Teqvim-2017. pdf
Yüklə 5,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ə d ə b i y y a t
- İ n t e r n e t d ə
- Lope de Veqa 1562-1635 NOY ABR
315 180 illiyi İlya Qriqoryeviç Çavçavadze 1837-1907 NOY ABR İlya Qriqoryeviç Çavçavadze 1837- ci il noyabr ayının 8-də Gürcüstanın Kvareli kəndində, knyaz ailəsində anadan olmuşdur. 1857-1861-ci illərdə Peterburq Univesitetinin hüquq fakültəsində təhsil almışdır. Dördüncü kursdan tələbə hərəkatının iştirakçısı kimi təhsilini yarımçıq qoyub vətənə qayıtmışdır. 1860-cı illərdə Gürcüs- tanda baş qaldırmış təhkimçiliyə qarşı mübarizə hərəkatının fəal mübarizlərindən olmuşdur. 1864-cü ilin əvvəllərində Kutaisi quberniyası- na Kutaisi general-qubernatorunun ya- nında xüsusi tapşırıqlar üzrə müvəkkil təyin edilmişdir. 1864-1868-ci illərdə Tiflis quberni- yasının Duşet qəzasına sulh vasitəçisi, 1874-cü ildə həmin qəzada hakim işləmışdir. Gürcü xalqı arasında savad- lılığı yayan cəmiyyətin sədri olmuş, 1906-cı ildə Zadəgan cəmiyyətinin Dövlət Şurasına üzv seçilmişdir. Yaradıcılığa “Əkinçi”, “Ana və oğul”, “Müşə” (hambal) kimi kəndlinin hüquqsuzluğuna, mülkədar zorakılı- ğına etiraz xarakterli şeirlərlə başla- mışdır. 1859-cu ildə “Xəyal”, 1860-cı ildə “Qaçaq Keko” poemalarında, “Dar ağacı yanında” hekayəsində, 1859- 1862-ci illərdə yazdığı “Dilənçinin hekayəti” povestində əməkçi xalqın hüquqsuzluğunu ürək ağrısı ilə təsvir etmişdir. 1860-cı illərin əvvəlindən Gürcüstanda geniş ictimai və ədəbi fəaliyyət göstərmiş mütərəqqi “Terqda- leulebi” hərəkatının təşkilatçılarından biri, “İveriya” qəzetinin redaktoru ol- muşdur (1877-1902 ). O, Qafqaz xalq- larının dostluğunu, qarşılıqlı əlaqələri möhkəmlətməyi qabaqcıl adamların müqəddəs vəzifəsi hesab edirdi. Nəşr etdirdiyi “İveriya” qəzetində xeyli Azərbaycan atalar sözü və Mirzə Şəfi Vazehin şeirlərindən tərcümələr ve- rilmişdir. Azərbaycanlılarda gördüyü nəcib sifətləri yazıçı həmyerlilərinə if- tixarla danışırdı. İlya Qriqoryeviç Çavçavadze XIX əsrdə Gürcüstanda milli-azadlıq hərəkatının ideyalarını ifadə edən şəxlərdən idi. Yeni gürcü ədəbiyyatının banisi hesab olunan Çavçavadze peşəkar gürcü teatrının fəaliyyətinin bərpası, ədəbi və teatr tənqidinin forma- laşmasından ötrü müstəsna xidmətlər göstərmişdir. Çar hökuməti İ.Çavçavadzenin şəxsində özünün təhlükəli düşmən- lərindən birini görürdü. Təsadüfi deyil ki, İ.Çavçavadze 1907-ci ildə Tiflisdən Saquramoya gedərkən, jandarmın göstərişi ilə vəhşicəsinə öldürülmüş- dür. Sovet dövründə İ.Çavçavadze yara- dıcılığı ilə Azərbaycan yazıçıları daha çox maraqlanmış, onun şeirlərindən ayrı-ayrı nümunələri S.Vurğun, Ə.Cəmil, Ə.Ziyatay, A.Babayev, H.Hüseynzadə və b. tərcümə etmiş- dir. Kvareli kəndində - Saquramodakı malikanəsində, Tiflisdə xatirə muzeyləri açılmış, Tiflisdə heykəli qoyulmuşdur.
