236
Tarix.Din
Tarix elmləri doktoru, professor Quliyev Əlövsət Nəcəfqulu oğlunun
(23.08.1922-06.11.1969) аnаdаn оlmаsının 95 illiyi
Mədəniyyət.Maarif.Təhsil
Tənqidçi, ədəbiyyatşünas, professor Hacıyev Aqil Cəfər Xəndan oğlunun
(10.08.1947) аnаdаn оlmаsının 70 illiyi
Ədəbiyyatşünas, tənqidçi, nasir, filologiya elmləri doktoru Ağayev İslam
Məmməd oğlunun (20.08.1932) аnаdаn оlmаsının 85 illiyi
Professor Pаşаyеv Qəzənfər Məmməd oğlunun (27.08.1937) аnаdаn
оlmаsının 80 illiyi
Akademik, şərqşünas-alim Məmmədəliyev Vasim Məmmədəli oğlunun
(27.08.1942) аnаdаn оlmаsının 75 illiyi
Hərbi-tədqiqatçı, publisist Nəzirli Şəmistan Əmiraslan oğlunun (27.08.1942)
anadan olmasının 75 illiyi
İqtisadiyyat.Fəlsəfə
Əməkdar elm xadimi, professor, psixoloq-alim Əlizadə Əbdül Əli oğlunun
(16.08.1932-22.02.2015) аnаdаn оlmаsının 85 illiyi
Coğrafiya.Geologiya
Akademik İsmayılzadə Arif Cəfər oğlunun (14.08.1937) anadan olmasının
80 illiyi
Riyaziyyat.Fizika.Astronomiya
Fizika elmləri doktoru, professor Abbasova Adilə Ziyat qızının
(03.08.1942) anadan olmasının 75 illiyi
Kimya.Biologiya.Tibb
Professor, Əməkdar elm xadimi Mirsəlimov Mirmehdi Mirmövsüm
oğlunun (11.08.1897-05.03.1957) аnаdаn оlmаsının 120 illiyi
Əməkdar həkim, professor Bayişeva-Zeynalova Güləndam
Mühəmmədcanovnanın (15.08.1902-01.19.1981) anadan olmasının 115
illiyi
AMEA-nın müxbir üzvü Abasov İsmayıl Teymur oğlunun (21.08.1922)
anadan olmasının 95 illiyi
Əməkdar elm xadimi, professor Qasımova Həbibə Süleyman qızının
(24.08.1922-19.11.2014) anadan olmasının 95 illiyi
Tarixdə bu gün
Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan Dili Günü (01.08.2001)
Azərbaycan Kinosu Günü (02.08.1898)
Hərbi Dоnanma Günü (05.08.1992)
Gədəbəy rayonunun Başkənd qəsəbəsi Azərbaycan Milli Ordusunun
hissələri tərəfindən erməni silahlı qüvvələrindən təmizlənmişdir
09.08.1992)
Bеynəlxalq Gənclər Günü (12.08.1999)
Beynəlxalq Kimsəsiz Heyvanlar Günü (16.08.1992)
254
251
252
253
255
256
257
Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinə Yardım Fondu yaradılmışdır
(17.08.1942)
Naxçıvanda yerləşən 75-ci motoatıcı diviziyanın heyəti Rusiyaya yola
salınmış və hərbi əmlakın bütünlüklə Milli Ordunun briqadasına verilməsi
haqqında akt imzalanmışdır (18.08.1992)
Sərhəd Qoşunları Əməkdaşlarının Peşə Bayramı Günü (18.08.2000)
Beynəlxalq Humanitar Yardım Günü (19.08.2003)
Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti Əməkdaşlarının Peşə Bayramı Günü
(23.08.2008)
Cəbrayıl rayonunun işğalı günü (23.08. 1993)
Füzuli rayonunun işğalı günü (23.08. 1993)
Azərbaycan Demokratik Firqəsi müstəqil fəaliyyətə başlamışdır
(24.08.1917)
Azərbaycanda Konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı referendum
keçirilmişdir (24.08.2002)
Beynəlxalq Azərbaycan Muğamı Günü (26.08.2010)
Türkiyə Cümhuriyyətinin Zəfər Bayramı Günü (30.08.1923)
Qubadlı rayonunun işğalı günü (31.08.1993)
260
259
258
238
Milli ədəbiyyat
185
illiyi
Xurşidbanu Natəvan
1832-1897
AV
Q
U
S
T
Xurşidbanu Natəvan Mehdiqulu
xan qızı 1832-ci il avqust ayının 15-də
anadan olmuşdur. Xurşidbanu ailənin
yeganə övladı, həm də Qarabağ xan-
lığının sоnuncu vərəsəsi оlduğu üçün,
оnu sarayda “Dürrü yekta” (Tək inci),
el arasında isə “Xan qızı” deyə çağır-
mışlar. İlk təhsilini evdə almış, Şərq
dillərini öyrənmiş, Firdovsi, Nizami,
Sədi, Nəvai, Füzuli və s. klassiklərin
əsərlərini dərindən oxumuşdur.
