243
AV
Q
U
S
T
1
Musiqi.Opera.Balet
105
illiyi
Niyazi
1912-1984
AV
Q
U
S
T
Niyazi Zülfüqar oğlu Tağızadə-
Hacıbəyov 1912-ci il avqust ayının 20-
də görkəmli musiqi xadimlərindən biri
Zülfüqar bəy Hacıbəylinin ailəsində
anadan olmuşdur. Orta təhsil aldıqdan
sonra Moskva şəhərində Qnesinlər
adına Musiqi Texnikumuna daxil ol-
muşdur. 1929-1930-cu illərdə Leninq-
rad Mərkəzi Musiqi Texnikumunda
təhsil almışdır. Ancaq səhhətinə görə
təhsilini Azərbaycan Dövlət Kon-
servatoriyasında davam etdirmişdir.
1932-1934-cü illər Dağıstan Xalq Ma-
arif Kommisarlığnın elm, ədəbiyyat
və incəsənət sektorunun müdiri, 1935-
1937-ci illərdə Azərbaycan kinostudi-
yasının musiqi müdiri, 1937-1938-ci
illərdə Azərbaycan Dövlət Estradası-
nın bədii rəhbəri, 1938-1944-cü illərdə
təşkilat komitəsinin sədr müavini,
1937-1948-ci illərdə dirijor, baş di-
rijor, Azərbaycan Opera və Balet Te-
atrının bədii rəhbəri və baş dirijoru
vəzifələrində çalışmışdır.
1960-1961-ci illərdə Leninq-
rad Opera və Balet teatrının dirijoru
olmuş,1979-cu ildən Azərbaycan Fi-
larmoniyasının direktoru işləmişdir.
Niyazinin bəstəkarlıq və dirijorluq
fəaliyyəti 1930-cu illərdən başlamış-
dır. O, Zülfüqar Hacıbəylinin “Aşıq
Qərib”, Üzeyir Hacıbəylinin “Arşın
mal alan” və s. əsərlərinin yeni re-
daksiyalarını hazırlamış, Azərbaycan
xalq mahnılarını (“Xumar oldum”,
“Qaragilə”, “Ay bəri bax”, “Küçələrə
su səpmişəm” və s.) simfonik orkestr
üçün işləmiş, 1935-ci ildə “Rast” və
“Şur” muğamlarını nota salmışdır. Ni-
yazi 1934-cü ildə “Zaqatala süitası”nı,
1944-cü ildə “Qəhrəmanlıq” simfoni-
yasını, 1942-ci ildə “Xosrov və Şirin”
operasını, 1949-cu ildə isə “Rast”
simfonik muğamını yazmışdır.
Niyazi məşhur hind filosofu
R.Taqorun “Çitranqoda” fəlsəfi dramı
üzrə “Çitra” baletini yazmış, 1974-cü
ildə Hindistanın beynəlxalq “Nehru”
mükafatına layiq görülmüşdür. 1959-
cu ildə “SSRİ Xalq artisti”, 1951-
1952-ci illərdə iki dəfə II dərəcəli
“Stalin” mükafatına, 1982-ci ildə
“Sosialist Əməyi Qəhrəmanı” fəxri
adına layiq görülmüşdür. Fəaliyyəti
dövründə iki dəfə “Lenin” ordeni,
“Oktyabr ingilabı”, “Qırmızı Əmək
Bayrağı”, “Şərəf” nişanı ordenləri,
Macarıstanın B.Bartok adına medalı
və onlarca müxtəlif mükafatlarla təltif
edilmiş, 1982-ci ildə Tbilisinin fəxri
vətəndaşı seçilmişdir.
1994-cü il sentyabrın 18-də Ni-
yazinin ev-muzeyi yaradılmışdır.
Muzeydə 6200-dən çox material qoru-
nub saxlanılır. Burada əsasən Niyazi-
nin şəxsi not əlyazmaları, kitabxanası,
not kitabları, proqramları, afişaları,
sənədləri, müxtəlif suvenirləri, ona
hədiyyə edilmiş əşyalar, mebelləri və
digər materiallar nümayiş olunur.
Niyazi 1984-cü il avqust ayının
2-də Bakıda vəfat etmiş, Fəxri Xiya-
banda dəfn edilmişdir.
2012-ci il Azərbaycan Respub-
likasının Prezidenti İlham Əliyevin
Sərəncamı ilə respublikamızda “Niya-
zi
ili” elan olunmuşdur.
Ə d ə b i y y a t
Rast [Notlar]: simfonik
muğam /Niyazi.- Bakı: “EL”
Nəşriyyat və Poliqrafiya
şirkəti MMC, 2012.- 152 s.
Niyazi: “Dirijorluq mənim
xoşbəxtliyimdir” /Niyazi;
müsahibə apardı M.Vidadi
//Qobustan: sənət toplusu.-
2012.- № 3.-S.9-14.
Niyazi (Niyazi Zülfü-
qar oğlu Hacıbəyov-
Tağızadə): Biblioqrafiya
/Azərb. Resp. Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyi, Azərbaycan
Milli Kitabxanası; tərt. ed.:
P.Qurbanova; H.Həşimova,
Ş.Məmmədli; ixt. red. və
burax. məsul K.Tahirov; red.
G.Səfərəliyeva.- Bakı, 2012.-
198 s.
