Teqvim-2017. pdf
Texnika.Mühəndis işi 100
Yüklə 5,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ə d ə b i y y a t
329 Texnika.Mühəndis işi 100 illiyi Kərim Kərimov 1917-2003 NOY ABR Kərim Abbasəli oğlu Kərimov 1917- ci il noyabr ayının 14-də Bakıda, neft mühəndisi ailəsində anadan olmuş- dur. 1936-cı ildə Azərbaycan Sənaye İnstitutuna daxil olan Kərim Kərimov Azərbaycan radiosuna işə qəbul edil- miş, bir müddət işlədikdən sonra isə Mərdəkan radioqovşağının müdiri təyin olunmuşdur. 1941-ci ildə Azərbaycanda Sənaye İnstitutunu elektrik mexanika- sı üzrə mühəndis diplomu ilə bitirmiş, istedadı nəzərə alınaraq 1942-ci ildə Dzerjinski adına Artilleriya Akade- miyasına göndərilmişdir. Biliyi yox- landıqdan sonra institutun V kursuna qəbul olunmuş və 1943-cü ildə bu təhsil müəssisəsini topçu-mühəndis ixtisası üzrə bitirmişdir. Gənc mütəxəssis “Katyuşa” adı ilə tanınan “BM-13” atəş qurğusu üçün mərmilərin zavodlarda istehsalına nəzarət etmək tapşırığı almışdı. Elə o vaxtlardan həyatını raket texnikası ilə bağlamış, 1945-ci ildən SSRİ Müdafiə Nazirliyi sistemində raket texnologiya- ları yaradan konstruktor büroları və za- vodlarında çalışan Kərim Kərimov bir neçə elmi ixtiranın müəllifi olmuşdur. “Don” radioölçmə sisteminin elmi- texniki göstəriciləri sonradan kosmik sənayedə tətbiq olunmağa başlanmış, bu nailiyyətinə görə Kərim Kərimov 1950-ci ildə ilk dəfə SSRİ Dövlət mü- kafatına layiq görülmüşdür. Baykonur kosmodromunun əsası qoyulan gündən o, Kosmik Gəmilər üzrə Dövlət Ko- missiyasının tərkibinə daxil edilmişdir. Nəticədə ilk kosmonavt Yuri Qaqarinin tarixi uçuşu uğurla başa çatdıqdan son- ra Kərim Kərimov SSRİ-nin ən yüksək ordeni – “Lenin” ordeni ilə təltif olun- muşdur. 1945-ci ildə böyük mühəndis vəzifəsində çalışmağa başlayan Kərim Kərimov 1965-ci ildə Kosmik Vasitələr İdarəsinin rəisi vəzifəsinə təyin edil- mişdir. 1966-cı ildə K.Kərimova yenidən yüksək etimad göstərilmiş, o, Kosmik Gəmilər üzrə Dövlət Komis- siyasının sədri təyin olunmuş, 25 il ərzində bu vəzifədə çalışmışdır. 1991- ci ildə istefaya çıxan Kərim Kərimov ömrünün sonunadək kosmik sahə ilə əlaqəsini kəsməmiş, Uçuşları İdarəetmə Mərkəzinin məsləhətçisi olmuşdur. İstehsalat-təşkilat və elmi fəaliyyətinə görə general-leytenant Kərim Kərimov “Sovet İttifaqı Qəhrəmanı” fəxri adı- na, iki dəfə “Lenin” ordeninə, “Qırmı- zı Əmək Bayrağı”, “Qırmızı Ulduz” ordenlərinə layiq görülmüş və çox- lu medalla təltif olunmuşdur. Kərim Kərimov iki dəfə Dövlət mükafatı al- mışdır. O, həmçinin Azərbaycan Res- publikasının “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilmiş, Azərbaycan Milli Elmlər Aka- demiyasının fəxri üzvü seçilmişdir. Kərim Kərimov 2003-cü il mart ayı- nın 29-da Moskvada vəfat etmişdir.
