348
Nasir
Milli ədəbiyyat
110
illiyi
Eynulla Ağayev
1907-1978
DEKABR
Eynulla Xankişi oğlu Ağayev
1907-ci il dekabr ayının 31-də Bakı-
nın Ramana kəndində, neftçi ailəsində
doğulmuşdur. İbtidai təhsilini kənd
məktəbində almışdır.
1926-cı ildə Sabir adına 23 say-
lı ikinci dərəcəli məktəbdə təhsilini
davam etdirmişdir. Suraxanı neft
mədənlərində fəhləlik etmişdir.
Hərbi xidmət illərində Nuxa (in-
diki Şəki) və Dağlıq Qarabağda
cinayətkarlara qarşı mübarizədə iştirak
etmişdir.
Hələ orta məktəbdə oxuduğu vaxt-
dan ədəbiyyata güclü meyl göstərmiş,
ilk şeirlərini, məqalə və qeydlərini
“Gənc işçi”, “Kommunist”, “Yeni yol”
qəzeti redaksiyalarına göndərmişdir.
“Balıqçı Kamil” adlı ilk hekayəsi 1928-
ci ildə Tiflisdə buraxılan “Qızıl şəfəq”
jurnalının 12-ci sayında çap olunmuş-
dur. Bundan sonra o, ədəbi dərnəklərdə
müntəzəm iştirak etmiş, 1931-ci ilin
noyabrında “Kommunist” qəzetinin
Partiya şöbəsinə ədəbi işçi qəbul olun-
muşdur. Eyni zamanda Pedaqoji İnsti-
tutda təhsilini qiyabi davam etdirmiş,
1935-ci ildə institutu bitirdikdən son-
ra “Yeni yol” qəzetinin Ədəbiyyat və
incəsənət şöbəsində müdir, sonra isə
məsul katib işləmişdir.
II Dünya müharibəsinin ilk
günlərindən səfərbərliyə alınmışdır.
Kerç döyüşlərində ağır yaralanmış,
müalicədən sonra yenidən ön cəbhəyə
qayıtmışdır. 416-cı Taqanroq divi-
ziyasının tərkibində ağır döyüş yolu
keçmiş, Mozdok, Kuban, Krım, Qərbi
Ukrayna, Polşa, Çexoslovakiya, Ma-
carıstan uğrunda döyüşlərdə iştirak et-
miş, ağır yaralanmış, Krakovda hərbi
xəstəxanada müalicədən sonra, 1946-
cı ilin martında ordudan tərxis olun-
muşdur.
1946-cı ilin mayından “Azərbaycan
pioneri” qəzetinin məsul redaktoru ol-
muş, bütün yaradıcılığını gənc nəslin
yetişdiriliməsinə həsr etmişdir.
“Qırmızı ulduz”, “Şərəf nişanı”,
“Hərbi xidmətə görə”, “Qafqazın
müdafiəsinə görə”, “1941-1945-ci illər
İkinci Dünya müharibəsinin qələbəsi
uğrunda” ordenlərlə və müxtəlif me-
dallarla təltif olunmuşdur.
Eynulla Ağayev 1978-ci il noyabr
ayının 5-də Bakıda vəfat etmişdir.
Bakı şəhər orta məktəblərindən biri
onun adını daşıyır.
Ə d ə b i y y a t
Dağlarda şimşək çaxır (povest) /E.Ağayev.- Bakı: Gənclik, 1967.- 202 s.
Yağış mahnısı /E.Ağayev.- Bakı: Gənclik, 1968.- 174 s.
Eynulla Ağayev //Əhmədov T. Azərbaycan Yazıçıları (XX-XXI yüzilliklərdə).- Bakı, 2011.- S.212.
