335
Tarixdə bu gün
Beynəlxalq Tolerantlıq Günü
1995
NOY
ABR
16 noyabr Beynəlxalq Tolerantlıq
Günüdür. Tolerantlıq insan hüquqları
və vicdanı ilə bağlıdır, insan azadlıq-
ları və hüqüqlarının təsdiqi, plüralizm
və demokratiya əsasında formalaşır.
1995-ci il noyabrın 16-da keçirilmiş
UNESKO Baş Konfransının 28-ci ses-
siyasında Tolerantlıq prinsiplərinə dair
Bəyannamə qəbul olunmuşdu.
“Tolerans” sözü latınca “tolerantia”
sözündəndir. Mənası dözüm, qatlan-
ma, səbr, həzm etmə, xoş davranma
deməkdir. Dilindən, dinindən və irqi
mənsubiyyətindən asılı olmayaraq bü-
tün Azərbaycan vətəndaşlarının vic-
dan azadlığı hüququ Konstitusiyamız-
da və “Dini etiqad azadlığı haqqında”
Qanunda parlaq ifadəsini tapmışdır.
Konstitusiyamızın 48-ci maddəsinə
görə, “hər bir vətəndaş vicdan azad-
lığını, dinə münasibətini müstəqil
müəyyənləşdirmək, dini əqidəsini
sərbəst ifadə etmək və yaymaq,
həmçinin dini ayin və mərasimlərini
sərbəst yerinə yetirmək hüququna ma-
likdir.” Qanunda təsbitini tapmış bu
müddəalar ölkəmizdə tolerantlığın in-
kişafına müsbət təsir göstərirmişdir.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin
təşəbbüsü və göstərişi ilə milli az-
lıqların ədəbiyyat, mədəniyyət, dil,
tarix, adət-ənənələrinin qorunub sax-
lanmasına, inkişaf etdirilməsinə hü-
quqi zəmin yaradıldı. 1995-ci ildə
bilavasitə Heydər Əliyevin təşəbbüsü
ilə hazırlanan Azərbaycan Respublika-
sının Konstitusiyasının 25-ci maddəsi
ilə mənşəyindən, irqindən, dinindən
və dilindən asılı olmayaraq hər kəsin
hüquq və azadlıqlarına hörmət təmin
olundu. Azərbaycan ərazisində ya-
şayan bütün milli azlıqların mədəni
kimliyinə təminat verildi. “Mədəniyyət
haqqında” Qanunun 11-ci maddəsi ilə
dövlət Azərbaycan ərazisində yaşayan
bütün milli azlıqların mədəni kimliyinə
önəm verdiyini bir daha sübut etdi.
Eləcə də “Təhsil haqqında” Qanunda
hər kəsin öz dilində təhsil almaq hüqu-
qu və ayri-seçkiliyə yol verilməməsi
məsələsi öz əksini tapdı.
Azərbaycan
əsrlər boyu
mədəniyyətlərin qovuşduğu məkanda
yerləşməklə dinlər və sivilizasiya-
lararası anlaşmada aparıcı rol oyna-
yıb. Bu gün dünya üçün multikul-
tural dəyərlər nə qədər yeni olsa da,
Azərbaycan bu dəyərlər sisteminə -
yəni, eyni bir ölkədə yaşayan müxtəlif
xalqların hüquqlarını tanıyan hu-
manist dünyagörüşü və ona uyğun
siyasəti ilə min illərdir bəşəriyyətə
nümunə göstərir. Azərbaycanın dünya
ölkələrinə təqdim etdiyi multikultural
model xalqların dostluq və mehriban
şəraitdə birgə yaşamasını təmin edən
modeldir. Azərbaycan Respublika-
sının Prezidenti cənab İlham Əliyev
multikulturalizmi dövlət siyasəti elan
edərək Azərbaycanda multikultura-
lizm ənənələrinin qorunub saxlanma-
sı, daha da inkişaf etdirilməsi və geniş
təbliğ olunması məqsədilə 2016-cı ili
“Multikulturalizm ili” elan etmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Əliyeva, L. Tolerantlıq bizim
həyat tərzimizdir...: [Böyük
Britaniya parlamentində
keçirilən “Avropa multikul-
turalizminin perspektivləri:
Dinlərarası dialoq və dini
tolerantlığın Azərbaycan
modeli” adlı konfrans
haqqında] /Leyla Əliyeva
//Azərbaycan qadını.-2013.-
qış.- S.62-63.
Əliyeva, Y. Azərbaycanın
tolerantlıq təcrübəsi
nümunədir: 16 noyabr
Beynəlxalq Tolerantlıq
Günüdür /Yeganə Əliyeva
//İki sahil.-2015.- 14 no-
yabr.- S.11.
