274
Kimya.Biologiya.Tibb
85
illiyi
Rəfiqə Əliyeva
1932
SENTY
ABR
Rəfiqə Əlirza qızı Əliyeva 1932-
ci il sentyabr ayının 20-də Naxçıvan
şəhərində anadan olmuşdur.
1942-ci ildə Naxçıvan şəhər orta
məktəbinin 1-ci sinfinə getmiş, 1951-ci
ildə orta təhsilini başa vurmuş, elə həmin
ildə də Azərbaycan Dövlət Universite-
tinin (indiki BDU) kimya fakültəsinə
qəbul olunmuş, 1956-cı ildə ali təhsilini
başa vurmuşdur. Əmək fəaliyyətinə
BDU-nun kimya kafedrasında başla-
mış, 1960-cı ildə oranın aspiranturasını
bitirmişdir. 1970-ci ildə baş müəllim
təyin edilmiş, 1976-cı ildə isə dosent
vəzifəsinə seçilmişdir.
1970-ci ildə kimya elmlər namizədi
elmi dərəcəsi almaq üçün “Anali-
tik kimya” ixtisası üzrə “Germanium
birləşmələrinin bəzi üzvi reagentlər
və spektrofotometrik öyrənilməsinə
və germaniumun fotometrik üsulla
təyini” mövzusunda namizədlik dis-
sertasiyasını müdafiə etmişdir. 1998-ci
ildən analitik kimya ixtisası üzrə pro-
fessor elmi rütbəsini almış, 1999-cu
ildə “d-,f-elementləri və germaniumun
tərkibinə N-,S-,O- olan liqandlarla
müxtəlifliqandlı kompleksləri və onların
analitik tətbiqi” mövzusunda doktorluq
dissertasiyasını müdafiə etmişdir.
2000-ci ildə Nyu-York Elmlər Aka-
demiyasının həqiqi üzvü seçilmişdir.
2001-ci ildən BDU-da təşkil edil-
miş “Ekoloji kimya və ətraf mühitin
mühafizəsi”elmi-tətqiqat laboratoriya-
sını rəhbərlik edir. Tədqiqatları üzvi
reaktivlər ilə elementlərin təyini üsulla-
rına həsr edilmişdir.
1997-ci ildə ana dilimizdə nəşr edilən
“Kiçik kimya ensiklopediyası”nın
müəlliflərindən biridir. Elmi-pedaqoji
fəaliyyəti 450 elmi əsərdə, o cümlədən
2 monoqrafiyada, 20 dərs vəsaitində,
metodik vəsaitlərdə, 17 patentdə öz
əksini tapmışdır. 18 elmlər namizədi və
2 elmlər doktoruna rəhbərlik etmişdir.
Bir çox beynəlxalq simpozium və
konfranslarda elmi məruzələrlə çıxış
etmişdir. Amerika Biblioqrafik İnstitu-
tu tərəfindən “2001-ci ilin adamı” və
“2001-ci ilin işgüzar qadını” seçilmiş-
dir. Dünya Azərbaycan Qadınlar Birli-
yinin fəxri sədridir.
2003-2004-cü illərdə Azərbaycan
Respublikası Təhsil Nazirliyinin Fəxri
Fərmanı ilə, 2005-ci ildə Azərbaycan
Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən
Heydər Əliyev adına mükafatla təltif
edilmişdir. 2000-ci ildə “Əməkdar elm
xadimi” fəxri adına layiq görülmüşdür.
Elə həmin ildə Yusif Məmmədəliyev
adına mükafatın laureatı olmuşdur.
2005-ci ildə Bakı Dövlət Universi-
teti tərəfindən“ İlin alimi” seçilmiş,
Azərbaycanda təhsilin və elmin inki-
şafındakı xidmətlərinə görə 30 oktyabr
2009-cu ildə “Şöhrət” ordeni ilə təltif
edilmişdir.
2014-cü ildə AMEA-nın həqiqi üzvü
seçilmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Ekologiyanın əsasları:
ali məktəblər üçün
dərslik /R.Əliyeva,
Q.Mustafayev,
S.Hacıyeva; red.
A.Məhərrəmov.- Bakı:
Bakı universiteti, 2006.-
536 s.
Kimyəvi modifikasi-
ya olunmuş sintetik
zorbentlə Zn (II)
ionunun sorbsiyasının
öyrənilməsi /R.Əliyeva
//BDU-nun Xəbərləri.-
2007.- №2.- S.28-34.
Əliyeva Rəfiqə Əlirza
qızı //Azərbaycan qadını
ensiklopediyası /Red.
hey. R.Mehdiyev və
b; baş red. İ.Vəliyev;
müəllif X.Abbasov və b.-
Bakı, 2002.- S.119.
Məhərrəmov, A. Rəfiqə
Əlirza qızı Əliyeva
//Azərbaycan kim-
yaçıları: (Akademik
Yusif Məmmədəliyevin
əziz xatirəsinə ithaf
olunur) /A.Məhərrəmov,
M.Allahverdiyev,
R.Əliyeva, red.
F.Şiriyev.- Bakı, 1998.-
S.274-275.