İ n t e r n e t d ə
https://az.wikipedia.org/wiki/Eynulla_A%C4%9Fayev
31
349
Alman yazıçısı
Dünya ədəbiyyatı
100
illiyi
Teodor Haynrix Böll
1917-1985
DEKABR
Haynrix Teodor Böll 1917-ci il de-
kabr ayının 21-də Reyn çayı sahilində
yerləşən Köln şəhərində dünyaya
gəlmişdir.
1928-ci ildən 1937-ci ilə qədər bu
şəhərdəki Kayzer Vilhelm gimnaziya-
sında oxumuş, 1937-ci ildən bir müddət
Kölndəki kitab mağazasında işləmiş,
atasının emalatxanasında ona kömək
etmiş, 1939-cu ildə Köln Universite-
tinin germanistika və qədim filologiya
fakültəsində təhsil almağa başlamışdır.
Lakin İkinci Dünyа müharibəsi onun
bütün planlarını pozmuşdur. O dövrdə
hərbi xidmətə çağırılan Böll əvvəlcə
Polşa, sonra da Fransa cəbhələrində vu-
ruşmuş, yaralandığı üçün bir il Almani-
ya hospitallarında müalicə olunduqdan
sonra 1943-cü ildə Rusiya cəbhəsinə
göndərilmişdir. Krımda, Odessada,
Rumıniyada döyüşmüş, yaralanmış
hospitalda müalicə olunduqdan sonra
saxta sənəd düzəldib bir daha cəbhəyə
qayıtmamışdır.
1945-1947-ci illər arasında 10
müxtəlif jurnalda 60-a yaxın hekayəsi
çap olunmuşdur. Böll bədii yaradıcılı-
ğa romanla başlamışdır. İlk irihəcmli
“Qatar vaxtında gəldi” əsəri 1949-cu
ildə çap olunsa da, bir yazıçı kimi ilk
uğurunu 1951-ci ildə “47-lər dərnəyi”
adlı əsəri mükafata layiq görüldükdən
sonra qazanmışdır.
1960-1970-ci illərdə Böll bir çox
dünya şöhrətli romanların müəllifi kimi
tanınsa da, hekayə janrı onun üçün “ən
çox sevdiyi, ən cazibədar nəsr forması”
kimi qalmış və bu janrda “Xəbər”, “Yol-
çu yolun düşsə Spara...”, “Körpüdə”,
“Mənim qəmli sifətim”, “Çörəyin
dadı” və bu kimi gözəl nümunələr ya-
ratmışdır.
Böllün əsərləri 50-ci illərin orta-
larından başlayaraq müxtəlif dillərə
tərcümə olunmağa başlamışdır. “Saat
onun yarısında bilyard oyunu” (1959),
“Bir təlxəyin düşüncələri” (1963), “Xa-
nımla kollektiv portret” (1971) roman-
ları ona dünya şöhrəti qazandırmışdır.
Böllün roman və povestlərində
sadə almanların müharibədən əvvəl
və sonrakı illərdə ağır həyatı, faşizmə,
militarizmə, burjua cəmiyyətinə, dini
riyakarlığa nifrət əks olunmuşdur.
1972-ci ildə ədəbiyyat üzrə Nobel
mükafatı laureatı olmuşdur.
Haynrix Teodor Böll 1985-ci ildə
vəfat etmiş, Köln yaxınlığında dəfn
edilmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Seçilmiş əsərləri /H.Böll; tərc. ed. və ön söz müəll. V.Hacıyev; rus dilindən tərc. ed. Ə.Əylisli; alman dil. tərc. ed.: V.Hacıyev;
C.Qurbanlı; A.Nəbi; red. A.Dadaşov; bədii tərtibat vı dizaynın müəl. T.Qorçu.- Bakı: Şərq-Qərb, 2009.- 599 s.
Hekayələr /H.Böll; alman dilindən tərc. ed. V.Hacıyev.- Bakı: Qanun, 2014.- 171 s.
Heynrix Böll və Paşa Araz: Niyə məhz Heynrix Böll? //Paritet.- 2011.- 26-27 aprel.- S.14.
21