Niyazinin arxiv materi-
alları Azərbaycan Mu-
siqi Mədəniyyəti Dövlət
Muzeyində: kataloq. Not
əlyazmaları. Sənədlər.
Proqramlar. Afişalar
/Azərb.Resp.Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyi; Azərb.
Musiqi Mədəniyyəti Dövlət
Muzeyi; layih. rəhb., elmi red.
və ön söz A.Bayramova; tərt.
red. R.Bayramov.-Bakı:E.L.,
2013.- 83 s.
20
Dirijor
244
Teatr.Kino
70
illiyi
Azərpaşa Nemətov
1947
AV
Q
U
S
T
Azərpaşa Zəfər oğlu Nemətov
1947-ci il avqust ayının 13-də Bakı
şəhərində anadan olmuşdur. 31 say-
lı orta məktəbdə oxumuşdur. Bülbül
adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbində,
sonra isə Azərbaycan Dövlət Konser-
vatoriyasında dünya şöhrətli bəstəkar
Qara Qarayevin sinfində təhsil almış-
dır. Tələbəlik illərində mahnılar da
bəstələmiş, amma sonradan 1965-ci
ildə fikrini dəyişərək Teatr İnstitutunun
rejissorluq fakültəsinə daxil olmuşdur.
Məşhur rejissor Mehdi Məmmədovun
kursunu bitirmiş, iki il onun yanında
assistent-müəllim işləmişdir.
1972-ci ildə Gənc Tamaşaçılar
Teatrında rejissor assistenti, son-
ra quruluşçu rejissor kimi fəaliyyət
göstərmişdir. İlk dəfə “Qardaşım klar-
net çalır” (A.Aleksin, R.Rojdestvenski
və O.Feltsman) əsərini Gənc Tamaşa-
çılar Teatrının rus bölməsində tama-
şaya qoymuşdur. 1973-1978-ci illərdə
Sankt-Peterburqun Gənc Tamaşaçılar
Teatrında çalışmaqla yanaşı, Leninqrad
Dövlət Teatr, Kino və Musiqi İnstitutun-
da dərs demişdir. Bakıya qayıtdıqdan
sonra 1983-1990-cı illərdə Gənc Tama-
şaçılar Teatrında rejissor, baş rejissor və
bədii rəhbər vəzifələrində çalışmışdır.
1990-cı ildən Akademik Milli Dram Te-
atrında quruluşçu rejissor vəzifəsində
işləmişdir.
80-ə yaxın tamaşaya quruluş ver-
mişdir. Görkəmli rejissorun Akade-
mik Milli Dram Teatrında quruluş
verdiyi “Biganələr oteli” (Rüstəm
İbrahimbəyov), “Tufandan əvvəl” (Arif
Süleymanov), “Hamlet” (Vilyam Şeks-
pir), “Ah Paris, Paris”, “Mənim sevimli
dəlim”, “Mənim ərim dəlidir”, “Diaq-
noz D” (Elçin) və s. səhnə əsərləri ori-
jinallığı ilə milli teatrımızın ən gözəl
nümunələrindən sayılır.
Rejissor Teatr Xadimləri İttifaqın-
da yaradıcı gənclər laboratoriyasını
yaratmış və onun rəhbərliyi ilə burada
Qurban Səidin “Əli və Nino”, Vilyam
Şekspirin “12-ci gecə” tamaşaları ha-
zırlanmışdır.
Tamaşaları İstanbulda, Aşqabad-
da, Moskvada keçirilmiş festival və
müsabiqələrdə
uğur qazanmışdır.
Azərpaşa Nemətov Azərbaycan rejissor-
ları arasında yeganə şəxsdir ki, Popov
adına SSRİ ümumittifaq müsabiqəsinin
laureatı (1985) mükafatını almışdır.
2004-cü ildən Teatr Xadimləri İttifaqı-
nın sədridir.
Azərpaşa Nemətov 1987-ci ildə
“Əməkdar incəsənət xadimi”, 2002-ci
ildə “Xalq artisti” fəxri adlarına layiq
görülmüşdür.
2015-ci ildə Azərbaycan Dövlət
Akademik Milli Dram Teatrının bədii
rəhbəri - baş rejissoru vəzifəsinə təyin
edilmişdir. Həmin il 23 dekabr tarixində
TÜRKSOY-un “Haldun Taner” müka-
fatına layiq görülmüşdür.
2016-cı ildə Azərbaycan Dövlət
Akademik Milli Dram Teatrının baş di-
rektoru vəzifəsinə təyin edilmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Azərbaycan dünyanın
mədəniyyət mərkəzinə
çevrilir /A.Nemətov
//Mədəniyyət.-2011.-4
noyabr.-S.5.
Rəhimli, İ.
Kəsişən paralellər
/İlham Rəhimli; red.:
K.Cəfərzadə, V.İbrahim
oğlu.- Bakı: Çaşıoğlu,
2010.- 513 s.
Vahid, T. Sənətinin paşası
- Azər Paşa Nemətov
//Vahid, T. Doxsan imza:
mədəniyyət yazıları
silsiləsi /red.Q.Ağsəs;
baş red. S.Bektaşi; Azərb.
Resp.Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyi.- Bakı,
2014.- S.140-144.
İ n t e r n e t d ə
azdrama.az/rəhbərlik-2/
azər-pasa-nemət-2
https://az
.wikipedia.org/
wiki/Azərpaşa_Nemət
teatrittifaqi.az/struktur.
html
13
Rejissor