20
Akademik
275
Kimya.Biologiya.Tibb
70
illiyi
Əbülfəz Babayev
1947
SENTY
ABR
Əbülfəz İsmayıl oğlu Babayev
1947-ci il sentyabr ayının 20-də indiki
Şərur rayonunun Qarabağlar kəndində
anadan olmuşdur. Qarabağlar kənd
orta məktəbini bitirdikdən sonra, 1966-
1972-ci illərdə M.Əzizbəyov adına
Azərbaycan Neft-Kimya İnstitutunun
kimya-texnologiya fakültəsində təhsil
almışdır. Təyinatla Sumqayıt Sintezka-
uçuk zavodunda gənc mütəxəssis kimi
əmək fəaliyyətinə başlamışdır. 1982-
1983-cü illərdə S.Orconikidze adına
Moskva Qırmızı Əmək Bayrağı ordenli
İdarəetmə İnstitutunun sənaye-tikinti
və istehsalın təşkili fakültəsini bitirmiş-
dir. 1991-ci ildə ABŞ-ın Kaliforniya
ştatında PEPERDİNE Universitetində
“Müasir dövrdə iqtisadiyyatın təşkili”
kursunu keçmişdir.
1980-ci ildə D.İ.Mendeleyev
adına Moskva Kimya Texnologi-
ya İnstitutunun İxtisaslaşmış Elmi
Şurasında “Uzobu+ulen-izopren
“sopomilerlərinin oksigen tərkibli
monomerlərlə modifikasiyası” möv-
zusunda namizədlik, 1991-ci ildə isə
“Piroliz məhsullarının sənaye texnolo-
giyası ilə ayrılması və təmizlənməsinin
elmi əsasları” mövzusunda doktorluq
dissertasiyasını müdafiə etmişdir.
1992-ci ildən professor, 1994-cü
ildən Nyu-york EA-nın həqiqi üzvüdür.
1996-ci ildən Beynəlxalq Mühəndislik
Akademiyasının akademikidir. Rusi-
ya, ABŞ, İran, Türkiyə, İtaliya, Alma-
niya, Çexiya və başqa ölkələrdə çap
olunmuş 230-dan çox elmi məqalənin,
o cümlədən onlarca ixtira və patentin
müəllifidir. “Kauçuk-89” konqresi (Pra-
qa, 1989), kataliz üzrə XI Beynəlxalq
Amerika Konqresi (ABŞ, 1996), Türk-
dilli dövlətlərin polimer simpoziumu
(İstanbul 1996), Təbii qazların kon-
versiyası simpoziumu (İtaliya,1998)
və s. beynəlxalq elmi simpoziumlarda
məruzələr etmişdir.
1980-ci ildən indiki Azərbaycan
Neft Akademiyasında, Bakı Dövlət
Universitetində pedaqoji fəaliyyət
göstərir. 1983-2005-ci illərdə Sin-
tezkauçuk İstehsalat Birliyinin baş
mühəndisi, Etilen Polietilen zavodunun
direktoru, Azərkimya Dövlət Şirkətinin
vitse-prezidenti vəzifələrində çalış-
mışdır. 2005-ci ilin avqust ayından
Sumqayıt şəhər bələdiyyəsinin, 30 no-
yabr 2006-cı ildən Azərbaycan Şəhər
Bələdiyyələri Milli Assosiasiyasının
sədri seçilmişdir. 1999-cu və 2004-cü
illərdə Sumqayıt şəhər bələdiyyələrinin
üzvü seçilmiş və yerli iqtisadi inkişaf
və yerli ekologiya məsələləri daimi ko-
missiyasının sədri olmuşdur.
Avropa Şurası Yerli və Regional
Hakimiyyətləri konqressinin üzvü,
Azərbaycan nümayəndə heyətinin
rəhbərinin müavinidir.
Ə d ə b i y y a t
Əmtəəşunaslıq və kimya:
dərslik /A.H.Həsənov,
Ə.İ.Babayev,
Ə.P.Həsənov,
C.M.Vəliməmmədov,
L.İ.Əliyeva; elmi red.
A.H.Əzizov.- Bakı: Elm,
2006.-540 s.
Əbədiyaş
ar lider
/Ə.Babayev //Respublika.-
2013.- 4 may.- S.10.
Rəhman, O. Azərbaycan
sənayesinin ilk elmlər
doktoru: Sumqayıt kimya
sənayesi - 70 /O.Rəhman
//İki sahil.- 2015.- 21
oktyabr.- S.16-17.
Məhərrəmov, A. Ba-
bayev Əbülfəz İsmayıl
oğlu //Məhərrəmov A.
Azərbaycan kimyaçıları.-
Bakı,1998.- S.161-163.
Babayev Əbülfəz İsmayıl
oğlu //Naxçıvan
ensiklo-
pediyası /AMEA; red. hey.
C.Ə.Əliyev, A. A.Əlizadə,
İ.Ə.Həbibbəyli və b..-
Bakı, 2002.- S.52-53.
İ n t e r n e t d ə
https://az.wikipedia.org/
wiki/Əbülfəz_Babayev
20
Alim