbiyyatşünas kimi ədəbiyyat 
tarixi, onun bilavasitə nəzəri məsələləri 
haqqında, eləcə  də Nizami Gəncəvi, 
Məhəmməd Füzuli, Qasım bəy Zakir, 
Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev və digər 
Azərbaycan klassiklərinin yaradıcılığı-
na güzgü tutaraq sanballı əsərlər yarat-
mışdır. 
Əkbər Ağayev eyni zamanda, başqa 
xalqların ədəbi nümunələrini tədqiq et-
miş, bu sahədə də mükəmməl tədqiqatçı 
kimi tanınmışdır. Onun “Qədim yunan 
ədəbiyyatı tarixinin oçerkləri” (1938), 
“M.Y.Lermontov və Azərbaycan” 
(1941), “A.I.Gertsen” (1962) adlı kitab-
ları dediklərimizə nümunədir. 
Sağlığında 6 kitabı, 20-yə yaxın 
tərcümə nəşri işıq üzü görüb.
Azərbaycanın  Əməkdar ali məktəb 
işçisi,  filologiya elmləri doktoru, pro-
fessor  Əkbər Ağayev 1989-cu il mart 
ayının 2-də Bakıda vəfat etmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Əsrin tərənnümü 
/Ə.Ağayev; elmi red. 
A.Hüseynov.- Bakı: 
Yazıçı, 1980.- 232 s.
Azərbaycan tənqidinin 
görkəmli siması: 
Ədəbiyyatşünas alim 
Əkbər Ağayev... //Azad-
lıq.- 2012.- 11 dekabr.- 
S.14.
Mirzəzadə, Q. Tənqidçi 
dünyası: Əkbər Ağayevin 
ədəbi-tənqidi görüşləri 
/Qürbət Mirzəzadə; 
Azərbaycan Elmlər Aka-
demiyası Nizami adına 
Ədəbiyyat İnstitutu.-
Bakı: Azərnəşr, 2000.- 
152 s.
Mirzəyev, Q. Əkbər 
Ağayevin ədəbi-tənqidi 
görüşləri: filol. e. n. a. 
dər. al. üçün təq. ol. dis.: 
10.01.03. /Q.Mirzəyev; 
AEA, Nizami ad. 
Ədəbiyyat İnstitutu.-
Bakı, 1998.- 172 s.
Xəlilzadə, F. Çoxcəhətli 
yaradıcılıq /F.Xəlilzadə       
//Mədəniyyət.- 2012.- 31 
oktyabr.- S.13.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.csl-az.com
21
Ədəbiyyatşünas

