209
Tarixdə bu gün
Milli Silahlı Qüvvələr Günü
1918
İYUN
1918-ci il may ayının 28-də yaran-
mış Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti
(AXC) cəmi 23 ay yaşamasına baxma-
yaraq ölkədə çox böyük işlər görmüş-
dür. Bu işlərdən biri də ölkəni daxili və
xarici müdaxilələrdən qorumaq üçün
nizami ordunun yaradılması işi idi.
AXC silahlı qüvvələrin təşkilinə
cümhuriyyətin elan edildiyi gündən
başlamışdır. AXC-i Hökümətinin 1918-
ci il 26 iyun tarixli qərarı ilə milli or-
dunun formalaşdırılmasına başlanmış
və əsasən, azərbaycanlılardan ibarət
olan Müsəlman korpusu Əlahiddə
Azərbaycan Korpusu adlandırılmış,
bununla da Cümhuriyyət ordusunun
əsası qoyulmuşdur.
Azərbaycan Milli Ordusunun ilk
hərbi birləşmələri xalq könüllü dəstələri
ilə birlikdə Nuru paşanın başçılıq etdi-
yi Qafqaz İslam Ordusunun tərkibində
bolşevik-daşnak hərbi qüvvələrinə
qarşı döyüşlərdə, Bakının azad ol-
masında (1918, 15 sentyabr) fəal işti-
rak etmiş, müstəqil Azərbaycan Xalq
Cümhuriyyətinin düşmənlərinə qarşı
Qarabağda, Lənkəranda uğurlu döyüş
əməliyyatları aparmış, daşnak-bolşevik
hərbi birləşmələrinin Azərbaycan xal-
qına qarşı həyata keçirdikləri soyqı-
rımlarının qarşısını almışdır.
Cümhuriyyət dövründə milli ordu-
nun yaradılmasında istedadlı general-
lar S.B.Mehmandarov, Ə.Şıxlinski,
X.B.Sultanov və başqa hərb xadimləri
böyük rol oynamışlar.
1920-ci ildə AXC süqut etdikdən
sonra bolşevik hökuməti Milli Ordunu
ləğv etdi. Onun rəhbərlərinin əksəriyyəti
Nargin adasında güllələndi.
İlk dəfə Azərbaycan Respublika-
sı Prezidentinin 1992-ci il 18 sent-
yabr tarixli Fərmanı ilə təsis edilmiş
və 1991-ci ildə Azərbaycanın dövlət
müstəqilliyinin bərpasından sonra
Azərbaycan ordusunun yaradılma-
sı barədə Azərbaycan Ali Sovetinin
qərarının qəbul edildiyi tarix - 9 okt-
yabr, Azərbaycan Respublikası Silahlı
Qüvvələri günü elan edilmişdir.
Lakin Heydər Əliyev Azərbaycana
rəhbərliyə qayıdandan sonra ölkədə
gerçək ordu quruculuğuna başlanmışdı.
Azərbaycan Respublikası Prezidenti-
nin 22 may 1998-ci il tarixli Fərmanına
əsasən Əlahiddə Azərbaycan Korpu-
sunun yarandığı gün - 26 iyun tari-
xi Azərbaycan Respublikası Silahlı
Qüvvələri Günü kimi elan edilmişdir.
Ümummilli lider Heydər Əliyev
hərbi təhsil sisteminin daha da inki-
şaf etdirilməsi məqsədi ilə 1999-cu il
yanvarın 20-də Hərbi Akademiyanın
yaradılması haqqında Fərman imzala-
mışdır.
Bu gün ölkədə Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrinin quruculuğu prosesi uğur-
la davam etdirilir Xalq Cümhuriyyəti
dövründə Milli Ordunun yarandığı 26
iyun günü hər il Azərbaycan Silahlı
Qüvvələri Günü kimi bayram edilir.
26
Ə d ə b i y y a t
Abbasov, İ. Azərbaycan
Xalq Cümhuriyyəti
dövründə Milli Ordunun
təşkili və fəaliyyəti: 26
İyun Silahlı Qüvvələr
Günüdür /İ.Abbasov
//Respublika.-2014.- 26
iyun.- S.8.
Ağamirzəyev, F.
Qüdrətli ordu mil-
li təhlükəsizliyimizə
təminatdır:26 İyun
Silahlı Qüvvələr Gü-
nüdür /F.Ağamirzəyev
//Respublika.- 2014.- 26
iyun.- S.8.
İ n t e r n e t d ə
http://www.anl.az/down/
meqale/respublika/2014/
iyun/379662.htm
http://www.anl.az/down/
meqale/respublika/2014/
iyun/379669.htm
210
Tarixdə bu gün
Narkomaniya və Narkobiznesə
Qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günü
1967
İYUN
“Narkomaniya” yunan sözü olub,
narko - bihuşluq, maniya - isə asılılıq
deməkdir. Narkomaniya cəmiyyətin
meydana gəldiyi, onun ayrı-ayrı
siniflərə, sosial təbəqə və qruplara bö-
lündüyü qədim zamanlardan yaranmış-
dır. Hələ qədim dövrlərdə tiryəkdən
bəzi xəstəliklərin müalicəsində
istifadə olunurdu. Qədim misirlilər
tiryəkdən həvəsləndirici, eləcə də
sakitləşdirici vasitələrin hazırlanma-
sında istifadə etmişlər. Tiryəkdən ilk
dərman XVI əsrdə alınmış və onu
icad edən isveçrəli həkim Paraselsin
şərəfinə adlandırılmışdır. Sonralar isə
bunun zəhərli maddə kimi orqanizmə
əks təsirini, ölümə səbəb olduğunu
müəyyənləşdirmişlər.