Natəvan Azərbaycan ədəbiyyatı
tarixində xüsusi yeri olan görkəmli
sənətkardır. O, parlaq istedada və qa-
baqcıl ideyalara malik olan şəxsiyyət
olmuşdur. Yaradıcılığa ənənəvi Şərq
mövzu və janrlarında şeirlərlə başla-
mışdır. Qəzəllərində məhəbbət, təbiət
gözəllikləri (“Gülüm”, “Qərənfil” və
s.) tərənnüm olunur. Əsərləri dərin
səmimiyyəti, incə lirizmi ilə seçilir.
Yüksək sənətkarlıq nümunəsi olan
şeirlərində təkrir, qoşma, rədif, məcaz
və s. bədii vasitələrdən məharətlə
işlədərək, şeirlərinin bədii təsirinin
daha da güclənməsinə səbəb olmuş-
dur. Dərin biliyə malik olan, xüsusən
ədəbiyyata yüksək qiymət verən, özü
də şeirlər yazan Natəvan 1872-ci ildə
Şuşada “Məclisi-üns” adlı şairlər birli-
yi yaratmış, 2 ildən çox həmin məclisin
rəhbəri olmuş və onun maliyyə
xərclərini ödəmişdir. Azərbaycanın,
əsasən də Qarabağın ən tanınmış şair
və ziyalılarını bir yerə toplayan, dərin
ədəbi mübahisələr aparan bu ədəbi
məclis bir çox tanınmış şair və yazıçı-
ların yetişməsində müstəsna rol oyna-
mışdır.
Dövrünün ziyalılarından olan Xa-
say xan Usmiyevlə ailə qurmuş, ancaq
evliliyi uğurlu alınmamışdır. 1858-ci
ildə Qafqaza səyahətə çıxmış məşhur
fransız yazıçısı A.Düma ilə Bakıda gö-
rüşmüş, öz əl işləri ilə bəzədilmiş tütün
qabını ona hədiyyə etmişdir.
Xurşidbanu Natəvan zəmanəsinin
görkəmli şəxsiyyətlərindən olmuş,
təkcə Azərbaycanda deyil, bütün Za-
qafqaziyada xeyirxahlığı və mese-
natlığı ilə tanınmışdır. O, kasıblara
əl tutmuş, 1873-cü ildə sudan korluq
çəkən Şuşaya su kəməri çəkdirmişdir.
Bu su kəməri “Xan qızı bulağı” adı ilə
məşhurdur.
O, həm də istedadlı rəssam olmuş-
dur. Onun bədii tikmələri, “Gül dəftəri”
(1886) adlı albomundakı rəsmlər buna
sübutdur.
Azərbaycanın Xalq artisti, tanın-
mış bəstəkar professor V.Adıgözəlov
“Xan qızı Natəvan” operasını yazmış-
dır. M.Rahimin “Natəvan” poeması
şairəyə həsr olunmuşdur.
Natəvan 1897-ci ildə vəfat etmişdir.
Ağdamın “İmarət” qəbiristanlığında
dəfn olunmuşdur. Ömər Eldarovun
Natəvanın şərəfinə ucaltdığı heykəl
Bakının mərkəzini bəzəyən ən gözəl
abidələrdəndir. 2016-cı il fevralın 18-
də Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə
Belçika Krallığının Vaterlo şəhərində
Xurşidbanu Natəvanın abidəsinin açılış
mərasimi olmuşdur.
Ə d
ə b i y y a t
Neçin gəlməz: Toplu
/Xurşidbanu Natəvan;
Azərbaycan Respub-
likası Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyi; tərt.
ed. M.Çəmənli; elmi
red. və ön sözün müəl.
P.Əlioğlu.- Bakı: Təhsil,
2012.- 159 s.
Xurşidbanu Natəvan
- Səhərgəh nagahan
gördüm dili-zarım
nihan ağlar /X.Natəvan
//Ədalət..-2012.- 3 mart.-
S.20.
Xurşid Banu Natəvan-
180 /AMEA, Milli
Azərbaycan Tarixi Muze-
yi; elmi red. N.Vəlixanlı;
tərt. G.Abdulova.- Bakı:
Milli Azərbaycan Tarixi
Muzeyi, 2012.- 19 s.
Müznib, Ə. Natəvan Xur-
şidbanu /Ə.Müznib; nəşrə
hazırlayan P.Kərimov;
red.N.Mustafayeva;
AMEA, M.Füzuli ad.
Əlyazmalar İn-tu.- Bakı:
Elm və təhsil, 2012.- 128
s.
Sərvaz. Gözlənilən gəliş:
Xurşidbanu Natəvan -
180 /Sərvaz //Ədəbiyyat
qəzeti.-2012.- 8 sent-
yabr.- S.2.
15
Şairə