316 Dünya ədəbiyyatı Lope de Veqa 1562-1635 NOY ABR Karpyo Feliksin (Lope de Veqa) 1562-ci il noyabr ayının 25-də Madriddə anadan olmuşdur. Dövrünün orta səviyyəli təhsil ocaqlarında dərs keçmişdir. Yeniyetməlik dövründən müxtəlif elmlərlə yanaşı dinə maraq göstərmiş, hətta 1614-cü ildə keşiş rütbəsi almışdır. Bədii yaradıcılığa başlayan Lope de Veqa öz qələmini bir çox janrlarda sınamış, sonetlər, epik poemalar yaz- mışdır. Lakin onun uğurları dramatur- giya ilə bağlı olmuş, iki teatr janrında: komediya və auto (dini dram) yazıb- yaratmışdır. Lope de Veqanın komediyaları süjet baxımından olduqca genişdir. Bəşər ta- rixi, İtaliyanın tarixi, xüsusilə ispan xal- qının dünyanı fəth etdiyi qəhrəmanlıq tarixinin səhifələri, müxtəlif təbəqələrin həyat və məişəti Lope de Veqa teatrın- da əks olunmuşdur. Ədibin yaradıcılığında nəsr və poe- ziya da xüsusi yer tutur. Onun “Arka- diya”, “Öz vətənində qərib”, “Dorote- ya”, “Viflielli naxırçıları” romanları, iyirmidən çox poeması, çoxlu şeiri var- dır. “Bizim dövrümüzdə yeni komediya yazmaq sənəti” (1609) traktatında inti- bah dram sənətinin əsas prinsiplərini, başlıca estetik göstəricilərini, möv- zu, janr məsələlərini, sənətkarlıq xüsusiyyətlərini araşdırmışdır. XIX əsrin 70-ci illərindən Lope de Veqanın “Qoyun bulağı” (1876), “Se- vilya ulduzu” (1886), “Bağban iti” (1893), “Fenizanın toru” (1893) və baş- qa əsərləri dünya teatrlarında tamaşaya qoyulmuşdur. Lope de Veqanın məşhur əsər- lərindən biri onun 1612-1613-cü illərdə yazdığı “Qoyun bulağı” adlı qəhrəmanlıq dramıdır. Bu əsər ciddi pyesdir. Burada böyük bir faciə ayrıca bir fərdin deyil, bütün xalq kütlələrinin faciəsini canlandırmışdır. Dramatur- qun daha bir məşhur əsəri 1623-cü ildə qələmə aldığı “Sevilya ulduzu” pyesidir. Bu əsərdə XVII əsr ispan ictimai-siyasi quruluşunu ifşa etmiş və mütləqiyyət quruluşunu açıb göstərilmişdir. Lope De Veqa Feliks dünya mədəniyyətində klassik dramaturq kimi tanınmışdır. Yaradıcılığının ilk illərində əsərləri hindu, fransız, alman, ingilis dillərinə tərcümə edilmiş və dövrünün öncül teatrlarında tamaşaya qoyulmuşdur. O, ömrünün sonunadək yazıb- yaratmışdır. Ölümündən bir neçə gün əvvəl o, özünün məşhur “Qızıl əsr” adlı poemasını yazmışdır. Böyük sənətkar həmişə öz xalqını vəsf etmiş, onun tarixini, müasir əxlaq qaydalarını və hadisələri qələmə almışdır. Lope de Veqa 1635-ci ildə vəfat et- mişdir.
XX əsrdə Lope de Veqa yaradıcılığı- na maraq daha da artmış, onun əsərləri bir çox ölkələrin teatrlarında uğurla ta- maşaya qoyulmuşdur. Dramaturqun “Sevilya ulduzu”, “Va- lensiya divanələri”, “Rəqs müəllimi”, “Nə yardan doyur, nə əldən qoyur”, “Fuante Ovexuna” əsərləri Azərbaycan dilinə müvəffəqiyyətlə tərcümə edil- mişdir.
25 Ə d ə b i y y a t Seçilmiş əsərləri /Lope de Veqa.- Bakı: Şərq-Qərb, 2007.- 382 s. Novruzov, T. XVII əsr Qərb ədəbiyyatı /T.Novruzov.- Bakı, 1994.- 104 s. Драмы и комедии: пер. с исп. /Лопе де Вега.- Москва: Правда, 1991.- 765 с. Варга, C. Лопе де Вега /Сюзанн Варга.- Москва: Молодая гвардия, 2008.- 391 с. Жизнь замечательных людей. İ n t e r n e t d ə https://az.wikipedia.org/ wiki/Lope_de_Veqa ebooks.azlibnet.az/book- clsCZ3AJ.html 455 illiyi İspan dramaturqu Yüklə 5,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|