XIX əsrin ortalarında leksiko-
na “narkotik”, “narkotik vasitələr”
terminləri daxil olmuşdur. Erkən ya-
şından narkotik qəbul etməyə başlayan
insanın orta ömrü 35-40 il olur. Narko-
man narkotik maddələr qəbul edərkən,
ən azı 10-15 nəfəri də narkomanlığa
cəlb edə bilər.
BMT-nin 1987-ci il Konvensiya-
sına daxil olan ölkələrin “Narkotik
vasitələrin və psixotrop maddələrin
qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizə
haqqında” Bəyannaməsinə əsasən 26
iyun “Narkomaniya və Narkotiklərin
Qeyri-qanuni Dövriyyəsinə Qarşı
Ümumdünya Mübarizə Günü” kimi
qeyd olunur.
1992-ci ildə Azərbaycan Respub-
likası BMT-yə tam hüquqlu üzv ol-
duqdan sonra “Narkotik vasitələrin
və psixotrop maddələrin qanunsuz
dövriyyəsinə qarşı mübarizə haqqın-
da” BMT-nin 1988-ci il konvensiya-
sına qoşulmuşdur. Ümummilli lider
Heydər Əliyev narkomanlığa və narko-
tik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə
qarşı mübarizəni ümumdövlət vəzifəsi
hesab edərək, 1996-cı il avqustun
26-da “Narkomanlığa və narkotik
vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə
qarşı mübarizə tədbirləri haqqında”
müvafiq Fərman imzalamış və prob-
lemin həlli üçün keçirilən tədbirlər
keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm
qoymuşdur. 1999-cu il iyun ayının
18-də “Narkotik vasitələr, psixotrop
maddələr və prekursorların qanunsuz
dövriyyəsi ilə mübarizə haqqında”
Azərbaycan Respublikasının Qanu-
nu Milli Məclisdə qəbul olunaraq
ölkə başçısı tərəfindən imzalanmışdır.
2005-ci ildə görülən işlərin məntiqi
davamı kimi beynəlxalq qurumların
tövsiyələrinə, qoşulduğumuz Kon-
vensiyaların müddəalarına uyğun ola-
raq “Narkotik vasitələrin, psixotrop
maddələrin və onların prekursorlarının
dövriyyəsi haqqında” Azərbaycan Res-
publikasının Qanunu Milli Məclisdə
qəbul olunmuş və Azərbaycan Res-
publikasının Prezidenti İlham Əliyev
cənabları tərəfindən imzalanmışdır.
Prezident İlham Əliyevin 28 iyun
2005-ci il tarixli Fərmanı ilə təsdiq
olunmuş “Narkotik vasitələrin, psixot-
rop maddələrin və onların prekursor-
larının dövriyyəsi haqqında” Qanun
narkotiklərlə mübarizə istiqamətində
müvafiq dövlət və ictimai qurumlar
qarşısında konkret vəzifələr qoymuş
və bu istiqamətdə fəaliyyətin hüquqi
bazasını təşkil etmişdir.
26
Ə d ə b i y y a t
Narkomaniya İİV/QİÇS /Sağ-
lam İnkişaf və Maarifləndirmə
İctimai Birliyi; Azərb. Resp.
Gənclər və İdman Nazirliyi;
tərt. ed. İ.Əsədli; layih. rəhb.
A.Xəlilov.- Bakı: Müəllim,
2009.- 39 s.
Narkomaniya, narkobiznes və
ona qarşı mübarizədə kitab-
xanaların rolu: Respublikanın
kütləvi və ixtisaslaşdırılmış ki-
tabxanaları, Mərkəzləşdirilmiş
Kitabxana Sistemləri üçün
metodik vəsait: [metodik
tövsiyələr]/Azərbaycan
Respublikası Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyi; Azərbaycan
Milli Kİtabxanası; tərt. ed.
M.Talıbova; ixtisas red. və
buraxılışa məsul K.Tahirov;
red. A.Abdullayeva.- Bakı,
2012.- 40 s.
Narkomaniya bəşəriyyəti
düşündürən ən böyük prob-
lemdir //İki sahil.- 2015.- 21
fevral.- S.30
Narkomaniya cəmiyyətin sosi-
al bəlasıdır //İki sahil.-2014.-
20 may.- S.31.
Narkomaniya ictimai bəladır
//İki sahil.-2016.- 20 fevral.-
S.15.
İ n t e r n e t d ə
http://www.anl.az/down/narko-
maniya.pdf