330 Texnika.Mühəndis işi 80 illiyi Qərib Calalov 1937 NOY ABR Qərib İsaq oğlu Calalov 1937-ci il noyabr ayının 28-də Şəki rayonu- nun Baş Göynük kəndində, ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1955-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universiteti- nin (indiki BDU) mexanika-riyaziyyat fakültəsinə qəbul olunmuş, universiteti bitirdikdən sonra Azərbaycan EA Neft- Kimya Prosesləri İnstitutunda kiçik elmi işçi vəzifəsinə işə qəbul edilmiş- dir.
1964-cü ildə institutun qiyabi aspi- ranturasına daxil olmuş və 1967-ci ildə “Quyuların debitləri müxtəlifliyinin və layın qeyri-bircinsliyinin sulaşma prosesinə təsiri məsələləri” mövzu- sunda namizədlik dissertasiyası, 1991- ci ildə isə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1992-ci ildə profes- sor elmi rütbəsini almışdır. Q.Calalov 100-dən çox çap olunmuş elmi məqalənin, o cümlədən “Çatlı kol- lektorların hidroqazodinamikası” və “Fluyüdlərin qərarlaşmamış süzülməsi şəraitində deformasiya olunan layların süzülmə-tutum parametrlərinin identi- fikasiyasının metodikası” adlı monoq- rafiyaların müəllifidir. 2001-ci ildə neft və qaz yataqları- nın işlənməsi ixtisası üzrə AMEA-nın müxbir üzvü seçilmişdir. 2003-cü ildən indiyə qədər AMEA Geologiya və Ge- ofizika institutunda Layın hidroqazdi- namikası şöbəsinin rəhbəri işləyir. Q.İ.Calalovun bilavasitə iştirakı ilə ilk dəfə olaraq ABŞ-ın “Yunokal” kompaniyası ilə müştərək, çoxtəbəqəli neft yataqlarında süzülmə prosesinin kompleks tədqiqinə uyğun hidrodi- namik məsələlər üçün alınmış həllər əsasında göstərilən prosesi EHM-də modelləşdirməyə, sistemi xarakterizə edən parametrlərin qiymətlərini he- sablamağa imkan verən proqram pa- keti yaradılmışdır. O, uzun müddət “AMEA-nın Xəbərləri (Yer elmləri)” jurnalının məsul katibi, Azərbaycan EA-nın Yer Elmləri bölməsinin Redak- siya Nəşriyyat Şurasının və Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının Yer elmləri bölməsinin elmi katibi vəzifələrində fəaliyyət göstərmişdir. 180-dən çox elmi məqalənin (bun- lardan 30-u xaricdə çap olunmuş- dur), 2 monoqrafiyanın müəllifidir. İndiyədək onun rəhbərliyi ilə 8 nəfər elmlər namizədi alimlik dərəcəsinə yiyələnmişdir. Amerika Beynəlxalq Mühəndis Neftçilər Cəmiyyətinin üz- vüdür.
1985-ci ildə “Əmək veteranı” meda- lı ilə təltif edilmiş, 1996-cı ildə Ame- rikanın Bioqrafiya İnstitutu tərəfindən “İlin adamı” və “Nailiyyətin qızıl diki” titullarına layiq görülmüş, Azərbaycan Respublikasının “Şöhrət” ordeni ilə təltif olunmuşdur. Ə d ə b i y y a t Моделирование процесса обработки призабойной зоны газоконденсатных скважин газами различного состава /М.Т.Абаов, З.Я.Аббасов, Х.А.Фейзуллаев //Изв. НАН Азерб. Сер. «Науки о Земле», 2012.- №2. Deformasiya olunan kollektorlu məsaməli mühitdə qazlı mayenin süzülməsi zamanı nisbi faza keçiriciliklərinin identifikasiyası /Q.Calalov, A.Ə.Əliyev //AMEA-nın Xəbərləri: Yer elmləri ser.- 2012.- № 2. Qərib Calalov //Şəki. Alim və ziyalılar.- Bakı, 2002.- S.80. Aydəmir, Ş. Ömrünün pa- yız fəslini yaşayan alim: “Şöhrət” ordenli Qərib Cəlalov ABŞ-ın məşhur YUNOKAL Kompaniyası ilə müştərək proqram paketini necə hazırladı? /Ş.Aydəmir //Həftə içi.- 2012.- 28 noyabr.- S.6. 28 Alim Yüklə 5,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|