---

82
Ə d ə b i y y a t 
Keçmiş günlərdən: xatirələr   
/Əziz Şərif; red. A.Zamanov; 
H.Məmmədzadə.- Bakı: 
Yazıçı , 1983.- 300 s. 
“Molla Nəsrəddin” necə ya-
randı /Əziz Şərif; tərt. ed. və 
ön söz. müəl. İ.Həbibbəyli.-
Naxçıvan: Əcəmi, 2009.-  
382 s. 
XX əsrin görkəmli ictimai-
siyasi xadimi Nəriman 
Nərimanov: Klassik 
irsimizdən: Nəriman 
Nərimanov - 140 /Əziz Şərif 
//Respublika.- 2010.- 15 
aprel.- S.7.
Mirzə Davud Rəsulzadə: 
Xatirə /Əziz Şərif                  
//Gəncəbasar.- 2012.- 9-16 
iyun.- №43.- S.4-5.  
Məmmədova, L. Əziz Şərifin 
Mirzə Fətəli Axundzadə 
yaradıcılığına münasibəti     
/L.Məmmədova //Filologiya 
məsələləri.- 2012.- №5. - 
S.378-384.
Paşayev, A. Əziz Şərif: 
Bu dünyaya etibar yoxdur 
/A.Paşayev //El.- 2012.- mart 
(106).- S.5-15 
İ n t e r n e t d ə
www.azadliq.info
www.kataloq.net
www.anl.az
Ədəbiyyatşünas
Əziz Şərif  
1895-1989
Əziz Qurbanəli oğlu  Şərifov 
(Şərifzadə) 1895-ci ildə mart ayının 
28-də Naxçıvan  şəhərində anadan ol-
muşdur.
  Əzizin atası Qurbanəli  Şərifzadə 
dövrünün çox mükəmməl biliyə malik, 
savadlı, bir neçə dil bilən  şəxsiyyəti 
olub. İbtidai təhsilini məşhur pedaqoq 
Sidqi Səfərovun məktəbində alan Əziz 
Şərif  əvvəlcə Tiflis gimnaziyasında, 
sonra isə Moskva Kommersiya İnstitu-
tunda təhsilini davam etdirdiyi dövrdə 
(1915-1917) rus ədəbi mühiti ilə tanış 
olmuşdur.
Uşaqlıq və ilk gənclik illəri Tiflisdə 
Cəlil Məmmədquluzadənin himayə-
sində keçmişdir.  Ədəbi fəaliyyətə 
1906-cı ildə “Molla Nəsrəddin” jur-
nalında dərc etdirdiyi “Naxçıvandan 
məktublar”la başlamışdır. 
“Molla Nəsrəddin” jurnalı redaksi-
yasında işlədiyi ilk gənclik illəri Mirzə 
Ələkbər Sabir, Əbdürrəhim bəy Haq-
verdiyev, Hüseyn Cavid və  Əliqulu 
Qəmküsarla yaxın dostluq əlaqələri onu 
ömürlük  ədəbi fəaliyyətə bağlamışdır. 
1920-1930-cu illərdə Tiflisdə  mətbuat 
və nəşriyyat sahəsində çalışmış, 1925-
1935-ci illərdə Zaqafqaziya Mərkəzi 
İcraiyyə Komitəsində  məsləhətçi ol-
muşdur. 
1943-cü ildə Moskvada M.Qorki 
adına  Ədəbiyyat  İnstitutunun tənqid 
bölməsini bitirmişdir. Sonra Moskvaya 
köçmüş SSRİ Elmlər Akademiyasının 
Şərqşünaslıq  İnstitutunda və Dünya 
Ədəbiyyatı  İnstitutunda baş elmi işçi 
olmuşdur (1950-1961). 
1962-ci ildən ömrünün sonunadək 
M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət 
Universitetinin  filologiya fakültəsində 
SSRİ xalqları  ədəbiyyatı kafedrasının 
professoru, kafedra müdiri vəzifəsində 
çalışmışdır. Çoxlu məqalələrin, elmi 
əsərlərin, tənqidi bioqrafik oçerk və 
monoqrafiyaların müəllifidir.
Əziz  Şərif 1947-ci ilin fevralında 
namizədlik dissertasiyası, 1957-ci ildə 
doktorluq dissertasiyası müdafiə et-
mişdir. 
1962-ci ildə  Ə.Şərifə professor 
elmi adı, 1963-cü ildə “Azərbaycanın 
Əməkdar elm xadimi” fəxri adı veril-
mişdir.
Əziz Şərif həm də respublikamızda 
tərcümə işinin əsasını qoyanlardan biri 
sayılır. O, rus və Azərbaycan dillərində 
bədii tərcümə sahəsində  səmərəli 
fəaliyyət göstərib. Onun tərcüməsində 
N.V.Qoqol, A.N.Ostrovski, M.Qorki, 
A.Fadeyev, K.M.Simonov, U.Şekspir, 
G.Mopassan və başqa məşhur 
ədiblərin  əsərləri Azərbaycan oxucu-
larına çatdırılmışdır. M.F.Axundovun, 
C.Məmmədquluzadənin,  Ə.Haqverdi-
yevin, N.Vəzirovun, C.Cabbarlının, 
S.Rəhimovun,  Mir Cəlalın,  
M.Hüseynin və başqalarının roman və 
hekayələrini rus dilinə tərcümə etmiş-
dir. 
Əziz Qurbanəli oğlu Şərifov 1988-
ci ildə, 93 yaşında, Moskvada vəfat et-
mişdir. Naxçıvanda dəfn olunmuşdur.
120 
illiyi
Mədəniyyət.Maarif.Elm
28
MART

---