Sevinc. Bu gün Ümumdün-
ya Tolerantlıq Günüdür:
Ekspertlər Azərbaycanda
özünəməxsus tolerantlıq
nümunəsinin olduğunu
bildirirlər /Sevinc //Həftə
içi.-2013.- 16-18 noyabr.-
S.6.
16
336
Tarixdə bu gün
Milli Dirçəliş Günü
1992
NOY
ABR
1992-ci ildən 17 noyabr Milli
Dirçəliş Günü kimi qeyd olunur.
Bu bayram 1988-ci ilin noyabr-
dekabr aylarında Bakıda baş-
layan milli azadlıq hərəkatı ilə
bağlıdır. 1988-ci il noyabrın
17-də Ermənistanın torpaq iddi-
aları, SSRİ rəhbərliyinin Dağ-
lıq Qarabağ bölücülərinə dola-
yı dəstək verməsi, Azərbaycan
hakimiyyətinin ərazi bütövlüyü-
nün müdafiəsində qətiyyətsizliyi
əleyhinə Bakıda tələbə hərəkatı
fəallarının başladığı etiraz ak-
siyaları ümummilli mitinqlərlə
nəticələndi.
Milyonlarla insan indiki Azad-
lıq meydanına yığışaraq, Mosk-
vanın anti-Azərbaycan siyasətinə
qarşı çıxdı. Dekabrın əvvəllərində
mitinqlər SSRİ-nin daxili qoşunla-
rı tərəfindən dağıdılsa da, Moskva
Azərbaycan xalqının milli azadlıq
hərəkatının qarşısını ala bilmədi.
Moskvanın, xüsusən də,
SSRİ-nin rəhbəri M.Qorbaçovun
buna biganə münasibətini
görən ermənilər planlı şəkildə,
Ermənistan hökumətinin tapşırığı
və göstərişi ilə Ermənistanda yaşa-
yan 200 mindən çox azərbaycanlını
öz ata-baba yurdlarından kütləvi
surətdə qovdular.
1988-ci il fevralın əvvəllərində
Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ
bölgəsində iğtişaş törətdilər. Onlar
Azərbaycanın tarixi torpağı olan
Dağlıq Qarabağı Azərbaycandan
qoparıb, Ermənistana
birləşdirilməsi haqqında məsələ
qaldırdılar.
1988-ci il noyabrın 17-də Bakının
əsas meydanı sayılan Azadlıq mey-
danında sovet dövlətinin xalqımı-
za qarşı apardığı anti-Azərbaycan
siyasətinə etiraz əlaməti olaraq,
Azərbaycan ictimaiyyətinin sonu
bilinməyən mitinqi başlandı. O
vaxt bütün xalq bir yumruq kimi
düyünlənmişdi. Bu, əsl xalq
hərəkatı, milli azadlıq hərəkatı
idi. Dekabrın əvvəllərində sovet
qoşunları tərəfindən ümumxalq
mitinqi dağıdıldı. Azərbaycanda
bu hadisələr milli azadlıq
hərəkatı kimi qiymətləndirilir və
Vətənimizin istiqlaliyyət qazan-
masında əsas amil sayılır.
Azərbaycan xalqı uzun illər
arzusunda olduğu müstəqilliyinə
qovuşdu. Öz haqqı, azadlığı və
torpaqlarına sahib çıxmaq istəyən
xalqımız bu müqəddəs ideallar
naminə birlik və bərabərliyini bir
daha bütün dünyaya nümayiş et-
dirdi.
Ə d ə b i y y a t
Hacalıyev, E.Müstəqillik
uğrunda mübarizənin
yüksəliş mərhələsi: 17 no-
yabr Milli Dirçəliş Günüdür
/E.Hacalıyev //Azərbaycan.-
2015.- 17 noyabr.- S.5.
Müstəqilliyin simvolların-
dan biri - 17 noyabr Milli
Dirçəliş Günü //Bakı xəbər.-
2015.- 17 noyabr.- S.15.
Seyidzadə, T. Şərəfli tarixin
başlanğıcı - Milli Dirçəliş
Günü 1988-ci ilin 17
noyabrında Azərbaycan
xalqı milli birliyin, əzmini
sübut etmək üçün meydan-
lara axışdı /T.Seyidzadə
//Azad Azərbaycan.-2013.-
17 noyabr.- S.2.
İ n t e r n e t d ə
http://anl.az/down/me-
qale/azerbaycan/2015/
noyabr/463801.htm
http://anl.az/down/me-
qale/baki_xeber/2015/
noyabr/463539.jpg
17